به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، بر اساس طرحی با همکاری شهرداری، فرمانداری تهران و سازمان بهزیستی که در شهریورماه امسال به مرحله اجرا رسید، کودکان کار و خیابانی، ساماندهی و جذب می شوند که بنا به گفته «حبیب‌الله مسعودی فرید» معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، 20 میلیارد تومان بودجه برای اجرای این طرح در نظر گرفته شده است.
معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی در خصوص جزییات طرح جذب و ساماندهی کودکان کار خیابان اظهار کرد: به موجب این طرح جذب کلیه کودکان حاضر در سطح شهرها در دستور کار خود گرفته تا پس از جذب شناسایی خانواده‌ها انجام و با همکاری سازمان‌های مردم‌نهاد خدمات مددکاری به آنها ارایه شود.
به منظور بررسی طرح ساماندهی کودکان کار و خیابان، نشستی با حضور «شهیندخت ملاوردی» دستیار ویژه رییس جمهوری در امور حقوق شهروندی، «مهناز افشار» سخنگوی پویش بدسرپرست تنهاتر است، «مونیکا نادی» مشاور حقوقی این پویش، «لیلا ارشد» فعال حقوق کودک،«زهرا نژاد بهرام» عضو شورای شهر تهران، «مظفر الوندی» دبیر مرجع ملی کودک وزارت دادگستری، «حسن غلامی» نماینده شهرداری تهران و «فاطمه اشرفی» مدیرعامل انجمن خیریه حامی در سالن کنفرانس تئاتر شهر تهران برگزار شد.
فعالان حقوقی و مدنی شرکت کننده در این نشست، ضمن انتقاد از اجرایی شدن بدون برنامه طرح ساماندهی کودکان کار و خیابان، آن را دستگیری و نه جذب عنوان کردند که کودک را در چاردیواری قرارگاه های نگهداری، بلاتکلیف رها می کند.

**پیگیری مسوولانه در تسریع اصلاحیه
«مهناز افشار» به عنوان سخنگوی پویش و شروع کننده بحث، هدف از برگزاری این نشست را شنیدن صحبت های موافقان و مخالفان طرح ساماندهی کودکان کار و خیابان به منظور کمک در روند تصمیم گیری های بهتر برای بهبود شرایط و اوضاع این کودکان عنوان کرد. به بیان وی، هر شخصی در هر حرفه و مقامی، از روی انسان دوستی می تواند صدای کسانی باشد که برای بیان حرفهایشان امکان دسترسی به مسوولان را ندارند.
مولاوردی هم ضمن تشکر از سازمان های مردم نهاد و فعال در حوزه کودک، پیگیری و تلاش برای شنیده شدن خواسته های افراد و همچنین وضعیت اصلاحیه آیین نامه ساماندهی کودکان کار و خیابان با رویکرد حمایتی را وعده داد.
وی گفت: فعالان مدنی، همانند میزان الحراره و دماسنج، رابط و حلقه اتصال مردم و دولت هستند که در حفظ این رابطه و ترمیم آن از هیچ تلاشی کوتاهی نمی کنند.
و در عین حال گفت : ضمن تلاش برای تسریع در تصویب آیین نامه حمایت اجتماعی در وزارت رفاه، گزارش این نشست در جلسه روز چهارشنبه هیات دولت مطرح می شود.
وی افزود: برای تسریع تصویب لایحه حمایت از حقوق کودکان که سالها متوقف مانده است نیز نامه ای به امضای « معصومه ابتکار» معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، «لعیا جنیدی» معاون امور حقوقی این نهاد و بنده تهیه و به مجلس ارسال شده است. در این لایحه، به مواردی مانند سرپرستی، فرار از خانه، زندانی والدین، خشونت مستمر، عدم ثبت ولادت، سوءرفتار، بهره‌کشی، نادیده‌گرفتن عمدی سلامت و بهداشت روانی و جسمی کودکان، ممانعت از تحصیل آنان، خرید و فروش کودکان و فعالیت مجرمانه به وسیله کودک اشاره شده است.

