سرویس جهان مشرق - پایگاه خبری شبکه المیادین در مقاله‌ای به قلم عقیل سعید محفوض دکترای روابط بین‌الملل و کارشناس مسائل منطقه‌ای در مقاله‌ای به بررسی استراتژی آمریکا در شمال سوریه پرداخته و نوشت: آمریکا پیش از آن چه که نشان می‌دهد در تحولات شمال سوریه دست دارد ، چرا که تکیه بیشتری بر شمال دارد و پایگاه‌های نظامی در این منطقه ایجاد کرده و به سازماندهی و حمایت نیروهای تحت امر خود شامل کردها و عرب‌ها می‌پردازد. این کشور همچنین اتاق عملیات و دفاتر تماس و هماهنگی بین ترکیه و اردن و لبنان و کردستان عراق و سرزمین‌های اشغالی در این منطقه به راه انداخته و شبکه‌های پشتیبانی و لجستیک از گروه‌های مسلح از تمامی گوشه و کنار جهان را راه‌اندازی کرده و به گونه‌ای خود را آماده می‌کند که گویا در آستانه جنگ بزرگی قرار دارد.
آمریکا تمامی این کارها را در شرایطی انجام می‌دهد که هیچ طرفی وجود ندارد که دشمنی خود را به صورت آشکار نسبت به آن نشان دهد یا آن را به صورت جدی تهدید کند. تمامی جریان‌های تأثیرگذار در شمال سوریه به دنبال هماهنگی با واشنگتن هستند یا لااقل اصرار دارند وارد درگیری‌های مستقیم با این کشور نشوند. حتی گروه تروریستی داعش نیز تلاشی برای هدف قرار دادن نیروهای آمریکایی که در نزدیکی مناطق تحت سلطه خود قرار دارد، نمی کند.
در سایه این تحولات باید دید که هدف اقدامات آمریکا در شمال سوریه و استراتژی این کشور در قبال عملیاتی که انجام می‌دهد، چیست؟
واشنگتن به دنبال مهار تلاش‌های دمشق و متحدانش برای باز پس‌گیری تمامیت ارضی کشور در شمال سوریه است، آمریکا بیش از این موضوع به دنبال مهار نقش روسیه و ایران در این منطقه است. روس ها و ایرانی ها توجه ویژه ای به کردهای سوریه دارند و می‌خواهند تأثیرگذاری جدی روی آنها داشته و هرگونه توطئه آنها به همراه آمریکا ضد دمشق و ضد منافع خود را تحت تأثیر قرار دهند. مسکو و تهران همچنین تفاهم‌های پیچیده و مثمرثمری را با ترکیه داشته اند. آنها به دمشق برای افزایش سطح تمامیت ارضی دولت سوریه در شمال کمک کردند و تمامی این موارد شاخک‌های تهدید واشنگتن را جنبانده است.
این تحولات باعث شده واشنگتن به دنبال اجرای استراتژی فعال و مرکبی برآید که بر اساس آن سرنخ‌های متعددی را برای خود حفظ کرده و تفاهم ها و تعاملات مختلف را با دوستان و دشمنان مدیریت نموده و بین پرونده‌ها و مسائل مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی ارتباط ایجاد کند. در این رابطه ارتباطی بین بحران سوریه با اوکراین و نقش ایران و حزب‌الله با نگرانی‌های اسرائیل نه تنها در جنوب سوریه ، بلکه در تمامی عرصه این کشور و تمامی تحولات منطقه‌ای به وجود آورده است. همچنین سازش در پرونده‌های داخلی سوریه از کلی به جزئی و بخش های مختلف و بر عکس نیز بخشی از این استراتژی است.
بر این اساس آمریکا در موارد زیر وارد فعالیت شده است:
مدیریت تناقض‌ها در شمال سوریه بین مطالبات واشنگتن و مطالبات متحدان این کشور. چرا که برنامه‌های کاری طرف‌های درگیری مشابه نیست و با چالش‌های متعددی مواجه است.
