تشكيل كابينه‌اي كارآمد از سوي رييس‌جمهور نيازمند توجه به شرايط و مختصات امروز ايران است. اگر به روابط و مناسبات اصلاح‌طلبان با آقاي روحاني ظرف سال‌هاي اخيرتوجه كنيم؛ در عين حال انتخابات دوره دوازدهم رياست‌جمهوري و مساله حمايت همه‌جانبه و بلاشرط اصلاح‌طلبان از آقاي روحاني به عنوان كانديداي واحدشان در رقابت‌هاي انتخاباتي 29 ارديبهشت را مدنظر قرار دهيم و در نهايت به ساير مختصات محيط سياسي‌اي كه آقاي روحاني در آن به پيروزي رسيد توجه كنيم، نوعي جهت‌گيري را در چينش كابينه مي‌توان تشخيص داد.
موقعيت آقاي رييس‌جمهور را در آستانه تشكيل دولت دوم و آغاز دوره مسووليت ايشان بر قوه مجريه را مي‌توان به شرح ذيل به تصوير كشاند:
1-‌ آقاي روحاني نه به صفت اصلاح‌طلب بودن بلكه به صفت قرابت گفتماني سال 92 و تداوم يافتن اين قرابت تاكنون همواره مورد حمايت و پشتيباني اصلاح‌طلبان بوده است. ضريب اين پشتيباني اگر از سال 92 به اين سو مورد مطالعه قرار بگيرد، از روند افزايشي برخوردار بوده است. تا جايي كه در انتخابات ارديبهشت ماه امسال قبل از آنكه نامزدهاي تاييد صلاحيت شده انتخابات دوره دوازدهم تعيين شده باشند، شوراي عالي اصلاح‌طلبان در اسفند سال 95 در يك جلسه جدي و فشرده پس از بررسي‌هاي لازم آقاي روحاني را به عنوان نامزد خويش به افكار عمومي معرفي كرد و از همان زمان حمايت از او را آغاز كرد. اين نزديك‌تر شدن اصلاح‌طلبان به آقاي روحاني باعث شد كه ستاد‌هاي انتخاباتي آقاي روحاني در سراسر كشور و پايتخت بر خلاف گذشته تماما بر پايه ظرفيت‌هاي جريان اصلاح‌طلب شكل بگيرد. 30 نفر از روساي ستادهاي انتخاباتي روحاني در استان‌ها چهره‌هاي برجسته اصلاح‌طلب بودند. ستاد مركزي و ستاد تهران نيز توسط شخصيت‌هاي اصلاح‌طلب اداره شد و در نتيجه اين حمايت همه‌جانبه و قابليت‌هاي شخص آقاي روحاني برخلاف نرم روساي جمهور در دور دوم آقاي روحاني 7 درصد بيشتر از دوره اول راي آورد و با راي 24 ميليوني رييس‌جمهور شد.
2-‌ رقباي اصولگراي آقاي روحاني در سال 92 در سال 96 به صورت اجماعي و جبهه‌اي با ايشان وارد رقابت‌هاي انتخاباتي شدند و توانستند در سطح كشور قريب به 40درصد آراي مردم را به سمت كانديداي واحد خود يعني آقاي رييسي جلب كنند. در نتيجه جريان رقيب آقاي روحاني امروز در مقايسه با روزهاي پس از انتخابات سال 92 از انسجام و يكپارچگي بيشتري برخوردار است.
3-‌ بلافاصله پس از اعلام نتايج انتخابات، جريان رقيب آقاي روحاني با استفاده از فرصت‌ها و ظرفيت‌هايي كه در اختيارش قرار دارد بي‌سابقه‌ترين حملات و هجمه‌هاي باور نكردني را متوجه آقاي روحاني كرد. برخي از تريبون‌هاي نماز جمعه سعي كردند كه بين او و آقاي بني‌صدر شبيه‌سازي كنند. بلافاصله پس از اين زمينه‌سازي نظري تعدادي از عناصر شناخته شده و به ظاهر خودسر در پايان يكي از نماز جمعه‌ها عليه او شعارهايي اهانت‌آميز سردادند. آنها نشان دادند كه كسب 40 درصد آرا در مقايسه با پراكندگي راي اين جريان در سال 92 نتوانسته رضايت‌شان را جلب كند و همچنان بنا دارند در دولت دوم آقاي روحاني نيز در مقابل او به هر روش و ابزار ممكن بايستند.