** اعطای مراکز نگهداری، عملکرد راهبردی شهرداری برای ساماندهی
«حسن غلامی»، نماینده شهرداری و یکی از متولیان اجرایی شدن این طرح در نشست و پاسخ به این پرسش که تاکنون چند نفر در این طرح دستگیر یا جذب شده اند گفت: استراتژی اصلی شهرداری به عنوان یکی از متولیان این طرح، کاهش آسیب است به این معنا که این کودکان نان آوران خانه هستند و ما تلاش داریم ساعت کاری آنان را به چهار ساعت تقلیل دهیم.
«بر همین اساس، 16 مرکز «پرتو» در تهران به عنوان زیرساخت در اختیار سازمان های مردم نهاد قرار دادیم تا به نگهداری و حمایت این کودکان بپردازند. »
غلامی افزود: با اجرایی شدن طرح ساماندهی کودکان کار و خیابان، نگهداری این کودکان در سه مرکز فوریت های اجتماعی شهرداری با عنوان «نواب، بعثت و یاسر» صورت می گیرد که تا کنون 352 کودک زیر نظر مددکاران اجتماعی بهزیستی جذب شده اند اما اینکه برای این کودکان در این مراکز چه اتفاقی می افتد، ما دخالتی در آن نداریم.
نماینده شهرداری در پاسخ به اظهارات فعالان حقوق کودکان حاضر در نشست نسبت به بکارگیری کودکان از سوی پیمانکاران شهرداری در مراکز پسماندها و وضعیت اسفناک این مراکز، اظهار داشت: پیمان کاران مطابق قراردادهایی که با آنان منعقد می شود حق استفاده از افراد کمتر از 18 سال را ندارند و اگر این کار را انجام دهند، تخلف است و پیگرد قانونی دارد.
«زهرا نژاد بهرام » هم به عنوان نماینده شورای شهر حاضر در این نشست، کودکان کار و خیابان را آسیب اجتماعی عنوان کرد که بخشی متکدی و ماحصل خانواده بدسرپرست هستند و بخشی دیگر نان آور خانواده که در این جا، حضور مددکاران اجتماعی در کنار خانواده های بدسرپرست یکی از راهکارهای حل این مساله است که به بیان وی، متاسفانه در اجرای طرح ساماندهی کودکان کار و خیابان از دیدگاه مددکاری بهزیستی استفاده نشده است.

**ساماندهی یا دستگیری، مساله این است
«لیلا ارشد » فعال مدنی در بخشی دیگر از این نشست، ضمن اشاره به سال های اجرایی شدن طرح ساماندهی، آن را بی نتیجه خواند و گفت: مساله کودکان کار و خیابان، مساله امروز نیست بلکه از سال 1384 این طرح شروع شد که همواره ناکارآمد، هزینه بر و بی نتیجه خاتمه یافت و هیچگاه آماری مبنی بر ساماندهی کودکان اعلام نشد. چرا که دستگیری کودکان کار یا گرفتن حضانت آنان از خانواده هایشان، راهکار مناسبی نیست. حال پرسش من از مسوولان این امر این است که آیا مطابق قانون می توان کودک زیر 18 سال را در خیابان به جرم کار دستگیر کرد؟
«مونیکا نادی»، حقوقدان و یکی دیگر از میهمانان این نشست نیز اظهار کرد: بحث کودک کار متولی ندارد و هر روز شاهد اجرایی شدن طرح های غیر کارشناسی از سوی سازمان های مختلف هستیم. از نظر قانونی، کودک کار جرمی مرتکب نشده که دستگیر شود یا بر اساس آن، حضانت وی از خانواده گرفته شود. نمی توان با یک مصوبه و آیین نامه، قانون مدنی کشور را نادیده گرفت و از خانواده کودک سلب صلاحیت کرد و او را به بهزیستی سپرد.
«مظفر الوندی » دبیر مرجع ملی کودک وزارت دادگستری هم در این باره اظهار داشت: هر اقدامی که انجام می شود دارای واژه معنای خاصی است به عنوان مثال اگر کودکی را به زور بگیریم می توان از واژه دستگیری استفاده کرد، اگر مددکار او را ببرد واژه جذب به کار برده می شود و در کل بستگی به عملکرد فرد دارد.
«درباره رفتاری که با کودکان در طرح ساماندهی کودکان کار می شود، واژه دستگیری و در پاره ای موارد تعقیب و گریز را می توان به کار برد اما این که مبتنی بر چه قانونی صورت می گیرد جای بحث دارد. »
الوندی افزود: آیین نامه ساماندهی کودکان کار و خیابان، بهترین مبنای قانونی در ساماندهی است چرا که رویکردی مددکارانه دارد. اما در کل نگاه و رویکرد ما به کودک اشکال دارد، زمانی برای زیباتر شدن مبلمان شهری، بدون برنامه اقدام به طرح جمع آوری کودکان می کنیم غافل از این که اتفاق ها و مشکلات بیشتری در راه است.

پژوهشم**9294** 1601** خبرنگار : فاطمه دهقان ** انتشار: شهناز حسنی
ایرنا پژوهش،کانالی برای انعکاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران و جهان، https://t.me/Irnaresearch با ما همراه شوید.