شفاآنلاین>اجتماعی> افزايش آزار جسمي و جنسي کودکان هرازچندگاهي است که به‌عنوان يک آسيب اجتماعي در قالب هشدار يا توصيه از سوي محققان و فعالان اين حوزه مطرح مي‌شود.
اما تجاوز و قتل آتنا اصلاني که تمامي شبکه‌هاي مجازي و مطبوعات آن را پوشش دادند دوباره زنگ خطري را براي والدين به صدا در آورد.
کودک‌آزاري در همه جاي دنيا وجود دارد و بر‌اساس گزارش اخير يونيسف درحال‌حاضر تعداد 275 ميليون کودک در جهان در معرض کودک‌آزاري قرار دارند. سالانه در کشور پيشرفته انگليس 80 هزار کودک جهت بررسي کودک‌آزاري و تشکيل پرونده مورد ارزيابي و سنجش قرار مي‌گيرند.
به‌همين‌دليل در سال 1874 انجمني در آمريکا به نام انجمن مبارزه با کودک‌آزاري تشکيل شد و حدود صد سال قبل در فرانسه متخصصي به نام تارديو که در پزشکي قانوني آن کشور کار مي‌کرد، سندرومي را تحت عنوان سندروم کودک‌آزاري عليه کودکان معلول گزارش کرد.
در انگليس نيز در سال 1894 مجمع ملي پيشگيري از سوءرفتار با کودکان فعاليت خود را آغاز کردو اين درحالي بود که در آن کشور در سال 1889 اولين قانون حفاظت از کودک يعني قانون پيشگيري از بدرفتاري با کودک تصويب شده بود.
با وجود پيشرفت‌هايي که به دست آمده تا اوايل قرن بيستم در شناخت و نحوه پاسخ‌دهي به مسئله کودک‌آزاري درک درستي حاصل نشد و تنها در قرن بيستم بود که به علت گسترش بيش از حد کودک‌آزاري توجه خاصي به آن شد.
هرچند ايران از سال 1372 به پيمان‌نامه جهاني حقوق کودک پيوسته اما در 24 سال اخير، اغلب با رشد سالانه پديده کودک‌آزاري مواجه بوده‌ايم. اين مسئله نشان مي‌دهد که امضاي يک پيمان بين‌المللي به تنهايي نمي‌تواند شاخص‌هاي توسعه را ارتقا دهد.
با توجه به اين که همه موارد کودک‌آزاري به صورت کامل ثبت نمي‌شود، امکان ارائه آمار قطعي درباره کودکان آسيب‌ديده وجود ندارد. حدود سه سال گذشته 500 پرونده کودک‌آزاري حاد در قوه‌قضائيه در حال بررسي بود و هم‌اکنون نيز بايد تعداد پرونده‌ها خيلي بيش از گذشته باشد که اين تنها بخش کوچکي از ماجرا را منعکس مي‌کند.
نتايج تماس با تلفن اورژانس 123 نشانگر بيش از 6 هزار مورد حاد آزار کودکان در سال است. قانون حمايت از کودک که سال 1381 به تصويب رسيد، بخش‌هايي از آن به تشريح مجازات‌هاي قانوني کودک‌آزاري اختصاص دارد. قوه‌قضائيه در سال‌هاي مديريت آيت‌الله هاشمي شاهرودي، سه لايحه با عنوان «رسيدگي به جرايم اطفال و نوجوان»، «حمايت از کودکان و نوجوانان» و «حمايت از کودکان فاقد سرپرست مؤثر» را تقديم مجلس کرد اما ارائه اين لوايح نتوانست تحولي چشمگير در کنترل کودک‌آزاري ايجاد کند.
در سال 1392، پوران درخشنده با فيلم «هيس! دخترها فرياد نمي‌زنند» براي نخستين بار تابوي تجاوز جنسي به کودک را شکست داد و معضلات ناشي از آن را به نمايش گذاشت.
فيلم، فارغ از نقدهاي حقوقي و قضايي که به آن وارد شد جنبه روانشناختي و آسيب‌شناسي‌اش بسيار پر رنگ بود. فيلمي که متأسفانه نتواست سرمشقي براي ساير کارگردانان شود که با توجه به سکوت قضايي بتوانند اين مسائل را از جنبه‌هاي ديگر نشان دهند و همچنان با بروز اين مشکل روبه‌رو هستيم.
