یکی از اصلی ترین اولویت های مسئولان ارشد کشور از ابتدای انقلاب اسلامی تا کنون مبارزه با تولید، توزیع و مصرف مواد مخدر بوده است. با اینکه تا به امروز در این مسیر هزاران جوان ایرانی جان خود را از دست داده و میلیاردها تومان از بودجه بیت المال هزینه شده است، اما هنوز وضعیت مواد مخدر در کشور نگران کننده و میزان گرایش جوانان به این بحران رو به افزایش است؛ وضعیتی که سخنگوی کمیسیون قضایی مجلس ضمن تأیید آن معتقد است ناکارآمدی ستاد مبارزه با مواد مخدر باعث بروز آن است.

به گزارش «تابناک»، وضعیت نامطلوب اعتیاد در کشور و گرایش روز افزون جوانان به این سمت در کنار آسیب های اجتماعی فراوانی که اعتیاد به جامعه تحمیل می کند، از جمله دلایلی بود که در ماه های اخیر نمایندگان کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس بر آن شدند تا به بررسی دقیق و کارشناسی ابعاد مختلف این بحران بپردازند و در صورت لزوم قوانین این مسیر را اصلاح کنند.

در همین رابطه در روزهای اخیر سخنگوی کمیسیون حقوقی قضایی مجلس شورای اسلامی با طرح مسائلی در رابطه با تلاش برای حذف قانون اعدام از مجازات های مرتبط با جرائم مواد مخدر، همچنین از طرح جدید مجلس برای توزیع مواد مخدر دولتی میان معتادان کشور سخن گفت؛ سخن هایی که با حواشی زیادی در جامعه رو به رو شد و مسئولان ستاد مبارزه با مواد مخدر را به واکنش واداشت.

پرویز افشار، سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر ضمن انتقاد از طرح های جدید مجلس برای مبارزه با این بحران ملی به رسانه ها گفت: از نمایندگان مجلس شورای اسلامی می‌خواهیم به جای ارائه و تصویب طرح توزیع موادمخدر دولتی نسبت به ایجاد ساز و کاری برای اجرای کامل قوانین فعلی که از جامعیت نسبی نیز برخوردار هستند، دریغ نکنند.

وی افزود: تامین بودجه درمان و کاهش آسیب معتادان کشور مهم‌ترین نیاز فعلی بخش درمان است و در صورت تامین آن قطع ارتباط مصرف‌کننده و قاچاقچی با گسترش حداکثری خدمات درمان تضمین می‌شود و نیازی به سهمیه‌بندی و توزیع مواد مخدر که موجب افزایش قاچاق، تشکیل باندهای جدید مواد مخدر، سوءاستفاده از موادمخدر سهمیه‌بندی شده و نشت وسیع آن به بازار و شکل‌گیری موج جدیدی از معتادان می‌شود، وجود ندارد.

 حواشی پیش آمده در رابطه با طرح های جدید مجلس شورای اسلامی برای مبارزه با مواد مخدر از یک سو و از سوی دیگر انتقادهای مدیران ارشد ستاد مبارزه با مواد مخدر، سبب شد تا «تابناک»، برای کسب اطلاع از جزئیات این مسئله با حجت السلام و المسلمین حسن نوروزی، سخنگوی کمیسیون قضایی مجلس همکلام شود.

آنچه در ادامه می خوانید، مشروح این گفت و گو است:

-با تشکر از وقتی که در اختیار «تابناک»، قرار دادید، بفرمایید ارزیابی کلی شما از وضعیت کنونی مبارزه با مواد مخدر در کشور چیست و چه دغدغه ای که شما را بر آن داشت تا این مسئله را بررسی کنید، چه بود؟

دغدغه ای که ما را بر آن داشت تا به موضوع مواد مخدر و نحوه فروش و توزیع آن به صورت جدی ورود کنیم این است که در حال حاضر در کشور ما چیزی حدود 5 میلیون و 200 هزار نفر معتاد واقعی داریم و از سوی دیگر نیز چیزی حدود 1 میلیون و 700 هزار نفر در کشور به صورت تفننی مواد مخدر مصرف می کنند که مجموع این دو تقریباً 7 میلیون معادل 9 درصد کل جمعیت ایران است.

