صاحب‌خبر - محمدرضا ستاری
در حالیکه چهارمین روز عملیات آزادسازی تلعفر از سوی ارتش و نیروهای مردمی عراق در حال پیگیری است و در این راستا سیطره نیروهای عراقی با فروپاشی صفوف داعش در مرکز این شهر تثبیت شده است، شامگاه سه شنبه جیمز ماتیس وزیر دفاع آمریکا در سفری غیرمنتظره وارد بغداد شد تا با مقامات عراق دیدار و رایزنی داشته باشد.
متیس که بلافاصله پس از اردن و دیدار با پادشاه این کشور به عراق سفر کرده است، در دیدار با حیدر العبادی نخست وزیر عراق، مخالفت خود را با هرگونه تزلزل و تجزیه این کشور اعلام و تاکید کرده است که آمریکا در راستای آموزش و تسلیح نیروهای عراق و همچنین مبارزه با داعش، خواستار تقویت همکاری های دوجانبه میان واشنگتن و بغداد است. این در حالی است که خبرگزاری فرانسه روز گذشته در گزارشی، سفر وزیر دفاع آمریکا به عراق را با سومین روز عملیات آزادسازی تلعفر مرتبط دانسته و آورده است که متیس پیش از این سفر به خبرنگاران گفته بود که آمریکا بر روی شکست داعش، احیای حاکمیت و تمامیت ارضی عراق تمرکز دارد و با این سفر خود که پس از آزادسازی موصل و همچنین عملیات تلعفر صورت گرفته، قصد دارد نقش ائتلاف مبارزه با تروریسم به رهبری آمریکا را در عراق برجسته سازد.
وزیر دفاع آمریکا پیش از آغاز سفر منطقه ای خود به اردن، عراق، ترکیه و پس از آن اوکراین همچنین گفته بود، آزادسازی موصل بدون پافشاری و ثبات قدم حیدر العبادی نخست وزیر عراق محقق نمی شد. امروز نفس داعش به شماره افتاده، اما هنوز کار این گروه تروریستی تمام نشده است. من قصد دارم در
گفت و گو با مقامات عراقی درباره چگونگی مقابله با تجزیه و همچنین مهار نفوذ ایران در این کشور صحبت کنم.
کشمکش میان بغداد و اربیل
متیس همچنین پس از دیدار با مقامات بغداد به اربیل سفر کرد و در خصوص به تعویق انداختن همه پرسی در اقلیم کردستان عراق با بارزانی صحبت کرد. پیش از این یکی از مقامات بلندپایه پنتاگون در این خصوص پیشمرگه های کرد را تهدید کرده بود که اگر بر همه پرسی اصرار داشته باشند، آمریکا حمایت تسلیحاتی خود را از آنها قطع خواهد کرد. موضوع همه پرسی ماه آینده در اقلیم کردستان هم اکنون یکی از مباحث جدی در میان تحولات پیچیده خاورمیانه محسوب می شود. در این میان به غیر از روسیه که تاکنون موضعی محافظه کارانه در این خصوص داشته است، آمریکا، سازمان ملل و اکثر همسایگان عراق از این موضوع ابراز نگرانی کرده و خواستار به تعویق افتادن و یا حتی ملغی شدن آن هستند.
در همین رابطه در حالی که منابع خبری از احتمال برگزاری دور جدید مذاکرات میان هیاتی از بغداد و مسئولان سیاسی اربیل خبر داده اند، حیدر العبادی نخست وزیر عراق در واکنش به سخنان اخیر مسعود بارزانی مبنی بر اینکه برگزاری همه پرسی در کردستان برای ممانعت از کشتارها در آینده است و می خواهیم مانند همسایگان عراق در صلح زندگی کنیم، تصریح کرده است: رایزنی ها با هیات کرد با صراحت کامل انجام شد و ما با آنها بر اساس اصل عراق یکپارچه گفت و گو کرده ایم. وی همچنین روز گذشته بر لزوم تفکر جدی و همچنین دست کشیدن از تصمیم برای جدایی از سوی مقامات اربیل تاکید کرده است. این در حالی است که به نوشته روزنامه نیویورک تایمز آمریکا، وزیر دفاع عراق در دیدار خود با مسعود بارزانی خواسته زمان برگزاری همه پرسی را به تعویق اندازد، چرا که به عقیده وی این مساله به مانعی در خصوص مبارزه با تروریسم در عراق منجر خواهد شد.
یک بام و دوهوای آمریکا در قبال عراق
این مباحث در حالی مطرح می شود که برخی از کارشناسان معتقدند که آمریکا بر مبنای اوضاع بحرانی خاورمیانه به کردها برای دست کشیدن از خواسته خود فشار خواهد آورد و در نهایت طرح تجزیه عراق بدون چراغ سبز آمریکا محقق نخواهد شد. آنها معتقدند که هدف اصلی سیاست خارجی امریکا در قبال عراق افزایش نفوذ در این کشور و همسو کردن آن با اولویت‌های منطقهای خود به خصوص پس از دوران شکست داعش است. به گزارش اندیشکده راهبردی تبیین، دولت ایالات‌متحده خروج از این کشور بعد از شکست در تحقق اهداف داعش را به معنی باز گذاشتن دست ایران و متحدان منطقهای در تحولات عراق می‌داند و احساس می‌کند دولت عراق را دودستی تقدیم ایران کرده است.
کارشناسان همچنین معقتدند که اهداف اقتصادی آمریکا در عراق نیز نباید از نظرها غافل شود. آمریکا به طور کلی در پی کنترل منابع نفتی و بازار مصرفی عراق است و از این رهگذر می تواند با پیوند زدن راهبردی های سیاسی و امنیتی به اهداف اقتصادی در جهت تثبیت نفوذ خود در عراق و همچنین مهار رقبای خود در منطقه گام بردارد
از سوی دیگر برخی دیگر از تحلیل گران معتقدند که
سیاست های اعلامی آمریکا با سیاست های اعمالی آنها در قبال عراق و همچنین مساله اقلیم کردستان تفاوت هایی جدی دارد. دکترین بلندمدت آمریکا برای منطقه، عبور از هارتلند نو (خاورمیانه عربی) به نوهارتلند (فلات ایران) و در نهایت عملیاتی کردن سیاست نگاه به شرق است. از زمان تقسیم عراق به سه منطقه پرواز ممنوع، اقلیم کردستان در حال تجربه حکمرانی بوده و به واسطه همین امر است که برخی از تحلیل گران اعتقاد دارند، آمریکا در عمل از استقلال کردها حمایت خواهد کرد. به طور کلی تجزیه بالکان در دهه 90 میلادی به ترک در شیشه ای تشبیه می شود که این ترک اکنون به خاورمیانه رسیده و طرح بالکانیزه شدن آن با اهداف خاورمیانه جدید و همچنین نظم نوین جهانی آمریکا (مطرح شده توسط بوش پسر) همخوانی هایی ماهوی دارد.∎
نظر شما