کودک‌آزاري
الکساندر و همکاران (2001) کودک‌آزاري را هرگونه آسيب جسماني يا رواني، سوءاستفاده جنسي و رفتارهاي اهمال گرانه يا خشونت‌آميز با کودک به‌طوري که سلامت و آسايش کودک آسيب‌ديده به خطر مي‌افتد، تعريف کرده‌اند. بدرفتاري با کودک يک اصطلاح کلي است که به چهار عمل عمده اشاره دارد: سوءرفتار جسمي، بي‌توجهي، سوءرفتار جنسي، سوءرفتار هيجاني.
دلايل کودک‌آزاري را مي‌توان به موارد زير تقسيم‌بندي کرد:
۱) ناآگاهي والدين:
گاه والدين يا افراد ديگر که به کودکان آزار مي‌رسانند، نمي‌دانند که رفتار آنها، کودک‌آزاري است. مانند کساني که کودک را مورد تنبيه بدني قرار مي‌دهند، آنها را تحقير و توهين مي‌کنند به نيازهاي اساسي آنها بي‌توجه هستند و اين رفتارها را عادي و معمولي مي‌دانند.
۲) مشکلات اقتصادي:
فقر سبب مي‌شود کودکان از دسترسي به نيازهاي اساسي خود مانند آموزش، بهداشت، تغذيه و... محروم شوند يا والدين به‌دليل فشارهاي مالي با رفتارهايي چون پرخاشگري، خشونت، بي‌توجهي و... کودکان را مورد آزار قرار دهند.
۳) اعتياد:
اعتياد به‌دليل خصوصياتي که در افراد ايجاد مي‌کند، مانند پرخاشگري(Aggression)، بي‌مسئوليتي، کاهش عاطفه و... سبب مي‌شود کودکان مورد آزار، به‌ويژه مورد سوءاستفاده قرار گيرند.
۴) بيماري‌هاي رواني:
در صورتي که والدين به بيماري‌هاي رواني مبتلا شوند، با رفتارهايي مانند تند خويي، خشونت، ناسازگاري، بي‌توجهي و... که ناشي از بيماري‌هاي رواني آنهاست، سبب آزار کودکان مي‌شوند.
۵) مشکلات خانوادگي:
مشاجرات شديد و طولاني والدين، جمعيت زياد خانواده، شيوه‌هاي تربيتي نامناسب، در برخي موارد وجود ناپدري و نامادري، مشغله زياد والدين و عدم رسيدگي کافي به کودک سبب مي‌شود کودکان مورد آزار قرار گيرند تا حدي که مشکلات خانوادگي يکي از دلايل کودک‌آزاري محسوب مي‌شود.
۶) مشکلات کودکان:
کودکاني که به‌طور نسبي مشکلات پايدار و شديدي دارند، بيش از ساير کودکان مورد آزار قرار مي‌گيرند. مانند کودکاني که دچار بيماري‌هاي جسمي مزمن و طولاني مدت يا مشکلات رفتاري از قبيل پرخاشگري، بي‌قراري، بيش فعالي، اضطراب، شب اداري و... هستند، به‌دليل مشکلاتي که براي بزرگسالان ايجاد مي‌کنند و نيز به سبب ناآگاهي والدين از اين مشکلات، اغلب مورد آزار جسمي و رواني قرار مي‌گيرند.
۷) مشکلات مدرسه:
مشکلاتي که در مدرسه براي دانش‌آموزان ايجاد مي‌شود، مانند انتظار بيش از حد، نديدن تفاوت‌ها، اضطراب، ترس ناشي از رقابت‌هاي شديد، تبعيض، تنبيه بدني، تحقير، توهين و... سبب آزارهاي جسمي و رواني کودکان مي‌شود. آشفتگي‌ها و اختلال‌هاي رشدي که از سوءرفتار و بي‌توجهي به کودک ناشي مي‌شوند، اتفاقاتي را باعث مي‌شوند که احتمال ناکامي و ناسازگاري را در آينده افزايش مي‌دهند.