آمار کمی که به آن اشاره کردم تنها نگرانی ما برای ورود به این مسئله نبود و از سوی دیگر همین بحث مواد مخدر و آسیب های بر آمده از آن مشکلات بسیاری را در حوزه زندان ها، خانواده، طلاق، سلامت و... ایجاد کرده است که لازم است هر چه سریع تر برای آنها چاره جویی کرد.

-یکی از موضوعاتی که شما در کمیسیون قضائی در رابطه با مجازات های جرائم دنبال کردید، حذف اعدام برای افرادی است که در حمل، توزیع و نگهداری مواد تاکنون مجازاتشان اعدام بود. بفرمایید دلیل این اقدام شما چیست؟

اعضای کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی متفق القول عقیده داریم که هر چه سریعتر باید بحث اعدام را در زمینه مبارزه با مواد مخدر حذف و آن را با مجازات های جایگزین مثل حبس ابد جایگزین کنیم، چرا که اعتیاد خودش فی نفسه ضربات سنگینی به کانون خانواده و جامعه می زند و ما با اعدام توزیع کنندگان یا حاملان مواد مخدر خسارت های سنگین دیگری به خانواده ها تحمیل می کنیم.

-یعنی شما اعدام را چاره مبارزه موثر با مواد مخدر نمی دانید؟

عقیده ما بر این است که اعدام معتادها و کسانی که درگیر بحث مواد مخد هستند چاره کار نیست و می خواهیم برخوردها را به گونه ای هدایت کنیم که از این پس این افراد در زندان ها مشغول به کارهای تولیدی و صنعتی شوند. به این مسئله دقت کنید که بسیاری از این افراد تحصیلکرده و صاحب فن هستند و اگر ما بتوانیم بین زندان های کشور با نهادهای صنعتی و تولیدی یک ارتباط سازنده ایجاد کنیم آن موقع می توانیم افرادی که در شرایط کنونی حکم شان اعدام است و با این حکم زندگی خانوادگی آنها فروپاشیده می شود، به گونه ای مدیریت کنیم که هم در بخش اقتصادی کشور فعال شوند و هم در تأمین معاش خانواده هایشان کمک کنند.

اعدام هایی که تاکنون انجام داده ایم مشکل را حل نکرده است و گواه این مدعا افزایش روز افزون مصرف کنندگان مواد مخدر در کشور است. شما حساب کنید 7 میلیون مصرف کننده ای که در کشور داریم اگر روزی یک گرم هم استفاده کنند   در مجموع روزانه چیزی حدود 7 هزار کیلوگرم مواد مخدر می شود.

سئوال ما این است که این مواد از کجا وارد می شود؟ چه کسانی توزیع و فروش آن را مدیریت می کنند؟ تا کنون چه اقدام اساسی برای مبارزه با این موضوع مهم انجام شده است؟ همه این موارد دلایلی است که ما را بر آن داشته تا به سرعت به این مسئله ورود کنیم هر چه زودتر جلوی آن را بگیریم. 

-با این حساب شرایط کنونی مبارزه با مواد مخدر را راضی کننده نمی بینید؟

عقیده من این است که در شرایط کنونی ما معتادها را رها کرده ایم و آن ها در اختیار قاچاقچیان قرار داده ایم؛ قاچاقچیانی که هر نوع ماده مخدر صنعتی و یا تریاکی را که بخواهند در اختیار این افراد قرار می دهند و ما نسبت به این موضوع بی تفاوت هستیم.

