نشست وزراي خارجه كشورهاي عضو گروه 1+5 و ايران، چهارشنبه شب در حاشيه مجمع عمومي سازمان ملل متحد، زير سايه گفتههاي ترامپ قرار گرفتهبود كه اعلام كرد تصميمش را در مورد ماندن يا خروج امريكا از برجام گرفته است. هر چند هيچ يك از متحدان امريكا حاضر نشدند از بازنگري يا لغو برجام حمايت كنند، اما آنگونه كه ركس تيلرسون به شبكه خبري فاكس گفته است، رييسجمهور امريكا همواره تاكيد ميكند كه اين توافق به اندازه كافي محكم نيست و بايد «مذاكرات از نو انجام شود.»
اعتماد: با اين حال به نظر ميرسد تيلرسون كه يك بار ديگر هم اوايل تابستان مجبور شدهبود براي تاييد برجام وارد جدل با رييسجمهور شود، بعد از نشست 1+5 بار ديگر قانع شده است كه راهي جز پذيرش اين توافق ندارد. يك روز بعد از نشست وزراي خارجه ايران و 1+5 روزنامه والاستريتژورنال در گزارشي نوشت كه منابع آگاه در وزارت خارجه امريكا خبر دادهاند ركس تيلرسون، وزيرخارجه امريكا تلاش ميكند تا ترامپ را قانع كند، 22 روز ديگر نامه پايبندي ايران به توافق هستهاي را امضا كند. نشست چهارشنبهشب كه به ميزباني فدريكا موگريني، رييس سياست خارجي اتحاديه اروپا و با حضور وزيران خارجه ايران و امريكا به عنوان نخستين ديدار مستقيم اين دو مقام بلندپايه انجام شد. محمد جواد ظريف، وزير امورخارجه جمهوري اسلامي ايران روز جمعه تاكيد كرد اگر امريكاييها قصد بازنگري در برجام را دارند، ايران قطعا به شرط بازگشت برنامه هستهاي ايران به قبل از اجراي توافق هستهاي و پس گرفتن همه امتيازاتي كه بر اساس برجام داده است، حاضر به مذاكره مجدد با امريكاييها خواهد بود. در عين حال فدريكا موگريني هم با تاكيد بر «لزوم پايبندي تمامي كشورهاي عضو سازمان ملل متحد به برجام» در واكنش به سخنان رييسجمهور امريكا در مورد «خجالتآور» بودن توافق هستهاي گفت: «هيچ كشوري حق ندارد به صورت يكجانبه اجراي برجام را متوقف كند.»
ركس تيلرسون ديدار خود با ظريف و ديگر وزراي خارجه 1+5 را يك «گفتوگوي سياسي و نه فني» عنوان كرد و گفت از اينكه فرصت يافته تا «با ديدگاه آنها [جمهوري اسلامي ايران] آشنا شود» راضي است و اميدوار است ايران هم «با ديدگاههاي ما [ايالات متحده امريكا]» آشنا شده باشد. در برابر رييسجمهور ايالات متحده امريكا كه سالها سابقه مجريگري در برنامههاي رئاليتي شوي تلويزيونهاي امريكايي دارد، تصميم گرفته است همانگونه كه در روزهاي تبليغات انتخاباتياش قول دادهبود، سياست خارجي خود را با پنهانكاري و سياست «در قسمت بعد ميبينيد» پيش ببرد. او در شرايطي كه چندين بار در پاسخ به خبرنگاران در مورد سرنوشت ادامه اجراي برجام توسط امريكا گفتهبود «به زودي خواهيد ديد» عاقبت روز چهارشنبه در حاشيه ديدارش با محمود عباس، رييس تشكيلات خودگردان فلسطيني اعلام كرد كه تصميمش را در مورد ماندن يا ترك برجام گرفته است. ترامپ حاضر نشد جزييات تصميم خودش را بر ملا كند و ساعاتي بعد حتي وزير خارجه امريكا هم از اين تصميم اظهار بياطلاعي كرد. با وجود موضعگيري مبهم ترامپ در مورد آينده حضور امريكا در برجام و ادعاي او مبني بر تصميم قطعي در مورد آينده برجام، وزير خارجه امريكا در نشست وزراي خارجه 1+5 و ايران حاضر شد. او پس از اين نشست در جمع خبرنگاران رويارويي خودش را با ظريف به شوخي اينگونه توصيف كرد: «ديدار خوبي بود، سمت هم لنگه كفش پرتاب نكرديم!» او اين ديدار را يك ديدار خوب و فرصتي مناسب براي دست