نه‌تنها تمامي کودکاني که مورد بدرفتاري قرار داشته‌اند هنگام روبه‌روشدن با چالش‌هاي رشدي دچار آسيب‌هاي رواني گوناگون مي‌شوند، بلکه در معرض خطر بيشتري براي ابتلا به مشکلات هيجاني و سازگاري نيز قرار دارند.
نوجوانان و بزرگسالان با پيشينه سوءرفتار جسمي، مشکلات ميان فردي همراه باپرخاشگري و خشونت بيشتري را تجربه مي‌کنند. افرادي که مورد سوءرفتار جنسي قرارگرفته‌اند به احتمال فراوان در زمينه عزت نفس، خودپنداره و خودنظم بخشي هيجاني و رفتاري دچار مشکلات مزمن و پيامدهاي شديدي مي‌شوند نظير فشار رواني پس آسيبي، افسردگي و اختلال‌هاي اضطرابي.
تحقيقات حاکي از اين است که بدرفتاري با کودک روح و روان او را متأثر مي‌سازد چون در خاطره‌ها و تجربه‌هاي مهم دوران کودکي اثرات منفي بر جاي مي‌گذارد. وقایع اتفاقیه
رضا شهلا / روان شناس کودک و نوجوان
اما تجاوز و قتل آتنا اصلاني که تمامي شبکه‌هاي مجازي و مطبوعات آن را پوشش دادند دوباره زنگ خطري را براي والدين به صدا در آورد.
کودک‌آزاري در همه جاي دنيا وجود دارد و بر‌اساس گزارش اخير يونيسف درحال‌حاضر تعداد 275 ميليون کودک در جهان در معرض کودک‌آزاري قرار دارند. سالانه در کشور پيشرفته انگليس 80 هزار کودک جهت بررسي کودک‌آزاري و تشکيل پرونده مورد ارزيابي و سنجش قرار مي‌گيرند.
به‌همين‌دليل در سال 1874 انجمني در آمريکا به نام انجمن مبارزه با کودک‌آزاري تشکيل شد و حدود صد سال قبل در فرانسه متخصصي به نام تارديو که در پزشکي قانوني آن کشور کار مي‌کرد، سندرومي را تحت عنوان سندروم کودک‌آزاري عليه کودکان معلول گزارش کرد.
در انگليس نيز در سال 1894 مجمع ملي پيشگيري از سوءرفتار با کودکان فعاليت خود را آغاز کردو اين درحالي بود که در آن کشور در سال 1889 اولين قانون حفاظت از کودک يعني قانون پيشگيري از بدرفتاري با کودک تصويب شده بود.
با وجود پيشرفت‌هايي که به دست آمده تا اوايل قرن بيستم در شناخت و نحوه پاسخ‌دهي به مسئله کودک‌آزاري درک درستي حاصل نشد و تنها در قرن بيستم بود که به علت گسترش بيش از حد کودک‌آزاري توجه خاصي به آن شد.
هرچند ايران از سال 1372 به پيمان‌نامه جهاني حقوق کودک پيوسته اما در 24 سال اخير، اغلب با رشد سالانه پديده کودک‌آزاري مواجه بوده‌ايم. اين مسئله نشان مي‌دهد که امضاي يک پيمان بين‌المللي به تنهايي نمي‌تواند شاخص‌هاي توسعه را ارتقا دهد.
با توجه به اين که همه موارد کودک‌آزاري به صورت کامل ثبت نمي‌شود، امکان ارائه آمار قطعي درباره کودکان آسيب‌ديده وجود ندارد. حدود سه سال گذشته 500 پرونده کودک‌آزاري حاد در قوه‌قضائيه در حال بررسي بود و هم‌اکنون نيز بايد تعداد پرونده‌ها خيلي بيش از گذشته باشد که اين تنها بخش کوچکي از ماجرا را منعکس مي‌کند.
نتايج تماس با تلفن اورژانس 123 نشانگر بيش از 6 هزار مورد حاد آزار کودکان در سال است. قانون حمايت از کودک که سال 1381 به تصويب رسيد، بخش‌هايي از آن به تشريح مجازات‌هاي قانوني کودک‌آزاري اختصاص دارد. قوه‌قضائيه در سال‌هاي مديريت آيت‌الله هاشمي شاهرودي، سه لايحه با عنوان «رسيدگي به جرايم اطفال و نوجوان»، «حمايت از کودکان و نوجوانان» و «حمايت از کودکان فاقد سرپرست مؤثر» را تقديم مجلس کرد اما ارائه اين لوايح نتوانست تحولي چشمگير در کنترل کودک‌آزاري ايجاد کند.