4-‌ در ماه‌هاي اخير با توجه به تحولاتي كه در حوزه روابط خارجي ايران به وقوع پيوسته است دولت آقاي ترامپ با تحريك لابي صهيونيستي و با همراهي و پشتيباني برخي كشورهاي عربي درصدد هستند تا براي ايران در عرصه بين‌المللي موانع و محدوديت‌هاي جديدي را ايجاد كنند. ژئوپولتيك منطقه خاورميانه كه در گذشته از بحران‌هاي عراق و يمن متاثر بود، امروز نزاع بين تعدادي از كشورهاي عربي و قطر را نيز به آن صحنه‌هاي بحراني افزوده است. از اين رو شرايط براي دولت مستقر به لحاظ بين‌المللي سخت و دشوار خواهد بود.
5-‌ در جريان انتخابات اخير روشن شد كه اصلي‌ترين نيازها و مطالبات مردم رونق بخشيدن به حوزه اقتصاد و تلاش براي كاهش نرخ بيكاري و مبارزه با مسائل و آسيب‌هاي اجتماعي است. رسيدن به اين اهداف فضاي آرام و منسجمي را مي‌طلبد تا دولت بتواند با همكاري ساير قوا به اين مهم مبادرت كند.
6-‌ خوشبختانه امروز روابط بين قواي مجريه و مقننه مناسب است اما رابطه دولت با قوه قضاييه چندان خوب نيست.
چنانچه اين عوامل را براي فضاي عمومي فراروي دولت آقاي روحاني به عنوان پيش فرض قبول داشته باشيم مي‌بينيم كه آقاي روحاني براي عمل به وعده‌هاي انتخاباتي، صيانت از سرمايه اجتماعي تجديد شده و به كار‌گيري تجارب و اندوخته‌هاي 4 ساله اول بايد اتكاي بيشتري به پشتيبانان خود يعني اصلاح‌طلبان در چيدمان دولت داشته باشد. خودش نيز اين وعده را داده است و بايد ديد چگونه عملياتي مي‌شود. در عين حال ملاحظات و بعضا محدوديت‌هايي نيز متوجه آقاي روحاني است. ايشان براي برخوردار شدن از يك فضاي منسجم ملي نمي‌تواند نسبت به اين ملاحظات بي‌تفاوت باشد. لذا آقاي روحاني بايد تمهيداتي را اتخاذ كند و در اين شرايط يك راه بينابيني را انتخاب كند كه بتواند هم به صورت عملي و صادقانه پاسخي به آراي 24 ميليوني ريخته شده در صندوق‌ها داشته باشد و هم به‌عنوان رييس قوه مجريه كه اصلي‌ترين سهم را در اداره امور كشور دارد بايد به نحوي عمل كند كه از ميزان سنگ‌اندازي‌هاي رقيب نيز كاسته شود. بنابراين با توجه به تغييراتي كه در تركيب و گرايش غالب مجلس دهم نسبت به مجلس نهم صورت گرفته آقاي روحاني بهتر از سال 92 خواهد توانست در هماهنگي كامل با قوه مقننه و دو فراكسيون طرفدار خود در مجلس يعني فراكسيون اميد و فراكسيون مستقلين به نحو هنرمندانه‌اي نسبت به تشكيل كابينه دوازدهم اقدام كند تا كابينه‌اي كارآمد و متناسب با مقتضيات محيط داخلي و بين‌المللي كشور، آقاي رييس‌جمهور را در 4 ساله دوم همراهي كند. با توجه به تجارب آقاي روحاني و نتايج به دست آمده از ارزيابي مواضع و عملكرد تك تك اعضاي كابينه آقاي روحاني با دقت و با ظرافت خواهد توانست از عهده انجام اين كار بسيار حساس و مهم به خوبي بر بيايد.