خبرگزاری مهر، گروه بین الملل ـ رامین حسین آبادیان: مسأله جدایی اقلیم کردستان عراق از دولت مرکزی بغداد ازجمله مسائلی است که در صحنه سیاسی عراق مطرح بوده است. اما اکنون به نظر می رسد که با تعیین روز ۲۵ سپتامبر (سوم مهرماه) برای برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان توسط «مسعود بارزانی» رئیس این اقلیم، این مسأله رنگ و بوی جدی‌‎تری به خود گرفته است.

بارزانی اخیرا بارها و در مناسبت های مختلف تأکید کرده است که تحت هیچ شرایطی حاضر نیست برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم را به تأخیر بیندازد. وی همچنین مدعی است که عدم برگزاری این همه پرسی طی سال های گذشته تاکنون، خسارت های فراوانی را برای کُردها به دنبال داشته است. بارزانی که خود را نماینده تمامی کُردهای عراقی قلمداد می کند، معتقد است که با جدایی از دولت مرکزی بغداد، بخش عمده ای از مشکلات کُردها حل و فصل خواهد شد.

این درحالی است که بسیاری از مشکلات کنونی کُردها نشأت گرفته از سیاست‌های غلط و نابخردانه بارزانی در طول بیش از یک دهه ریاست وی بر اقلیم کردستان است. درهرصورت، بارزانی از زمان طرح مسأله جدایی اقلیم از دولت بغداد و تعیین موعد برگزاری همه پرسی با موانع داخلی و خارجی متعددی مواجه شده است؛ موانعی که بارزانی در ابتدا تصور نمی کرد که به این اندازه دردسرساز شوند.

مخالفت های داخلی کُردها از یک سوی و مخالفت های خارجی حتی از کشورهایی که روابط نزدیکی با اقلیم کردستان دارند از سوی دیگر، موجب شده است تا بارزانی خود را در برابر تحولات جدیدی ببیند که باید براساس آن‌ها به اتخاذ تصمیمات جدید برای آینده اقلیم کردستان مبادرت ورزد.

درهمین ارتباط، خبرنگار مهر گفتگویی را با «عبدالرحمن اللویزی» نماینده پارلمان عراق انجام داده است که مشروح آن از نظر می گذرد؛ 

*«مسعود بارزانی» رئیس اقلیم کردستان عراق همچنان بر موضع خود مبنی بر برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم از دولت مرکزی در تاریخ ۲۵ سپتامبر تأکید می کند. این همه پرسی در صورت برگزاری چه پیامدهایی می تواند به دنبال داشته باشد؟

اربیل همچنین معتقد است که قانونگذاری در خصوص نفت و گاز باید به گونه ای باشد که بغداد تسلط اقلیم کردستان بر میادین نفتی و گازی را کاملا قانونی برشمردواقعیت این است که مسأله برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق از دولت مرکزی بغداد کاملا غیرقانونی است. برهمین اساس این مسأله یک بحران سیاسی به شمار می رود. تاکنون مواضع قاطعانه ای هم در قبال چنین اقدام غیرقانونی اتخاذ شده است.

ما شاهد بودیم که «حیدر العبادی» نخست وزیر عراق بارها و در مناسبت های گوناگون به شدت با این مسأله به مخالفت برخاسته و موضع صریح خود را اعلام کرده است.

حتی در این زمینه شاهد مخالفت های خارجی نیز بوده ایم. اخیرا «احمد ابوالغیط» دبیرکل اتحادیه عرب ضمن سفر به عراق مخالفت خود با برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان را اعلام کرد. این نشان می دهد که اتحادیه عرب هم به صورت ضمنی این پیام را به مقامات اقلیم کردستان مخابره کرده است که نتایج همه پرسی را به رسمیت نخواهد شناخت. برهمین اساس، مهمترین پیامدی که از برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان منتج می شود، ظهور و بروز یک بحران سیاسی است.

برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان می تواند مشکلات و چالش های میان دولت مرکزی و اربیل را بار دیگر در اذهان زنده کند. در این میان سه مشکل اصلی میان دو طرف بیش از پیش تشدید می شود که عبارتند از؛ مسأله قانونگذاری در خصوص «نفت و گاز»، بودجه پیشمرگه و اجرای ماده ۱۴۰ قانون اساسی درباره مناطق مورد مناقشه. اقلیم کردستان اعتقاد دارد که اجرای ماده ۱۴۰ قانون اساسی به معنای انضمام مناطق مورد مناقشه به این اقلیم است.

مقامات اربیل همچنین معتقدند که قانونگذاری در خصوص نفت و گاز باید به گونه ای باشد که بغداد تسلط اقلیم کردستان بر میدان های نفتی و گازی را کاملا قانونی برشمرد و خود هیچ نظارتی بر این میادین نداشته باشد.

این در حالی است که دولت مرکزی نیز هیچگاه زیر بار پرداخت بودجه نیروهای پیشمرگه نمی رود مگر اینکه همواره تحت امر حیدر العبادی به عنوان فرمانده کل نیروهای مسلح باشند. تمامی مسائل یاد شده موجب ظهور و بروز بحران سیاسی در کشور خواهد شد. اگر همه پرسی استقلال اقلیم برگزار شود، مقامات اقلیم از آن به عنوان برگ برنده ای برای باج خواهی از دولت مرکزی استفاده خواهند کرد و مدعی خواهند شد که جدایی شان از بغداد کاملا قانونی بوده است.

