زهرا چیذری
در حالي كه پنج سال پيش 0/9 درصد از دخترانمان سيگار مي‌كشيدند، حالا با گذشت پنج سال تعداد دختران سيگاري نه‌فقط كم نشده، بلكه بيش از دو برابر رشد داشته و به 2/1 درصد رسيده است. رشد دو برابري آمار دختران سيگاري در كشور تعابير متنوعي را در بر‌دارد كه يكي از آنها آلوده كردن نسل آينده با سوق دادن دختراني كه قرار است نقش مادري داشته باشند به دامن دخانيات و اعتياد است.
خلاصه كلام اينكه آسيب‌هاي اجتماعي به خصوص در حوزه زنان و دخترانمان با افزايشي جدي مواجه است. نكته قابل‌تأمل اينجاست كه «فست‌دودها» هم براي راحتي بيشتر خانم‌هاي اهل دخانيات طراحي شده است؛ سرويس‌هايي كه خدمات تحويل قليان دم در منزل را پشتيباني مي‌كند و هر چند در ميان مشتريانشان مردها هم هستند، اما مشتري اصلي فست‌دودها زنان و دختراني هستند كه مي‌خواهند با آسايش بيشتر دور از چشم ديگران سلامتي خود و نسل آينده را دود كنند و به هوا بفرستند.
«سيگار و قليان دروازه ورود به اعتيادند» اين جمله شايد ديگر به كليشه‌اي تكراري تبديل شده باشد، اما آنقدر پشتوانه كارشناسي دارد كه هنوز هم مي‌توان از آن براي بيان عمق فاجعه كمك گرفت.
آنطور كه ايرج حريرچي، سخنگوي وزارت بهداشت خبر مي‌دهد در دنيا سالي 7 ميليون نفر يعني هر شش ثانيه يك نفر بر اثر مصرف دخانيات جان خود را از دست مي‌دهند. وي با بيان اينكه مرگ‌و‌مير ناشي از دخانيات از مرگ ناشي از تصادفات، ايدز و سلاح‌هاي سرد و گرم بيشتر است، مي‌افزايد: در ايران 8 ميليون نفر سيگار مي‌كشند كه حدود 14/13 درصد جمعيت كشور هستند يعني از هر هفت نفر يكي سيگار مي‌كشد.
رشد بيش از 2 برابري دختران سيگاري
بنا به تأكيد سخنگوي وزارت بهداشت آمارها نشان مي‌دهد در پنج سال گذشته ميزان مصرف دخانيات در بين دختران از 0/9 درصد به 2/1 درصد رسيده و حدود دو برابر شده است. اين در حالي است كه وزن كودكان متولد شده از مادران سيگاري 200 تا 300 گرم كمتر است.
وي مي‌افزايد: ميزان شيوع مصرف دخانيات در مردان ايراني حدود 25/16 است و از هر چهار مرد يكي سيگار مي‌كشد و به طور متوسط 4 درصد زنان يعني از هر 25 نفر يكي سيگار مي‌كشد.
به گفته قائم مقام وزير بهداشت ميزان شيوع مصرف روزانه دخانيات در كشور در پنج سال گذشته از 10/9 به 10/1 رسيده و كاهش اندكي داشته است. در عوض مصرف قليان در حال افزايش است.
از نگاه حريرچي نگراني فعلي افزايش مصرف دخانيات در بين نوجوانان است، زيرا شيوع مصرف دخانيات در بين آنان از حدود 3 درصد در پنج سال گذشته به 3/4 درصد رسيده است. وي تأكيد مي‌كند: طبق قانون فروش سيگار به صورت نخي و به افراد زير 18 سال ممنوع است، اما متأسفانه انجام مي‌شود حتي خدمات تحويل قليان در منزل در حال گسترش است. حريرچي تأكيد مي‌كند: برخي مراكز قليان را به قيمت 50 هزار تومان عرضه مي‌كنند و مشتري دارد.