دادن توصيف كرد كه «تن صداي طرفين در آن بالا نرفت.» تيلرسون ظريف را «مردي تحصيلكرده و پيچيده» خواند و تاييد كرد «ايران تعهدات فني خود به برجام را اجرا كرده است» اما در عين حال بار ديگر ادعاي مقامات امريكايي مبني بر «نقض روح برجام» از طريق «اقدامات بيثباتكننده در منطقه» را تكرار كرد. تيلرسون در عين حال گفت كه فكر ميكند وقت تصميمگيري دولت امريكا در مورد آينده تعهدش به برجام فرارسيده است، اما رييسجمهور هنوز با هيچ كس تصميم خود را در ميان نگذاشته. او گفت: «حتي در ديدار با ترزا مي، نخستوزير بريتانيا هم اين موضوع مطرح شد اما رييسجمهور حاضر به بيان تصميم خود نشد.» ركس تيلرسون، شكاف ميان سياستهاي امريكا و متحدان اروپايياش را در مورد برجام پذيرفت و تاكيد كرد كه امريكا قصد دارد آنها را براي «فشار به ايران بدون اينكه توافق زير سوال برود» دعوت كند. در شرايطي كه تيلرسون كاملا از تصميم نهايي ترامپ در مورد برجام اظهار بياطلاعي ميكرد، مشاور امنيت ملي ترامپ، ژنرال اچآر مكمستر در مصاحبهاي با شبكه خبري سيانان با تكذيب اينكه تيلرسون از شنيدن خبر «تصميم قطعي ترامپ» شگفتزده شده است، گفت: «من از تصميم رييسجمهور خبر دارم. » هر چند ژنرال مكمستر هم از درميان گذاشتن اين تصميم پنهان سرباز زد و تنها اشاره كرد: «زماني كه وقت اعلام تصميم برسد، رييسجمهور تصميمش را در قالب زمينهاي وسيعتر از برجام، از جمله سرنوشت شهروندان امريكايي، منافع امريكا و همچنين حمايت از متحدان و شركاي منطقهاي امريكا اعلام خواهد كرد.» سخنان مكمستر استمرار ادعاهاي چند روز اخير دولتمردان امريكايي است كه موضوع برجام را با مسائلي مانند بيثباتي در خاورميانه و برنامه موشكي ايران پيوند ميزدند.
با وجود تلاش امريكاييها براي پيوند زدن برجام با مسائل ديگر منطقهاي، اين فدريكا موگريني، رييس جلسه وزراي خارجه 1+5 بود كه در جمع خبرنگاران هر گونه تلاش براي توسعه زمينههاي تحت پوشش برجام را غيرقابل قبول خواند. موگريني بعد از برگزاري نشست 1+5 در چندين مصاحبه اعلام كرد: «توافق هستهاي فقط و فقط در زمينه فعاليتهاي هستهاي ايران است و هيچ يك از طرفهاي اين توافق حق ندارند به بهانههايي غير از اجراي تعهدات هستهاي ايران آن را ترك كنند.» موگريني تاكيد كرد كه آژانس بينالمللي انرژي اتمي تاكنون 8 بار اجراي كامل تعهدات ايران در برجام را تاييد كرده است و گفت: «برجام متعلق به يك يا دو كشور نيست، برجام يك پيمان بينالمللي است كه توسط قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل متحد تاييد شده است و براي همه كشورهاي عضو سازمان ملل لازمالاجراست. اگر كشوري تلاش كند اين توافق را نقض كند، قطعنامههاي شوراي امنيت را نقض كرده است.» درست يك روز پس از اين اظهارات بود كه روزنامه والاستريت ژورنال در گزارشي كه پنجشنبه شب منتشر شد، ادعا كرد مقامات وزارت خارجه امريكا قانع شدهاند كه رييسجمهور اين كشور را براي تاييد برجام و ادامه اجراي آن تحت فشار بگذارند. قرار است دونالد ترامپ، رييسجمهور امريكا 22 روز ديگر، 15 اكتبر، طي نامهاي به كنگره امريكا گزارش 90 روزه خود را در مورد اجراي تعهدات برجام توسط ايران به اطلاع نمايندگان برساند. هر چند ترامپ پيش از اين لغو سه ماهه تحريمهاي اوليه عليه ايران را امضا كرده است، اما نامه او به كنگره به لحاظ قانوني نشانه ادامه اجرا يا ترك برجام، توسط دولت امريكا خواهد بود.
نظر شما