به گزارش خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا؛ با وجود اینکه طی سالیان اخیر اقبال بسیار گسترده‌ای از سوی مردم کشورمان به طب سنتی ایجاد شده و اقشار مختلف مردم هم در بُعد پیشگیری و هم برای درمان بسیاری از بیماریهای خود، رجوع به حوزه طب سنتی و اساتید و بزرگان این حوزه داشته‌اند اما در مقابل شاهد مشکلات و نارسایی‌های عدیده‌ای در بخش‌های حاکمیتی این حوزه اعم از سطح خدمات ارائه‌شده طب سنتی، کیفیت خدمات، تسهیلات و سطح هزینه‌های این حوزه بوده‌ایم.

در حال حاضر شاید بخش زیادی از اقشار مختلف مردمی در صورت بروز بیماری خاصی، تمایل قلبی برای رجوع به اساتید طب سنتی برای درمان خود دارند اما عملاً به‌واسطه واقعیات این حوزه، مردم در دسترسی به خدمات کامل، کم‌هزینه و در دسترس خدمات طب سنتی با مشکلات زیادی مواجه هستند که همین مشکلات در بسیاری از موارد، منجر به انصراف اجباری بیماران از طب سنتی و بازگشت به خدمات پزشکی نوین می‌شود.

آیا امروز و پس از گذشت 10 سال از تأسیس دانشکده‌های طب سنتی توسط وزارت بهداشت، به سطح قابل اتکایی در ارائه خدمات طب سنتی با‌ کیفیت مطلوب به عموم مردم کشورمان رسیده‌ایم، آیا سطح علمی و تجربی پزشکان عمومی فارغ‌التحصیل از دوره‌های PhD طب سنتی در انظار کارشناسان و ناظران این حوزه قابل قبول بوده است؛ آیا پس از گذشت 10 سال، تعداد فارغ‌التحصیلان دوره‌های طب سنتی این دانشکده‌ها ذیل دانشگاه‌های علوم پزشکی، کفاف جمعیت 80 میلیونی کشور و سیل عظیم مشتاقان بهره‌مندی  از خدمات طب سنتی را می‌دهد؟!

این‌ها بخشی از سؤالات اساسی و کلیدی این حوزه است که باید پاسخ درخور و قانع‌کننده‌ای به آن از سوی مسئولان امر داده شود؛ از سوی دیگر کنار سرعت بسیار کُند کشورمان در بخش حاکمیتی ترویج طب سنتی (گذشته از رشد فزاینده علاقه مردم کشورمان به طب سنتی) شاهد رشد و توسعه طب سنتی در کشورهای مختلف دنیا هستیم به‌گونه‌ای که حتی طی سالیان اخیر، برنامه‌ریزی‌های بسیار دقیق و منسجمی از سوی کشورهای عربی برای ورود رسمی طب سنتی به سیستم نظام سلامت این کشورها صورت گرفته است و البته همین کشورهای عربی در برخی از حوزه‌ها، گوی سبقت را از کشورمان در تدوین صحیح و بدون مانع‌تراشی در مقابل طب سنتی ربوده‌اند! در حالی که امروزه در کشورمان با وجود برخورداری از ظرفیت و پتانسیل عظیم تاریخی برای سرعت دادن به ترویج همه‌جانه طب سنتی، همچنان شاهد مقاومت‌ها و کارشکنی‌های عدیده‌ای در مقابل طب سنتی و سرعت کُند آن هستیم.

برای بررسی وضعیت طب سنتی در دیگر کشورها به‌ویژه در کشورهای عربی، چگونگی تأسیس دانشکده‌های طب سنتی در کشورمان، چگونگی آموزش در این دانشکده‌ها، نحوه آموزش طب سنتی در نقاط مختلف دنیا و ... گفت‌وگویی با دکتر «محمد عطار» پزشک و دانش‌آموخته PhD طب سنتی ایران، محقق، مؤلف و مترجم چند اثر در حوزه طب سنتی ایران داشتیم؛ وی بیش از یک دهه در کشورهای عربی زندگی کرده و ضمن ارتباط گسترده با مراکز علمی آن کشورها، از اشراف خوبی درباره وضعیت طب سنتی در کشورهای عربی برخوردار است؛ بخش نخست این مصاحبه با عنوان «کشورهای عربی گوی سبقت را در «ترویج و توسعه طب سنتی» از ایران ربوده‌اند/ استفاده 50درصد پزشکان عربستانی از طب سنتی» منتشر شد؛ در ادامه بخش دوم و پایانی این گفت‌وگو تقدیم مخاطبان ارجمند تسنیم شده است:

تسنیم: جناب آقای دکتر! آیا در حال حاضر در دنیا، مدارک رسمی فارغ‌التحصیلان دانشکده‌های طب سنتی ایران مورد قبول واقع می‌شود و آن را به رسمیت می‌شناسند؟

در ارزیابی مدارک در سطح دنیا یک ساختار وجود دارد؛ یک سیستمی در ایران ترسیم شده که معیارهای دیگری می‌خواهد و آن چیزی هم که در دنیا معیار و تعریف (استاندارد) برایش در نظر گرفته شده در ایران به آن عمل نشده است؛ برنامه آموزشی در دانشکده طب سنتی با عجله و سریع تدوین شد و این‌گونه که مشخص است، در مقطع تأسیس قصد داشتند در مدت یک ماه حتماً این رشته (طب سنتی) را راه‌اندازی کنند.

در کتاب بهداشت جهانی و دیگر منابع تاریخ پزشکی، بزرگترین مکاتب طبی موجود در دنیا طب چینی است؛ دومین مکتب را طب هندی می‌دانند و سومین مکتب بزرگ در دنیا را طب سنتی می‌دانند؛ در بسیاری از مقالات برای طب چینی، کره‌ایها معترض هستند که مکاتب کره و چین تفاوتی ندارند بنابراین آنها معترض هستند که چینیها حقشان را دزدیده‌اند پس از این اتفاقات آنها می‌خواهند اسم طبشان را طب شرقی بگذارند.

در این ارزیابیها دوره‌های بازآموزی اساتید، آوردن اساتید از نقاط دیگر دنیا در نظر گرفته شد و این یعنی فکر کردن به روشی دیگر که بسیار مناسب است؛ اگر کسی در لاک خودش باشد، فکر می‌کند که همه چیز خوب است اما زمانی که کسی از بیرون می‌آید، هم نواقص و خوبیها را می‌بینید و هم چیزهای خوب جاهای دیگر را وارد سیستم شما می‌کند که در ایران به‌دلایل متعدد این اتفاق نمی‌افتد که یکی از آنها رفتار خودمان در عدم‌ارتباط با دنیا بوده است؛ هیچ‌کدام از دانشکده‌های طب سنتی بانک اطلاعاتی اختصاصی ندارند.

تسنیم: منظورتان از بانک اطلاعات اختصاصی چیست؟

بانک اطلاعات در IT مفهوم خاص خود را دارد که دارای ساختار مشخص است؛ مثلاً اگر بخواهم داروهای گیاهی مؤثر بر فشار خون را استخراج کنیم در آنجا استخراج شود و این بانک اطلاعات یک ساختار منطقی دارد که این بانک اطلاعات، امکان استخراج را به من خواهد داد.

در کشور چین در هر یک از مراکز درمانی یک نرم‌افزار وجود دارد که تمام داده‌های بالینی بیمار ثبت شده و طبق نظام طبقه‌بندی بیماریها به‌کار می‌رود؛ یعنی زمانی که مریض به پزشک مراجعه می‌کند از مجموع علائم به یک تشخیص می‌رسد که به آن بیماری می‌گویند؛ باید توجه کرد که این بیماری طوری تعریف شود که مریض به یک پزشک دیگر هم مراجعه می‌کند دقیقاً به همین تشخیص برسد یعنی دو پزشک به دو تشخیص از یک بیماری نرسند.

زمانی که بیمار در بیمارستان بستری می‌شود باید در خلاصه پرونده یک تشخیص نوشته شود، نرم‌افزارهای مدیریت بیمارستانی طبق استانداردهایی که در دنیا دارند یک icd می‌نویسند یعنی بیماری که سکته قلبی کرده برای وی یک کد وجود دارد و زمانی که در یک کشور دیگر فوت می‌کند هم علت فوت مشخص است؛ این امکان در دسترس است که بدانیم در طب جدید، 14 هزار بیماری داریم و اگر بخواهیم در تشخیص هم دچار اشتباه شویم بین دو یا سه بیماری اتفاق می‌افتد اما در طب سنتی کسی نیامده این نظام بیماریها را طبقه‌بندی کند.

