خرداد: سالروز درگذشت مردی فرا رسید که بسیار زودتر از آنچه انتظارش را داشتیم با صحنه زندگی وداع گفت، مردی که اگر بود در روزهای سخت و پرتلاطم دهه ابتدای انقلاب بسیار به کار آمد، ابوذر زمان و محبوب قلوب ملت و مورد احترام همه نحله های سیاسی.

به گزارش خرداد؛ غلامعلی دهقان استاد دانشگاه در سرمقاله امروز این روزنامه به شخصیت آیت الله طالقانی پرداخته که در ادامه متن کامل این یادداشت را می خوانید.

انقلاب بزرگ اسلامي سال ۵۷ را شخصيت‌هايي رهبري کردند که باگذشت زمان ارزش و اعتبار آنان بيش از پيش آشکار مي‌شود؛ ستاره‌هاي ديروز بودند و کيمياي امروز. قطعا مرحوم سيدمحمود طالقاني يکي از آنان بود؛ عالم ديني اما روشنفکر، جذاب، ساده‌زيست و شجاع. در‌اين‌باره نکات زير شایان توجه است:

۱- طالقاني با نوشتن تفسير پرتوي از قرآن در دهه ۵۰ شمسي، نشان داد درک درستي از زمانه خود دارد؛ زمانه‌اي که در آن تحت تأثير غرب‌زدگي و شرق‌باوري کمونيستي برخي روشنفکران، دين مقوله‌اي ارتجاعي و مخالف علم معرفي مي‌شد؛ اما تفسير وزين پرتوي از قرآن، باطل‌السحر اين ديدگاه‌ها بود. او به‌صراحت از موافقت دين با علم قطعي سخن مي‌گفت و کدهاي درخورتوجهي از همراهي دين با دستاوردهاي علمي مي‌آورد. به خاطر همين نوع نگاه بود که به همراه برخي ديگر از عالمان دين، مانند مرتضي مطهري و اکبر هاشمي‌رفسنجاني، با بعضي از دانشگاهيان مسلمان ازجمله مهدي بازرگان و يدالله سحابي، تعامل سازنده و مثبتي داشتند. تعامل حوزويان روشنفکر و دانشگاهيان مسلمان، نقش‌آفريني بسزايي در پيروزي انقلاب در سال ۱۳۵۷ داشت.
۲- گفتار و کردار طالقاني جذب‌کننده بود. رهبر فقيد انقلاب زبان او را مانند زبان مالک‌اشتر معرفي کرد. کردارش نيز چنان بود که هواداران فراواني از گرايش‌های‌ گوناگون داشت. وقتي در ابتداي پيروزي انقلاب، هيئتي از کوبا به ايران آمد، رئيس هيئت پس از ديدار با مرحوم طالقاني گفت اگر اسلام هماني است که شما مي‌گوييد، پس ما هم مسلمانيم. اين خوانش طالقاني از اسلام بود که او را از ديگران متمايز مي‌کرد. طالقاني مصداق بارز اين جمله شهيد بهشتي بود که مي‌گفت: بايد دنبال جاذبه در حد امکان و دافعه در حد ضرورت باشيم.
۳- ساده‌زيست و مردمي بود. امام خميني پس از رحلت طالقاني، او را با ابوذر مقايسه کرد؛ مقايسه درستي که نشان از ساده‌زيستي و آزادگي طالقاني داشت و البته شجاعت او؛ شجاعتي وصف‌نشدني در زندان‌هاي رژيم پهلوي که زندانيان سياسي وقت از آن خاطره‌ها دارند.
٤- طالقاني به‌عنوان يک فعال سياسي هم داراي جذابيت‌هاي ويژه‌ و خواهان حضور جدي در متن مبارزات سياسي بود. روحيه مدارا با مخالفان باعث مي‌شد قواعد فعاليت سياسي را به‌درستي رعايت کند. سعه‌صدر از او شخصيتي ساخته بود كه مي‌توانست قاعده جذب حداكثري را درباره مخالفان تحقق بخشد و در فعاليت سياسي هم خود را داراي يک رأي و هم‌وزن با ديگران بداند. بزرگواري طالقاني در کنار رويكرد اعتدالي او، سبب شده بود دوست و دشمن به عظمت و بزرگواري او اعتراف كنند. زندانيان سياسي دوران پهلوي دوم، نقل‌قول كرده بودند نام او حتي براي رؤساي ساواك هم نامي داراي عزت و احترام بوده است. 
٥- روحانيت اصيل در ايران، ستاره‌هايي مانند مرحوم طالقاني، بهشتي و... دارد. برخي انقلابي‌نماهاي كنوني، در دوران مبارزه، روحانيون فعال در حوزه‌هاي سياسي و مبارزاتي را که براي حفظ منافع ملي فعال بودند، به سخره مي‌گرفتند. تأکيد هرچه بيشتر بر نگرش چهره‌هايي مانند مرحوم طالقاني در دوره کنونی، يکي از بهترين پاسخ‌ها به افرادي است که بعد از چهار دهه، هنوز درک درستي از واقعيت‌هاي کشور، جهان و حتي دين ندارند.
٦- نوزدهم شهريور هر سال، ياد و خاطره شخصيتي را با خود دارد كه فرزندان انقلاب بزرگ ١٣٥٧ او را هيچ‌گاه فراموش نمي‌كنند؛ شخصيت بي‌نظير و تکرارنشدني آيت‌الله سيدمحمود طالقاني. يادش گرامي.