صاحب‌خبر - از هفته دیگر مدارس، دانشگاه ها و موسسات آموزشی آغاز به کار می‌کنند و قشر وسیعی از جامعه باید در کلاس‌های خود حاضر شوند. اگر احساس می‌کنید که به هیچ عنوان دوست ندارید به مدرسه برگردید و روزهای سرد و کوتاه پائیز و آغاز دوره تحصیلی موجب غمگین شدن‌تان می شود، باید بدانید که تنها نیستید. به گفته محققان و متخصصان، فصل هزاررنگ پائیز می‌تواند بر شدت اضطراب و افسردگی دامن بزند. اما آیا اندیشیده‌اید که چرا پاییز چنین اثری بر ما میگذارد و چطور می‌‌توان بر این افسردگی غلبه کرد؟
کال استرود، یک جوان ۲۵ ساله ساکن لندن که از اختلال عاطفی فصلی (SAD) رنج می‌برد، در این رابطه می‌گوید: «هر سال به خود می‌گویم که این آخرین زمستانی است که من در انگلستان خواهم ماند. همین روزهای آخر تابستان هم به نظرم تاریک‌‌تر و سردتر از قبل می‌آیند و درست در همین ایام است که احساس افسردگی و کمبود انرژی میکنم.»
اختلال عاطفی فصلی، یعنی وضعیتی که باعث بی‌حس و حالی و حتی افسردگی در طول فصل‌های پاییز و زمستان میشود. به گفته انجمن ملی بهداشت بریتانیا، یک نفر از هر ۱۵ نفر در بریتانیا از اواخر شهریور ماه تا اوایل فروردین دچار اختلال عاطفی فصلی می‌شوند. اشخاصی که به طور جدی‌تر از این اختلال رنج می‌برند، طی ماه‌های پاییز و زمستان حتی در انجام کارهای عادی زندگی خود نیز دچار مشکل می‌شوند. دلیل آن نیز کمبود نور، کم شدن دمای هوا و بازگشت به رفتارهای عادی روزمره اعلام شده است. سازمان اضطراب کشور انگلستان که یک خیریه بهداشت روانی هم محسوب میشود، در این رابطه بیان کرده که انتظار می‌رود در ماه سپتامبر تلفن‌های بیشتری دریافت کند. این سازمان همچنین می‌گوید هنگامی که هوا آفتابی است افراد بسیار کمتری با این خیریه به خاطر اضطراب و افسردگی‌شان تماس می‌گیرند.
کال که در ابتدای مطلب به وی اشاره کردیم، در موسسه خیریه بنیاد بهداشت روانی کار می کند و شش سال پیش که برای تحصیل به آمریکا رفته بود اختلال فصلی عاطفی‌اش تشخیص داده شد. او می‌گوید: «زمانی که در سن دیه‌گو بودم و می‌خواستم برای تعطیلات کریسمس به خانه بروم، ناگهان حال و روزم خراب شد و احساس کردم دیگر انرژی کافی برای انجام هیچ کاری را ندارم. قرار بود آن روزها بهترین و شادترین روزهای زندگی ام در کنار خانواده باشد، اما تا عصر در رختخواب می‌ماندم و هیچ انگیزه‌ای برای انجام هیچ‌کاری نداشتم.» گمانه‌زنی‌ها بر این اساس است که در اختلال عاطفی فصلی، کمبود نور بر بخشی از مغز اثر میگذارد که بر سطح خواب و انرژی حکمرانی می‌کند. کال در نظر دارد با فرا رسیدن ماه سپتامبر (اواسط شهریور ماه) که بیماری‌اش تشدید میشود، هر روز دست‌کم ۴۵ دقیقه را در کنار یک جعبه نور سپری کند تا شاید بدین وسیله، علایم این اختلال تا حدی تخفیف یابد. البته وی اذعان می‌کند که فرصت کافی برای این کار ندارد و شاید بهتر باشد از تلقین انرژی‌های مثبت و افکار خوشایند برای کاهش نشانه‌های بیماری‌اش بهره بگیرد. مثلا او گفته است: « این هفته حتی در مسیر رفتن به محل کار فکر می‌‌کردم که امروز چه روز خوبی است و همین باعث بهتر شدن حالم شد.»