در طب چینی این نظام طبقه‌بندی وجود دارد و دو ویرایش در آن انجام گرفته است و در ایران این اتفاق نیفتاده و بنده تأکیدم بر لزوم تدوین نظام طبقه‌بندی بیماریها در طب سنتی ایران است.

تسنیم: راه‌اندازی این نظام طبقه‌بندی بیماریها کار بسیار سختی است؛ آیا اداره‌کل طب سنتی وزارت بهداشت با توجه به ظرفیتی که دارد، می‌تواند این مسئولیت مهم را به‌عهده گیرد و به سرانجام برساند؟

سال 84 در شورای احیای طب سنتی، پیشنهاد ایجاد «بانک اطلاعات از نسخه‌های خطی پزشکی» را ارائه دادم که متأسفانه ایجاد نشد اما من این کار را انجام دادم؛ امروز 300 هزار نسخه خطی پزشکی در دست دارم.

تسنیم: در ابتدای صحبتتان گفتید که در سال 91 کشورهای حوزه خلیج‌فارس به تدوین طب شرقی پرداختند و می‌توان گفت شروع کارشان در آن زمان بود؛ وضعیت طب سنتی در کشورهای عراق، لبنان، سوریه، کویت و امارات در زمینه باورهای مردمی به طب سنتی چگونه است؟

در این کشورها همان‌طور که در ایران عطاری وجود داشت، آنجا هم عطاریها فعالند و همان‌طور که در کشور ما پزشکان غیرآکادمیک، فعالیتهای طب سنتی را با تجربه‌های فردی انجام می‌دادند، در این کشورها این افراد وجود دارند.

به‌عنوان مثال در کشور کویت در سال 1980 مرکزی راه‌اندازی شد و بخش داروسازی هم داشتند اما به‌دلایل متعدد فعال نیست؛ در زمینه غیرآکادمیک یعنی واقعیت جامعه فعالیتهایی داشته‌اند و روبه‌رشد هستند.

در عربستان از طرف معاونت طب سنتی وزارت بهداشت این کشور یک بررسی و مطالعه انجام شد از حدود 700 شبکه ماهواره‌ای که اقدام به ارائه محتوای مرتبط با طب سنتی می‌کنند؛ در این بررسی بیش از 70 درصد این شبکه‌ها محتوای طبی، غیر طب نوین ارائه می‌دهند.

در این بررسی به کانالهای تخصصی طب سنتی پرداخته شده بود که در این کانالها در بسیاری از ساعات روز به‌دلیل نبود محتوا به تبلیغات محصولات طب سنتی پرداخته می‌شود.

قوانین مربوط به ساختار طب سنتی در کشورهای عربی توسط بحرین تدوین شده و با انتشار در روزنامه رسمی ابلاغ شده که قانونی 20صفحه‌ای با عنوان قانون «خدمات طب‌البدیع» است.

در این قانون، حوزه وظایف مشخص شده است؛ نکته‌ای که در این قانون است این بوده که در قانون ایران کسی که پزشک نباشد حقی در درمان بیمار را نخواهد داشت بنابراین کسی در ایران با این شرایط در درمان مداخله کند، محکوم است اما در قانون آنجا برای افرادی که پزشک نیستند حق مداخله قائل شده‌اند اما فعالیت آنها باید براساس ساختار باشد و باید مسئولیت تجویزها را به‌عهده بگیرد.

قبل از اسلام در قانون «حَمورابی» درباره مسئولیت پزشک، مجازات هم تعیین شده بود؛ در یکی از قوانینش آمده اگر بیمار نابینا شود، طبیبش هم نابینا می‌شود؛ در اسلام هم آمده طبیب ضامن است حتی اگر حاذق باشد.

در حال حاضر در ایران فقط پزشکان حق مداخله در درمان بیمار را دارند و در عمل هر کاری بخواهند انجام می‌دهند؛ در قانونی که در بحرین ابلاغ شده، پزشک آموزش‌ندیده حق مداخله در طب سنتی را ندارد.

باید توجه داشت هر قانونی برای تکامل باید مراحلی را طی کند اما ظاهراً این قانون، قانون خوبی است و بیش از یک سال برای تدوینش وقت گذاشته‌ شده است؛ پس از ابلاغ این قانون شروع به تنظیم درمانگران محلی کردند و مجوز فعالیت دادند حتی آموزشهای لازم برای ارتقاء سطح درمانی درمانگران پیش‌بینی شده است.

انتهای پیام/*