-مسئولان ستاد مبارزه با مواد مخدر عقیده دارند، کاری که شما می کنید به افزایش اعتیاد در کشور دامن می زند و مغایر با سیاست های کلی نظام است. نظر شما در این باره چیست؟

آنچه ما دنبال می کنیم دقیقا مبتنی بر سیاست های کلی نظام است و اگر ما می گوییم ماده رقیق شده دولتی در اختیار معتادین قرار بگیرد، در کنار آن هم تأکید می کنیم که همه فرایند مبارزه با مواد مخدر باید علمی و برنامه ریزی شده باشد. باید بین دستگاه های مختلف اجرایی، قضایی و نظارتی کشور هم افزایی صورت بگیرد و مبارزه با مواد مخدر شکل واقعی به خود بگیرد. بالاخره باید مشخص کنیم که مواد مخدر این 7 میلیون نفر از کجا تأمین می شود و دقیقاً چه نوع موادی استفاده می کنند؟

ستاد مبارزه با مواد مخدر اگر اعتراضی به کار و اراده ما برای مبارزه با مواد مخد دارد باید در فرایند بررسی و تصویب قوانین جدید آن را مطرح کند و در جلساتی که با حضور کارشناسان وزارت دادگستری و قوه قضائیه داریم از عملکرد چند ساله خود دفاع کنند.

-با این حساب شما اعتقاد دارید که عملکرد ستاد مبارزه با مواد مخدر و پیشگیری هایی که تاکنون شده، ناکارآمد بود است؟

ما به استناد آمار واقعی معتقدیم مبارزات تاکنون هم ناکارآمد بوده و هم ناکافی و در حال حاضر  دوستان ما در ستاد مبارزه با مواد مخدر به عنوان محور مبارزه دقیقاً نمی دانند دارند چه کار می کنند. 

-آنها می گویند مشکل شان پوشش حداقلی جمعیت معتادان است و این پوشش 30 درصدی است و معتقدند اگر شما در چارچوب قوانین فعلی به ستاد کمک کنید، بسیاری از مشکلات حل خواهد شد؟

سئوال من این است که چرا 30 درصد؟ چرا همه نه؟ دقیقاً برای این 30 درصدی که تحت پوشش دارند چه کرده اند؟ شما به عنوان خبرنگار می توانید از جزئیات کار این ستاد و عملکردشان برای ما بگویید و از آن دفاع کنید؟

(با خنده) نه

-این مسئله که شما گفتید باید مواد مخدر دولتی در اختیار معتادها قرار بگیرد، حواشی زیادی داشت. برخی عقیده دارند این طرح بازگشت به زمان قبل از انقلاب است. آیا واقعاً نظر شما توزیع تریاک معمولی بین متقاضیان است؟

ما به دنبال این نیستیم که تریاک را در اختیار مردم قرار دهیم. این خبر که در رسانه ها به نقل از من منتشر می شود تحریف شده و من فکر می کنم این تحریف ها کار همان قاچاقچیانی است که نمی خواهند در این مسیر اقدام درست و صحیحی صورت بگیرد.

من اصلاً نگفتم باید به قبل از انقلاب برگردیم و کسی چنین ادعایی نکرد. دوستان ما در ستاد مبارزه با مواد مخدر حالا از خواب بیدار شدند و  وقتی می بینند ما در حال بررسی موضوع هستیم، تلاش می کنند از خود دفاع کنند ولی واقعیت این است که اقدام های آنها تا کنون آنها کافی و کارآمد نبوده است.

-ولی ستاد مبارزه با مواد مخدر بالاخره در طول این سال ها اقدام های قابل دفاعی هم دارد. اینطور نیست؟

اگر ستاد مبارزه با مواد مخدر کار خود را خوب انجام داده است، پس چرا آمار معتادان در حال افزایش است؟ مواد مخدر این افراد را چه کسی تأمین می کند؟ تمام تلاش ما این است که آقایان را از خواب بیدا کنیم. اینکه ما یک ستاد زیبا و بزک کرده مبارزه با مواد مخدر داشته باشیم کفایت نمی کند و آنها باید از طرح مجلس با افتخار استقبال کنند. به نظر من مسئولان ستاد مبارزه با مواد مخدر فکر می کنند تافته جدا بافته هستند و تصور آنها این است که نباید کسی به آنها انتقاد کند. در این فضا یک عده افراد سودجو و فرصت طلب نیز از خلأهای موجود استفاده می کنند و بازار خودشان را گرم می کنند.