مهار درگیری‌ها بین دشمنان سرسخت یعنی ترکیه و نیروهای کرد با مدیریت نگرانی هر یک از طرف‌ها. آمریکا در این رابطه حمایت بیشتری از کردها در روند مبارزه با داعش و آرمان‌گرایی های موجودیتی آنها در قبال دمشق انجام می‌دهد. همان طور که از امنیت و منافع آنکارا نیز حمایت کرده و این کشور را متحد تاریخی واشنگتن توصیف می‌کند.
ایجاد موازنه بین آرمان‌های واشنگتن و موضوعات نامطلوب در میان دشمنان این کشور از جمله مسکو که به نظر می‌رسد مناسبات بسیار پیچیده‌ای با این کشور دارد. درست است که آمریکا تفاهم‌هایی با روسیه در زمینه نقشه‌های نفوذ در شمال سوریه امضا کرده ، اما در عین حال به دنبال بهبود شرایط خود است، البته به صورتی که این کشور را وارد خطرات ناشی از ورود در درگیری‌های مستقیم نکند.
برنامه های آمریکا در محور دیرالزور – الرقه
نوعی تقسیم کار و تلاش برای تسلط بر شمال سوریه میان دو کشور آمریکا و روسیه وجود دارد. آمریکا شرق فرات را تحت تسلط خود گرفته و روسیه غرب فرات را محل نفوذ خود قرار داده است. ارزیابی ها نشان می‌دهد که الرقه تحت کنترل آمریکا در خواهد آمد و دیرالزور نیز به تسلط نیروهای روسیه و حامیان آنها خواهد رسید. البته دو طرف در برخی موارد سیاست‌هایی دارند که ارزیابی های مذکور را نادیده می‌گیرد. در حال حاضر واشنگتن اهتمام روزافزونی به دیر الزور از خود نشان می‌دهد و تلاش گسترده‌ای برای انتقال گروه‌های مسلح مورد حمایت خود از جنوب و در نزدیکی مرزهای سوریه و اردن و عراق به سمت پایگاه‌های خود در جنوب الحسکه و شرق دیرالزور انجام می دهد.این کشور تیپ آزادسازی دیرالزور را تشکیل داده و در بیانیه خود اعلام کرده است هدف از تشکیل این تیپ آزادسازی استان دیرالزور و جلوگیری از حضور هر نوع نیروهای متخاصم دیگر برای ورود به استان و تسلط بر آن است. طبعا مقصود از نیروهای متخاصم همان ارتش سوریه و متحدانش است. این در حالی است که روسیه از پیشروی ارتش سوریه به سمت شهر الرقه حمایت کرده و ملاحظات گذشته واشنگتن در زمینه پیشروی به سمت مناطق تحت کنترل نیروهای کرد مورد حمایت آمریکا را نادیده گرفته است.
طرح و برنامه آمریکا در عفرین
هنگامی که تنش بین ترکیه و کردهای سوریه در زمینه عفرین به عنوان منطقه‌ای تحت نفوذ روسیه افزایش پیدا کرد، آمریکا توجه بیشتری به این شهر از خود نشان داد. آمریکا اعلام کرد که به دنبال همکاری با ترکیه و روسیه برای جلوگیری از بروز درگیری در این شهر است. این موضوع باعث ایجاد تزلزل جدی در استراتژی واشنگتن در شمال سوریه بود ، به ویژه که کردها متوجه شدند که واشنگتن در کنار آنها نیست و نمی‌تواند در تقابل با ترکیه به عنوان متحد تاریخی خود اقدامی انجام دهد. علاوه بر این که نمی‌تواند در این رابطه بی‌طرف باقی بماند. واشنگتن اهمیت به شمال غربی را همزمان با اعلام تصمیم روسیه مبنی بر توسعه برنامه های خود برای آتش بس در منطقه عفرین و مناطقی از حومه شمالی لاذقیه را افزایش داده است.
