اميد غياثوند
نمايش، اجرا و صحنه كلماتي كه از ديرباز براي گوش ايرانيان آشنا بوده و قرن‌ها پيش براي ستودن قهرمان‌ها و تحقير دشمنان در دربار پادشاهي ايران از آن بهره مي‌بردند يا حتي براي ايجاد فضايي مفرح و شاد در سراي حاكمان حضور بازيگري با عنوان مليجك با حركات مضحك رواج داشت.
هر چه زمان گذشت تئاتر با پختگي بيشتر شكل تازه‌اي به خود گرفت. در زمان قاجار نمايش‌ها با گروه‌هاي كوچه بازاري به صورت في‌البداهه ميان مردم در گونه‌هاي مختلف روحوضي، سياه بازي، تعزيه، نقالي با موضوعات مذهبي، اجتماعي و گاهي سياسي اجرا مي‌شد، اما در همين دوران با الهام گرفتن ناصرالدين شاه از تئاترهاي اروپايي، شكل مدرن‌تري از نمايش وارد ايران شد كه با ساخت تكيه رسمي و سالن تئاتر، نگارش اولين نمايشنامه‌ها نيز آغاز شد و صحنه، نمايش و اجرا با معناي نويني همراه نمايشنامه‌هاي اصيل ايراني در ميان مردم جايگاه خود را يافتند.
تئاتر در ايران از گذشته وجود داشته و امروزه به شكل مدرن با تمام مشكلات اين حوزه به حيات خود ادامه مي‌دهد و روز‌به‌روز در ميان مردم محبوبيت جامع‌تري به دست مي‌آورد، تماشاگران بيشتري را جذب مي‌كند و نمايشنامه به عنوان پايه اصلي نمايش به شكل‌هاي مختلف با موضوعات گوناگون در ميان گروه‌هاي تئاتر و اجرا مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
در اين روزها كه با حمايت‌هاي دولتي و خصوصي از تئاتر در ايران نمايش‌ها به صورت گسترده با موضوعات اجتماعي، سياسي و فرهنگي به صحنه مي‌روند، نگارش نمايشنامه بسيار مورد توجه قرار گرفته است اما سؤال اينجاست چرا با وجود ايراني كه از نويسندگان معتبر غني است همچنان شاهد اجراي نمايشنامه‌هاي خارجي يا اقتباس از نگارش‌هاي اروپايي در ميان كارگردانان هستيم و فقط گاهي برخي پيشكسوتان نمايشنامه‌هاي ايراني را پس از دهه‌ها، بار ديگر به صحنه نمايش باز مي‌گردانند.
حسن باستاني، كارگردان و نمايشنامه‌نويس با بيان اينكه اجراي متن‌هاي خارجي آسان‌تر است به خبرنگار ايرنا گفت: نمايشنامه‌هاي خارجي منسجم‌تر، با كيفيت‌تر و براي كارگرداني آماده‌تر هستند. وي سختگيري‌ها براي اجراي نمايشنامه‌هاي خارجي را از سوي شوراي ارزيابي كمتر دانست و خاطر نشان كرد: از سوي ديگر اقبال نمايشنامه‌هاي خارجي براي جذب مخاطب نيز بيشتر است.
زهرا شايان‌فر، كارگردان و نمايشنامه‌نويس با بيان اينكه كارگردان براي اجراي يك نمايش گزينه‌هاي متنوعي دارد، تصريح كرد: كارگردان بايد بتواند با نمايشنامه ارتباط روحي، دروني و معنايي پيدا كند و دغدغه‌هاي خود را در متن بيابد تا انگيزه اجرا در وي به وجود‌ آيد.
وي افزود: گاهي كارگردان در نمايشنامه ايراني پختگي مورد نياز خود را پيدا نكرده است، ولي در يك اثر خارجي مي‌تواند به فلسفه لازم دست يابد به همين دليل اجراي آن را بر عهده مي‌گيرد. به گفته شايان‌فر بايد به اين نكته توجه كرد كه يك نمايشنامه فارغ از نويسنده آن در وضعيت فعلي جامعه چه نشانه‌هايي دارد و تلنگر و پيام آن چيست.
عبدالرضا اكبري، كارگردان و نمايشنامه‌نويس نمايش‌هاي آييني- سنتي نيز با تأكيد بر اينكه دغدغه من اجراي نمايشنامه تماماً ايراني است، تأكيد كرد: وظيفه كارگردان ايراني است كه به نمايشنامه ايراني توجه کند و اهميت بدهد، زيرا درون نمايشنامه ايراني هويت و فرهنگ ما نهفته است.
همچنين علي مرادخاني، معاون هنري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در افتتاحيه سمينار هجدهمين جشنواره آييني- سنتي با بيان اينكه تئاتر هنري جهاني است، خاطرنشان كرد: طي دوره‌اي در ايران، نمايشنامه غير‌ايراني مورد توجه قرار گرفت، اما امروز اين وضعيت در حال تغيير است.
وي افزود: بايد نمايشنامه ايراني كه از نگاه هويتي مسئله مهم كشور است، مورد توجه قرار بگيرد.
در ايران با پيشينه غني تئاتر نمايشنامه ايراني مهم تلقي مي‌شود، زيرا وضعيت، هويت و فرهنگ را با زبان نمايش به مخاطب ارائه مي‌دهد و با اجراي مناسب مي‌تواند مفاهيم را به تماشاگر منتقل و در ذهن و جان وي ثبت كند، اما اين كارگردان است كه مي‌تواند ميان نگارش ايراني و غير‌ايراني متن خود را انتخاب کند و تفكرات خويش را به مخاطب ارائه دهد.