حرف ما این است که از اول انقلاب تا کنون اقدام موثری در زمینه ارائه طرح های علمی و عملیاتی برای مبارزه با مواد مخدر انجام نشده است و در این زمینه دوستان ما تلاش نکرده اند موضوع مواد مخدر و آسیب های آن را به صورت واقعی بررسی و برای مقابله با آن فکر کنند.

اگر در این مسیر کاری کرده اند به ما اعلام کنند. آنها نمی توانند بگویند تا کنون اعدام هایی که انجام شده چه تأثیری بر توقف مبارزه با مواد مخدر داشت و از آنسو عفو مجرمان چه اثری می تواند داشته باشد؟ اگر واقعا در این زمینه مطالعه انجام شده است، به ما بگویند چند درصد مجرمان و معتادان کشور با اقدام های مقابله ای آنها متنبه شده اند و چند درصد خود یا دیگر اعضای خانواده هایشان دوباره به سمت اعتیاد کشیده شده اند؟ من خیال شما را راحت کنم در این زمینه هیچ اطلاعات دقیقی وجود ندارد و دوستان ما تا کنون خواب بودند.

منظور ما این نیست که در مسیر مبارزه با مواد مخدر باید به قبل از انقلاب بازگردیم. ما می گوییم روند مبارزه با مواد مخدر را سازماندهی کنیم و به صورت علمی و کاملاً دقیق این فرایند را دنبال کنیم. حرف ما این است که در حال حاضر هیچ کار موفقی در این زمینه انجام نشده است.

-شما به آسیب های اجتماعی هم اشاره کردید. بررسی هایی که شما در این زمینه داشتید، چه مسائلی را نشان می دهد؟

اطلاعات ما می گوید در خانواده هایی که پدر خانواده به جرم اعتیاد و یا حمل مواد مخدر اعدام شده است، گرایش سایر اعضای خانواده به اعتیاد افزایش یافته است. کسی که پدرش به جرم اعتیاد اعدام شده است دیگر در جامعه پذیرفته نمی شود و هیچ نهاد دولتی یا خصوصی به این فرزند کار نمی دهد و او نیز خود به خود به راه پدر باز می گردد. از آنسو کسانی که عفو شده اند، در 90 درصد موارد به این سمت دیگر باز نگشته اند.

-همانطور که محاسبات شما هم نشان می دهد، روزانه حداقل 7 هزار کیلوگرم مواد مخدر در کشور مصرف می شود. آیا می توان پذیرفت همه این واردات قاچاق و غیر قانونی است؟

مطمئن باشید هیچ ارگان و نهاد دولتی دنبال این نیست که در مسیر مبارزه با مواد مخدر خللی ایجاد کند و یا اینکه از این مسیر دنبال سود و منافع شخصی باشد، اما موضوعی که به این مسئله دامن می زند و سبب شده است آمار گرایش به مواد مخدر نگران کننده باشد مبارزه ناصحیح و پر از اشکالی است که نه تنها نمی تواند جلوی ورود مواد مخدر و توزیع آن را بگیرد، بلکه زمینه فروپاشی خانواده ها و آسیب های دیگری چون قتل، طلاق، بیماری و... را نیز فراهم می کند.

-و سخن آخر شما در  مورد روش صحیح مبارزه با مواد مخدر؟

برای مبارزه باید همه دست به دست هم دهیم و با یک برنامه راهبردی، کاربردی و اطلاعاتی مسیر مبارزه با مواد مخدر را به سمتی ببیریم که هم زمینه ساز کاهش گرایش به این مواد شویم، هم ورود مواد به کشور کاهش یابد و هم اینکه با جذب معتادها و مجرمان در زندان هایی که با صنعت ارتباط دارند از فروپاشی خانواده ها جلوگیری کرد.