زنان مشتريان پر‌و‌پا‌قرص فست‌دودها
«قليان تلفني در منزل»؛ اين عنوان تراكتي است كه حكايت از راه‌اندازي كسب و كار تازه‌اي دارد كه يكي دو سالي مي‌شود به فهرست مشاغل عجيب و كاذب اضافه شده است، اما به تازگي خبرش به گوش قائم‌مقام وزير بهداشت رسيده است. ماجراي فست‌دودهاي تلفني هم به اين صورت است كه پس از تماس با شماره تلفن آگهي شده كه فراتر از حد‌انتظار در فضاي مجازي هم پخش شده قليان آماده با پيك در منزل شما فرستاده مي‌شود. قليان‌ها از 20 تا 100 هزار تومان قيمت دارند و مشتري اصلي اين قهوه‌خانه‌هاي سيار هم اغلب خانم‌ها هستند. بديهي است مضرات سيگار و قليان مرد، زن، پير و جوان ندارد، اما پاي آلوده شدن زنان به دخانيات كه به ميان مي‌آيد، نگراني‌هاي ديگري هم مطرح مي‌شود؛ نگراني‌هايي از جنس مادري و تربيت فرزند كه نه فقط دختران و زنان آلوده به دخانيات يا اعتياد را تهديد مي‌كند، بلكه در سلامت و تربيت نسل آينده جامعه هم تأثير‌گذاراست.
دكتر محمداسماعيل اكبري در گفت‌وگو با «جوان» نگراني پزشكان نسبت به قليان را بيشتر از ساير مواد دخاني مي‌داند و مي‌گويد: قليان چند مشخصه دارد كه آن را بسيار خطرناك‌تر از سيگار مي‌كند؛ نخست اينكه قبح استعمال مواد‌دخاني را ندارد و شاهد آن هستيم كه در مواردي پدر و دختر در كنار هم مي‌نشينند و قليان مي‌كشند. دومين ويژگي نگران‌كننده قليان اشتياق بالاي خانم‌ها براي استعمال اين ماده دخاني است و خانم‌ها را به ميدان مواد‌دخاني آورده است. وي در اين‌باره توضيح مي‌دهد: زن محور جامعه است و بنيانگذار اجتماعي به شمار مي‌آيد. به باور اين استاد دانشگاه خانم‌ها به دليل نقش‌محوري مادري فضاي خانواده را در اختيار دارند و از سوي ديگر نيز زايمان و توليد‌نسل بر عهده آنان است، بنابراين آثار و مضرات قليان، سيگار و ساير مواد‌دخاني و مخدر عوارض مستمري دارد. رئيس مركز تحقيقات سرطان دانشگاه علوم پزشكي شهيد‌بهشتي آسيب‌هاي قليان و سيگار حتي روي نسل‌هاي آينده را اينگونه شرح مي‌دهد: «هر اتفاقي كه در بدن يك انسان مي‌افتد يك واكنش ژنتيكي است و يك ژن تغيير ماهيت مي‌دهد. وقتي مادري قليان مي‌كشد، ژن وي تغيير ماهيت مي‌دهد. حتي اگر فرض كنيد خودش هيچ مشكلي پيدا نمي‌كند، اما اين ژن تغيير ماهيت داده را به فرزندش منتقل مي‌كند. بر اين اساس آن فرزند با يك قليان كوچك‌تر يا يك سيگار كوچك‌تر ژنش متحول مي‌شود و به اين ترتيب همين قليان يا سيگار كشيدن در دو يا سه نسل به يك بيماري لاعلاج تبديل مي‌شود.» وي خاطر نشان مي‌كند: اين ژن‌هاي معيوب را خانم‌ها خيلي سريع‌تر از آقايان منتقل مي‌كنند. اكبري تأكيد مي‌كند: سيگار يا قليان كشيدن امروز ما حتماً روي سلامت نسل‌هاي آينده تأثير مي‌گذارد و اين همان هدفي است كه كشورهاي تجاري و در واقع دنياي استكبار دنبال مي‌كند، زيرا با توليد و صادرات سيگار و تنباكو هم ثروت به دست مي‌آورند و هم نسل را دچار فساد و تخريب مي‌كنند.
محدود كردن حقوق شهروندي
آمار و ارقام بر رشد آسيب‌ها در ميان زنان و دختران جامعه از هر قشر و طبقه‌اي دلالت دارد. رشد آسيب‌ها در نيمه زنانه جامعه در شرايطي رخ مي‌دهد كه مسئولان حوزه زنان و خانواده سرگرم برقراري لابي كردن براي قدرت گرفتن برخي زنان خاص هستند يا حقوق شهروندي را در حضور زنان در ورزشگاه‌ها محدود مي‌كنند.
نظر شما