به گزارش گروه دیگر رسانه‌های خبرگزاری فارس، هنر تفکر است موسیقی در ایران از گذشته های دور تا به امروز فراز و فرودهای زیادی را به خود دیده و در این مسیر در هر دوره تاریخی ژانرهای گوناگونی به آن اضافه شده است.
یکی از ژانرهایی که مورد بی مهری و بی توجهی قرار گرفته، موسیقی مذهبی است که در سال های اخیر این نوع موسیقی نیز دچار ضعف های زیادی شده است که از آن جمله می توان به ورود موسیقی های نامناسب و جایگزینی چیزی غیر از موسیقی مذهبی اشاره کرد. به طوری که بسیاری از موزیسین هایی که تمام تفکر و ایده شکل گیری موسیقی شان مبتنی بر اصول اصلی موسیقی و آواز است این اتفاق را نوعی رکود در موسیقی مذهبی ایران می دانند.
«عماد توحیدی» آهنگساز آلبوم موسیقی ذوالجناح درخصوص موسیقی دینی و جایگاه آن در جامعه می گوید: موسیقی دینی نهایتا با هدف پرستش و معرفت الهی یا ارج نهادن به قداستی عمیق ساخته می شود. به قول «کریستف ولف» موسیقی دینی فرصتی برای موسیقیدان است به جهت آن که در قالب یک بیانیه، اعتقاداتش در مقام یک مومن را با اعتقاداتش در کسوت یک هنرمند یگانه سازد.
وی ادامه می دهد: موسیقی دینی یا مذهبی نباید به جای تحریک عقلانیت، عامل تخدیر آن باشد. جلوگیری از این امر به عهده معرفت اندیشان است که به عنوان نمونه حادثه کربلا را یک حادثه عاشقانه زیبای دلربای ایثارگرانه می بینند.

شعر و ملودی در موسیقی، محدود به مرزهای فرهنگی هستند
این آهنگساز که در آلبوم ذوالجناح از سازهای کوبه ای و گروه همسرایان برای ایجاد فضایی پرشور و پرتپش در موسیقی مذهبی استفاده کرده، درباره این ویژگی اثرش توضیح می دهد: خاصیت سازهای کوبه ای ایجاد یک فضای پرشور و پرتپش است و منحصرا در این اثر، دغدغه من خوانشی براساس سنت موسیقی دینی در اشکال متنوع و مشروعیت دادن آن در فضایی مدرن و تجربه نشده بود. من در این اثر سعی کرده ام تا در قالب یک ارکستر کامل و منحصر به فرد از سازهای کوبه ای تعریف جدید در موسیقی ارائه دهم. می دانید که همیشه موسیقی را براساس سازهای ملودیک می نویسند و سازهای کوبه ای را زیرمجموعه ای از آن در نظر می گیرند. شعر و ملودی در موسیقی پیوسته محبوس در تعهدات ازلی و فرهنگ معانی و تداعی های خویش اند، محدود به مرزهای فرهنگی و جغرافیایی، اما سازهای کوبه ای خصلتی سیاح وار و جهان وطن دارند که یک کیفیت بدوی و بی مرز را تداعی می کنند.

موسیقی دینی، روح واحد انسانیت
بسیاری از موسیقیدانان در آثارشان از موسیقی های بومی و اقوام مختلف ایران به خاطر غنی بودن این ژانر بهره های فراوان می برند چرا که برخی معتقدند که موسیقی ایرانی از موسیقی بومی ما الهام گرفته است.
توحیدی که در اثرش از موسیقی مناطق مختلف ایران استفاده کرده، در این خصوص می گوید: من در ذوالجناح از سازهای کوبه ای فرهنگ های متفاوت و در برخی جاها از شگردها و آواهای ملل و اقوام گوناگون استفاده کردم. البته من در آلبوم «کولی کوبی» این معنا را با استفاده از یک مجموعه بزرگ سازهای کوبه ای و همچنین آواهای کلیسایی، مقام های خراسانی، دوبیتی خوانی کرمان و مناطقی از زاگرس (بختیاری)، موسیقی آفریقایی، آوازهای معابد هند، مقام های موسیقی نقاط مختلف از کشورهای اسلامی، شروه خوانی بوشهر و اشاراتی به موسیقی GAZZ (در حد فیگور) و حتی اذان و اقامه تجربه کرده بودم. در ذوالجناح نیز قطعات در فضای متنوعی از ریتم ها و آواهای فرهنگ های مختلف اجرا شده اند.
وی می افزاید: قصد من از چنین کاری ایجاد یک فضای سیال و بی مکان بود. از سویی اگر شما جغرافیای ایران فرهنگی و نه ایران مرزبندی شده امروز را نگاه کنید، موسیقی ما از تاجیکستان تا بخش هایی از هند و کشمیر تا آسیای صغیر و کشورهای عربی ردپای قابل توجهی دارد. این اثر را می توان ارائه دهنده منظومه ای از تفکر دانست که بنیادهای فکری ایرانی در کنار نگاه اساطیری کهن و تداخل آن با رسم شیعه و خاطره مقدس واقعه عاشورای سال 61 هجری و آیین های سور و سوگ و فرهنگ های متنوع این محدوده دانست. موسیقی دینی قبل از تبعیت از فرم و الگوهای کهنه یا نو، دارای روح واحدی است که می تواند در قالب های متنوعی بروز و ظهور کند.

