در این یادداشت آمده است: در این هفته مردم محلی جوجه فلامینگوها را از بسترخشکیده بختگان گرد آوری کردند و از مرگ آنها پیشگیری کردند. این کوشش گری مدنی هرچند در مقیاس کوچک و ابتدایی، همان کاری بود که باید در مقیاس های بزرگ وملی برای پیشگیری ازخشک شدن بختگان می شد و هنوز هم با آنکه همه بختگان خشک شده و طشک نیز درخطر خشک شدن کامل است فرصت برای این کارهست. گفتن ندارد که شرط کمک های دولت و تخصیص اعتبارهای کلان هم باید اجرا شود که رئیس پیشین سازمان محیط زیست وعده اش را داد و اجرای آن برعهده کلانتری ریاست تازه آن سازمان است. ولی طرح های دولتی گرفتار دیوانسالاری کند و کم تحرک و کمبود بودجه هستند چنانکه خطر خشک شدن کامل با وجود هزینه کرد چند میلیارد تومان هنوز دریاچه ارومیه را تهدید می کند.
مشکل دیگر برنامه های دولتی برای احیای تالاب ها و دریاچه ها ندیدن نقش مردم و نداشتن راهکار برای به کارگرفتن مشارکت همگانی است. از این دو مشکل بزرگتر و تعیین کننده تر، نبود مشارکت و همکاری درخود دیوانسالاری و همکاری نکردن وزارتخانه ها وسازمان های زیرمجموعه آنهاست. در وزارت نیرو در مورد دادن حق آبه تالاب ها و دریاچه ها کم کاری شده و در وزارت جهاد برای کم کردن مساحت زمین های زیرکشت یا جلوگیری از افزایش زمین ها کاری نشده است.
چاه های غیرمجاز هم پلمپ نشده اند و بر روی همه چاه های مجاز کنتور نصب نشده و آب همچنان بی رویه برداشت می شود. آب های برداشت شده هم با روش های سنتی درکشاورزی و صنعت به هدر می رود و هیچ برنامه جامع و سرمایه گذاری کلان برای آبیاری علمی و کشاورزی مکانیزه در دستور کار نیست.
سدسازی نیز همچنان ادامه دارد وگرچه در وزارت نیرو گفته اند مطالعه اجرای 50 سد متوقف شده درسدهای دیگری شروع به آبگیری کرده اند و در سدهای قدیمی هم به شیوه سنتی آب ها را احتکار کرده اند که بازدهی آنها به خاطر خشکسالی وکشاورزی سنتی به کمتراز40درصد رسیده است. احکام برنامه ششم و بودجه های سالانه هم در این زمینه چنانند که گویی در وضع عادی هستیم ونشان می دهد در مجموعه کارگزاری دولتی و اداری و قانون گذاری و برنامه سازی و تصمیم گیری هنوز نپذیرفته اند از مرزهای بحران آب هم گذشته ایم و فرصت های بسیاری ازدست رفته است.
دستگاه های نظارتی و قضایی هم کاری نکرده اند و از300 هزارحلقه چاه غیرمجازی که خودشان آمار آن رادادند شمار بسیار ناچیزی را بسته اند درحالی که یک دستفروش نمی تواند یک ساعت درگوشه پیاده رو بساطش را پهن کند بهره برداران غیرمجاز سال هاست درحاشیه امن و در میان بهترین عرصه های طبیعی آب را به یغما می برند و دستگاه قضایی مانعشان نمی شود. صورت مساله با این اجزایی که گفته شد این است که این سازمان های دولتی درکشاورزی و صنعت و سدسازان و بهره برداران دانه درشت در رأس و یک چهارم بالای هرم مصرف آب هستند که بیشترین امکان دخل و تصرف درمنابع آب دارند و سودش را می برند و در سه چهارم باقی مانده هرم، مردمی هستند که هرچه به طرف پایین هرم برویم بیشتر زیان دیده اند. از میان همین زیان دیده ها که منابع آب و زمین هایشان خشک شده و روستاهایشان خالی شده و نیروی کارشان جذب مشاغل کاذب شهری شده اند بیشتر برای محیط زیست شان دل می سوزانند و به کمک جوجه فلامینگوها می روند.
همین ها بخت بختگان و تالاب ها و دریاچه های خشک شده هستند که می توانند استخوان بندی اصلی هر برنامه زیست محیطی برای احیای منابع آب درقالب شبکه ای ازسازمان های غیردولتی باشند. ولی فکر و طرح چنین شبکه ای، انگار یک خط قرمز اعلام نشده است. چون دربرخی لایه های حکومت و متنفذین به آن بدگمانند و دیگران هم درمورد کارآمدی آن تردید دارند یا برایش برنامه ای ندارند. چنانکه همین نگرش ها را به کمک های خارجی درقالب طرح ومشاوره دارند. درجذب کمک های مالی خارجی درنگ نمی کنند ولی برای آموزش همگانی کاری نمی کنند.
در حالی که درمدارس استرالیا خشک شدن دریاچه ارومیه به عنوان نمونه ای از دخالت غیرمسئولانه انسانی در زیست بوم و منابع آب تدریس می شود در هیچیک ازمدارس ایران و حتی درخود ارومیه وتبریز هیچ کلاسی برای همان کاری که در استرالیا می شود تشکیل نشده و دانش آموزان نمی دانند دریاچه هایشان چرا خشک شده و دشت های شان چرا نشست کرده اند وچاره و وظیفه ما چیست. درحالی که تنها بخت احیای منابع آب، آگاهی همگانی است که باید درعمل به کارگرفته شود.
با این همه نشانه هایی مانند گرد آوری جوجه پرنده ها دربختگان ویا کارهای نمادینی مانند پهن کردن پارچه های آبی رنگ برروی بستر خشکیده پریشان نشان می دهند یک آگاهی ضمنی و آمادگی ذهنی برای همکاری درمیان مردم محلی فعال شده که باید درقالب شبکه های غیردولتی با برنامه وبودجه دولت و کارهایی مانند فروش اوراق قرضه وجذب کمک های مردمی و خیرین و بازکردن یک نماد دربورس و تغییر رویه بهره برداری مجاز و مجازات بهره برداران غیرمجاز با تشکیل نیروی پلیس آب و جذب کمک های مشاوره ای و اعتباری سازمان ملل و سازمان های جهانی زیست محیطی و آموزش، نیرومند سازی شود. این تنها بخت بختگان و همتاهای آن است که نقطه عزیمت آن، حذف بی تفاوت ها و نالایق ها و مجازات عاملان وجریمه نجومی سود برده هاست.
6113/2027