چکیده

شایسته است حقوق‌دانان کشوری که چهارمین تولیدکننده گاز دنیا است، مبانی مسائل قراردادهای فروش گاز و شروط آن را، نه تنها به روش سنتی بلکه به روش اقتصادی تجزیه و تحلیل کنند. این اعتقاد از این واقعیت نشأت می‌گیرد که درج برخی از شروط در این قراردادها، به‌ویژه برای کشورهای تولیدکننده گاز به لحاظ فواید اقتصادی تا اندازه‌ای ضروری است که در بسیاری از موارد بدون درج آن، به دلیل عدم تحقق کاایی اقتصادی، توافقی حاصل نمی‌شود. موضوع مقاله حاضر بررسی یکی از این شروط اساسی دارای ماهیت اقتصادی به نام «شرط دریافت یا پرداخت» در این قراردادها است. به موجب این شرط خریدار حتی اگر گاز را قبض نکرده و مصرف نکند باید تمام یا بخشی از عوض قراردادی را بپردازد. این شرط صرفاً با ضرورت رعایت «سبب در تعهدات» یا وجوب مراعات «قواعد عمومی قراردادها» یا همگونی آن با «شــروط کیفری» قابـل رد نیست و روش‌های توجیـه آن نیز محدود به «شیوه جایگزین اجــرای تعهد» نمی‌شود. در ورای این دیدگاه‌های سنتی، توجیه‌های فنی و اقتصادی وجود دارد. مخالفان و موافقان در تحلیل‌های سنتی در خصوص بطلان یا صحت چنین شروط یا قراردادهایی سخن بسیارگفته‌اند که در مقاله حاضر به مختصری از آن اشاره خواهد شد. اما این نوشتار درصدد آن است که ثابت کند در ورای تحلیل سنتی صحت یا بطلان شرط «دریافت یا پرداخت»، ضرورت پذیرش چنین شرطی بیشتر به خاطر عملی بودن و داشتن منافع برای متعاقدین و کارآمدی اقتصادی آن است.

واژگان کلیدی: دریافت یا پرداخت-کارایی اقتصادی- تعهد بدون سبب- شروط کیفری- سبب در تعهدات

نویسندگان:

مهراب داراب پور, مرجان فاضلی

مجله تحقیقات حقوقی – دوره 19، شماره 2، تابستان 1395.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.