تجلیات موسیقی بومی در موسیقی مذهبی
توحیدی در بخشی از آلبوم ذوالجناح به روح واحد موسیقی بومی، موسیقی که در قالب های متنوع اجرا می شود، توجه کرده است. او معتقد است که این روح واحد در تلاوت قرآن کریم، اذان، ذکر، ورد، زیارت نامه خوانی، چاووش خوانی، منقبت، نعت، مدح، سینه زنی، تعزیه، نوحه و حتی مناسک صوفیانه تجلیات گوناگون دارد.
به گفته این کارشناس موسیقی هر منطقه از ایران تمام این موارد را با توجه به سنت های موسیقایی فرهنگ خویش اجرا می کند. مسلما می توان از سر تدبر و تحقیق وارد شد و ماهیت و ریشه فرهنگ موسیقایی نواحی مختلف ایران را شناخت و در جهت اجراهای دلپذیر و بدیع به کار برد.

اشعار ضعیف، آغاز انحراف موسیقی مذهبی
طی سال های اخیر موسیقی مذهبی به سمت موسیقی پاپ رفته و بسیاری از نوحه ها براساس ترانه هایی بی اساس شکل گرفته است به طوری که این آهنگساز موسیقی فیلم نیز در این باره معتقد است که این انحراف ابتدا ریشه در استفاده از اشعار سست و روزمره دارد؛ نوعی ادبیات قربان صدقه و خودمانی دور از شان فرهنگ فاخر و عزاداری! وقتی ما در نوحه خوانی قافیه پردازی سست را می شنویم که جای جای آن واژه های نامناسب و قربان صدقه گفته می شود تکلیف ملودی کاملا روشن است و نهایتا اثری سودجویانه و سوءاستفاده گر از عواطف صادقانه عوام الناس شکل می گیرد.
وی ادامه می دهد: بارها شده که برخی از این اجراها برای من یادآور آثار دست چندم پاپ ایرانی، عربی، هندی و استانبولی بوده است. این افت کیفیت هنری بی تردید در افت کیفیت معنوی این سنت ها نیز بسیار موثر است و قبح این ناروایی برای بسیاری از ما عادی شده، در نظرمان زایل گشته و غافلانه حتی این فضا را سالم می انگاریم!

نگاه زیباشناسانه
بخش مهمی از موسیقی مذهبی و عاشورایی از طریق آلبوم هایی در جامعه موسیقی رواج پیدا می کنند که آثار دربرگیرنده این آلبوم ها که از سوی هنرمندان مطرح موسیقی شگل می گیرند، مبتنی بر موسیقی های اصیل ایرانی هستند که بواسطه نگاه ویژه و خاص به هنر خود آثارشان نیز ماندگار می شود.
یکی از آثار موسیقایی ماندگار در زمینه موسیقی عاشورایی که با گذشت سال ها همچنان نگاه مخاطبان را به خود دارد، ذوالجناح است که به آهنگسازی عماد توحیدی شکل گرفته، این آهنگساز، ذوالجناح را بخشی از سه گانه کولی کوبی، ذوالجناح و قلندروار (با صدای علیرضا افتخاری) می داند و می گوید: ذوالجناح براساس تفکری وزن ـ محور طراحی شده است که اصرار بر شنودی مستقل و دور از عادات شنیداری دارد و اجرای این تفکر فضای نامحدودی در استفاده از سازهای کوبه ای متنوع می طلبد. من در این اثر از همنشینی مقام های خراسانی، بوشهری، کردی، آذری، عربی و آفریقایی و حتی موسیقی کلیسایی به دور از قید و بندهای همیشگی و غوطه ور در شور و شورید گی و شیدایی نیز بهره برده ام.نکته قابل توجه تر در این آلبوم استفاده از دوبیتی خوانی های عروسی های بوشهر و گاهی بهره گیری از آواهای ماهیگیری و موسیقی کار و همچنین استفاده از ریتم های 6/8 و 5/8 در بطن یک موسیقی مذهبی است؛ آواها و ریتم هایی که در سنت عزاداری مرسوم نیست. توحیدی در این خصوص می گوید: من می خواستم رهایی از فضاهای مستعمل و فارغ از تاثیرگذاری مناسب قالب عزاداری های امروز را در این آلبوم تجربه کنم همه اینها می تواند در خدمت یک تفکر زیباشناسانه تازه قرار بگیرد، حتی وقتی یک حقیقت کهنسال را یادآوری می کند.

* روزنامه جام جم

مطلب فوق مربوط به سایر رسانه‌ها می‌باشد و خبرگزاری فارس صرفا آن را بازنشر کرده است.

بازگشت به صفحه نخست گروه فضای مجازی

انتهای پیام/