توطئه های آمریکا در استان ادلب
جبهه النصره متحد موضوعی واشنگتن است. البته فراموش نکنیم که این ائتلاف بخشی از ائتلاف قدیمی میان دو طرف از زمان جهادگران افغان است. بعید نیست که واشنگتن و آنکارا و دیگر طرف‌های منطقه‌ای به دنبال آماده سازی جبهه النصره باشند تا بتوانند برای ادامه جنگ سوریه بعد از داعش روی آن حساب کنند. درست است که تحولات به سرعت به سمت نقطه پایانی حرکت نمی‌کند ، اما این روند قطع نمی شود و قاعده ای به وجود می آورد که می‌توان کار را از آن آغاز کرد. پیش از این سرگی لاورف وزیر خارجه آمریکا به واشنگتن هشدار داد که این کشور همچنان از جبهه النصره حمایت می‌کند و مواضع آن در قبال این جبهه معمایی پیچیده و نگران‌کننده است. با این وجود تسلط جبهه النصره بر شهر ادلب و بخش بزرگی از حومه آن واکنش متناسبی از سوی آنکارا و واشنگتن به دنبال نداشت.
آمریکا و ترکیه اصرار داشتند که امارت ادلب نیز بخشی از برنامه مناطق کاهش تنش در توافق اخیر باشد. این موضوع نشان می‌دهد که دو طرف تکیه عمیقی دارند تا از جبهه النصره و منطقه تحت امر آن در درگیری‌ها و رقابت‌های جنگی در سوریه استفاده کنند. طبعاً این موضوع از چشم روسیه و متحدانش پنهان نمانده است. سرگئی لاورف وزیر خارجه روسیه بعد از مناقشه‌های طولانی در رابطه با سوریه با رکس تیلرسون همتای آمریکایی خود در مانیل گفت که توافق مناطق کاهش تنش در ادلب موضوع ساده‌ای نیست. وی همچنین در کنفرانس مربوط به جوانان در استان ولادیمیر روسیه تأکید کرد که آمریکا همچنان در برابر بازیگران خارجی که جبهه تروریستی النصره را مورد حمایت خود قرار می‌دهند، ساکت است و چه بسا که آنها را به ادامه حمایت تشویق می‌کند.
وی ادامه داد: ما تصور می‌کنیم که آنها از جبهه النصره حمایت می‌کنند تا بتوانند بعد از شکست داعش از آن به عنوان یک جریان دارای آمادگی مبارزاتی بالا برای مبارزه با دولت سوریه و تغییرات لازم در نظام سوریه استفاده کنند. این اظهارات هم زمان با اظهارات رجب طیب أردوغان رئیس‌جمهور ترکیه بود که تأکید کرد سرویس اطلاعاتی این کشور مذاکرات خود با سرویس اطلاعاتی ایران و روسیه در رابطه با ادلب را دنبال می‌کند. وی در عین حال تأکید کرد که کشورش تمایل دارد اختلافات موجود در رابطه با این شهر در سریع‌ترین زمان ممکن به پایان برسد. در اینجا شاید نیاز نیست که ماهیت اختلافاتی که اردوغان از آنها صحبت می‌کند ، توضیح داده شود. چرا که پاسخ این موضوع را می‌توان در اظهارات لاوروف که به آن اشاره کردیم، دید.
استراتژی واشنگتن در شمال سوریه چالش‌های چند وجهی دارد و اطمینان بالایی در آینده آن نیست. افزایش تنش با مسکو به تعطیلی کشاندن تفاهم های سوریه را به دنبال خواهد داشت و این روند می‌تواند اوضاع شمال سوریه را به مخاطره بیندازد. این موضوع خطر بزرگی برای نیروهای آمریکا و پایگاه های این کشور دارد. واشنگتن احتمالاً در مدیریت چالش بین متحدان اصلی خود یعنی آنکارا و نیروهای کرد شکست خورده است، چرا که آنها گزینه‌هایی با انسجام کمتر با واشنگتن و نزدیک‌تر به مسکو و تهران را دنبال می‌کنند.
با افزایش مخالفت‌های داخلی در آمریکا با دونالد ترامپ رئیس‌جمهور این کشور و افزایش اتهام‌زنی‌های آمریکایی به روسیه مبنی بر مداخله در انتخابات ریاست جمهوری این کشور ، به نظر می‌رسد مهم‌ترین چالش استراتژی واشنگتن در شمال سوریه اختلاف با مسکو نباشد ، بلکه توافق با این کشور باشد.
نظر شما