* آیا دولت بغداد می تواند برای جلوگیری از برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان به شورای امنیت رفته و در آنجا شکایتی را علیه مقامات اربیل تنظیم کند؟ برای شکایت از اقلیم کردستان در شورای امنیت سازمان ملل متحد چه ساز و کار شفاف و واضحی وجود دارد؟

بله از لحاظ قانونی دولت بغداد می تواند برای شکایت از اقلیم کردستان به شورای امنیت سازمان ملل متحد رجوع کند. علت این مسأله هم این است که برپایی دولت مستقل کُردها در عراق کهاز لحاظ قانونی دولت بغداد می تواند برای شکایت از اقلیم کردستان به شورای امنیت سازمان ملل متحد رجوع کند برگزاری همه پرسی دروازه ای برای تحقق آن محسوب می شود، خشم کشورهای همسایه را برانگیخته است. ما در اینجا از کشورهایی نظیر ترکیه و ایران سخن می گوییم که تشکیل دولت مستقل کُردها را تهدید ملی برای خود تلقی می کنند.

علاوه بر خشم و نارضایتی همسایگانی همچون جمهوری اسلامی ایران و ترکیه، تحقق جدایی اقلیم از بغداد سرآغاز وقوع منازعات شدیدی در عراق خواهد بود؛ به ویژه اینکه اقلیم کردستان می خواهد اراضی محل مناقشه و استان های محل مناقشه همچون کرکوک، صلاح الدین، دیالی و نینوا را به اراضی خود ملحق کند.

برهمین اساس، ایجاد هرج و مرج و بی ثباتی در چنین مناطق حساسی، بسیار خطرناک است. لذا قانون این اجازه را می دهد که شورای امنیت سازمان ملل متحد در این زمینه ورود کرده و حتی قطعنامه نیز صادر کند؛ کما اینکه پیشتر نیز سابقه صدور چنین قطعنامه‌هایی وجود داشته است.

 دولت بغداد ابتدا باید دیدگاه کشورهای مختلف را با خود همراه سازد و سپس به شورای امنیت مراجعه کنددر خصوص ساز و کارهای رجوع به شورای امنیت سازمان ملل نیز باید گفت که بغداد در این زمینه به حمایت های کشورهای عربی و غیر عربی مختلف نیازمند است. دولت بغداد ابتدا باید دیدگاه کشورهای مختلف را با خود همراه سازد و سپس به شورای امنیت مراجعه کند. همراهی کشورهای گوناگون با بغداد عامل مهمی است که می تواند در شورای امنیت نتیجه را به نفع وحدت عراق رقم بزند.

درهر حال، برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان می تواند سرآغاز وقوع جنگ جدیدی باشد. به ویژه اینکه در حال حاضر کشورهایی نظیر سوریه و عراق در خط مقدم مبارزه با تروریسم قرار دارند. بارزانی نیز باید این مسأله را به خوبی درک کند. 

*همانگونه که گفتید اتحادیه عرب مخالفت خود با برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان را اعلام کرده است. آیا گمان نمی کنید که این اتحادیه می تواند از ابزار و ظرفیت های که برخوردار است به صورت عملی در راستای جلوگیری از استقلال کردها از دولت مرکزی بغداد گام بردارد؟

شما نگاه کنید! دبیرکل اتحادیه عرب شخصا به بغداد آمد و سپس به اربیل رفت و خواستار تعویق برگزاری همه پرسی شد. آمدن ابوالغیط به اراضی عراق به نوبه خود گام مهمی محسوبمسعود بارزانی ماجراجویی را آغاز کرده است که عواقب آن را نمی‌داند می‌شود و به نوعی اقدامی سمبلیک بود.

واضح است که موضع دبیرکل اتحادیه عرب برآمده از نظر و دیدگاه شخصی وی نیست. آنچه که ابوالغیط بیان کرد موضع کشورهای عربی عضو اتحادیه عرب بود.

درحال حاضر شاهد آن هستیم که مسعود بارزانی ماجراجویی را آغاز کرده است که عواقب آن را نمی داند. بدون شک همراهی کشورهای عربی با دولت مرکزی بغداد برای مهار مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان، از اهمیت بسزایی برخوردار است.

*رژیم صهیونیستی ازجمله طرف هایی محسوب می شود که از برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان و جدایی آن از دولت مرکزی بغداد حمایت به عمل آورده است. علت حمایت صهیونیستها از این همه پرسی چیست و آنها چه اهدافی را دنبال می کنند؟

صهیونیستها با حمایت از همه پرسی اقلیم کردستان نمی توانند مشروعیت نداشته ۶۰ سال گذشته را به دست بیاورندواضح است که رژیم صهیونیستی تنها طرف حمایت کننده از استقلال اقلیم کردستان عراق و برپایی دولت مستقل کُردها در عراق است. صهیونیستها مدتهاست که به دنبال عادی سازی روابط خود با تمامی کشورها و طرف های منطقه ای هستند.

اما سوال اینجاست که آیا رژیم صهیونیستی تا به امروز توانسته کاری کند که تمامی کشورهای جهان آن را به طور رسمی و علنی به رسمیت بشناسند. آیا این رژیم توانسته منازعات خود با فلسطینیان را حل و فصل کند؟ پاسخ به تمامی این سؤالات منفی است.

بنابراین، رژیم صهیونیستی به دنبال آن است تا از طریق تشکیل دولت مستقل کُردها در عراق اهداف خود را پیش ببرد. کما اینکه تاکنون نیز با وجود تلاش های گسترده موفق به تحقق این هدف نشده است. رژیم صهیونیستی یک رژیم منفور در نزد برخی از کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران است.

موضع رژیم صهیونیستی در قبال همه پرسی استقلال اقلیم هیچ چیزی را تغییر نخواهد داد. صهیونیستها با چنین اقداماتی نمی توانند مشروعیت نداشته ۶۰ سال گذشته را به دست بیاورند. این یک واقعیت است.