حتی برای کسانی که چنین اختلالی ندارند، ماه مهر می‌تواند به خاطر شروع دوباره مدرسه و شلوغ‌تر شدن محل کار، با سختی و استرس فراوانی همراه باشد. به‌علاوه، روزها کوتاه شده و هوا نیز رو به سردی میگذارد و همین عوامل دست در دست هم باعث بد شدن حال عمومی شماری از افراد میشود. مدیر اجرایی انجمن اضطراب انگلستان، نیکی لیدبتر، در این رابطه می‌گوید: «ما هر سال شاهد این هستیم که در تابستان واقعا حال مردم بهتر است.» وی همچنین افزوده: «وقتی هوا آفتابی است مردم انعطاف‌پذیرتر رفتار می‌کنند و حس می‌کنند بهتر می‌توانند با مشکلات کنار بیایند. در روزهای گرم تابستان، ترافیک کمتر و فضا آرام‌تر است. پاییز باعث میشود تا افراد نوعی حسرت تمام شدن تابستان را در دل خود احساس کنند، مخصوصا اگر برنامه‌های‌شان به صورت دلخواه محقق نشده باشد.» خانم لیدبتر می‌گوید: «حتی اگر چندین سال از زمان تحصیل ما گذشته باشد، باز هم با نزدیک شدن به ماه مهر ممکن است دچار اضطراب بشویم.»
البته این اختلال خیلی هم بد و بزرگ نیست، به گفته روانشناس‌ها، انسان به روزمرگی و تکرار عادت می‌کند زیرا به موجب آن می‌تواند به کارهای خود نظم و سازمان ببخشد و این امر فرصتی به آدم می‌دهد تا در کنار مردم باشد. دکتر شریلین تامپسون، مشاور روانشناس، نیز در این رابطه بیان کرده است: «پس از یک دوره استراحت، استرس شروع سال تحصیلی جدید یا شلوغ‌تر شدن خیابان‌ها و فضای کار تا حدی آزاردهنده است. اما در کنار آن، فرد دوباره به عادات سالم روی می‌آورد و زندگی نظم بیشتری می‌یابد. اما اگر در روزمرگی گرفتار شوید، ممکن است وضع از این هم بدتر بشود. اما به عنوان فرصتی برای تغییر امور هم می توان به آن نگریست». او پیشنهاد می کند که برای خود یک چالش تازه دست و پا کنید یا به خودتان قول بدهید که همچنان در فصل جدید هم به انجام تفریحات و فعالیت‌های تابستانی ادامه دهید. وی افزوده است: «عادت‌های سالم و معاشرت‌هایی که معمولا حال‌تان را خوب می‌کند را برای خودتان حفظ کنید.»
دکتر کامیلا روزان، روانشناس بالینی، در این رابطه گفته است: «در طول تابستان مردم اغلب در تعطیلات و سفر هستند. از این رو پاییز فرصت خوبی برای دید و بازدید و معاشرت با دوستان و فامیل است.» وی اعتقاد دارد که بهتر است از قبل برای این روزها برنامه‌ریزی کنید و وقت خود را با باشگاه و صله رحم پر کنید. به این خاطر که روزها کوتاه تر هستند، شاید فرصت چندانی برای بیرون رفتن وجود نداشته بشد، پس بهتر است برای تفریحات خانگی برنامه‌ریزی داشته و از این فرصت برای بهبود زندگی بهره بگیرید. کال داستان ما نیز سعی می‌کند خوب غذا بخورد و به تغذیه‌اش اهمیت بیشتری بدهد. او می‌گوید: «بعضی روزها احساس میکنم انرژی غذا پختن ندارم و دوست دارم غذاهای آماده چرب و پر از کربوهیدرات بخورم. اما امسال سعی میکنم در روزهای تعطیل آخر هفته وقت گذاشته و برای روزهای هفته غذا آماده کنم.»
منبع: روزیاتو∎
نظر شما