در سال 1392، پوران درخشنده با فيلم «هيس! دخترها فرياد نمي‌زنند» براي نخستين بار تابوي تجاوز جنسي به کودک را شکست داد و معضلات ناشي از آن را به نمايش گذاشت.
فيلم، فارغ از نقدهاي حقوقي و قضايي که به آن وارد شد جنبه روانشناختي و آسيب‌شناسي‌اش بسيار پر رنگ بود. فيلمي که متأسفانه نتواست سرمشقي براي ساير کارگردانان شود که با توجه به سکوت قضايي بتوانند اين مسائل را از جنبه‌هاي ديگر نشان دهند و همچنان با بروز اين مشکل روبه‌رو هستيم.
کودک‌آزاري
الکساندر و همکاران (2001) کودک‌آزاري را هرگونه آسيب جسماني يا رواني، سوءاستفاده جنسي و رفتارهاي اهمال گرانه يا خشونت‌آميز با کودک به‌طوري که سلامت و آسايش کودک آسيب‌ديده به خطر مي‌افتد، تعريف کرده‌اند. بدرفتاري با کودک يک اصطلاح کلي است که به چهار عمل عمده اشاره دارد: سوءرفتار جسمي، بي‌توجهي، سوءرفتار جنسي، سوءرفتار هيجاني.
دلايل کودک‌آزاري را مي‌توان به موارد زير تقسيم‌بندي کرد:
۱) ناآگاهي والدين:
گاه والدين يا افراد ديگر که به کودکان آزار مي‌رسانند، نمي‌دانند که رفتار آنها، کودک‌آزاري است. مانند کساني که کودک را مورد تنبيه بدني قرار مي‌دهند، آنها را تحقير و توهين مي‌کنند به نيازهاي اساسي آنها بي‌توجه هستند و اين رفتارها را عادي و معمولي مي‌دانند.
۲) مشکلات اقتصادي:
فقر سبب مي‌شود کودکان از دسترسي به نيازهاي اساسي خود مانند آموزش، بهداشت، تغذيه و... محروم شوند يا والدين به‌دليل فشارهاي مالي با رفتارهايي چون پرخاشگري، خشونت، بي‌توجهي و... کودکان را مورد آزار قرار دهند.
۳) اعتياد:
اعتياد به‌دليل خصوصياتي که در افراد ايجاد مي‌کند، مانند پرخاشگري(Aggression)، بي‌مسئوليتي، کاهش عاطفه و... سبب مي‌شود کودکان مورد آزار، به‌ويژه مورد سوءاستفاده قرار گيرند.
۴) بيماري‌هاي رواني:
در صورتي که والدين به بيماري‌هاي رواني مبتلا شوند، با رفتارهايي مانند تند خويي، خشونت، ناسازگاري، بي‌توجهي و... که ناشي از بيماري‌هاي رواني آنهاست، سبب آزار کودکان مي‌شوند.
۵) مشکلات خانوادگي:
مشاجرات شديد و طولاني والدين، جمعيت زياد خانواده، شيوه‌هاي تربيتي نامناسب، در برخي موارد وجود ناپدري و نامادري، مشغله زياد والدين و عدم رسيدگي کافي به کودک سبب مي‌شود کودکان مورد آزار قرار گيرند تا حدي که مشکلات خانوادگي يکي از دلايل کودک‌آزاري محسوب مي‌شود.
۶) مشکلات کودکان:
کودکاني که به‌طور نسبي مشکلات پايدار و شديدي دارند، بيش از ساير کودکان مورد آزار قرار مي‌گيرند. مانند کودکاني که دچار بيماري‌هاي جسمي مزمن و طولاني مدت يا مشکلات رفتاري از قبيل پرخاشگري، بي‌قراري، بيش فعالي، اضطراب، شب اداري و... هستند، به‌دليل مشکلاتي که براي بزرگسالان ايجاد مي‌کنند و نيز به سبب ناآگاهي والدين از اين مشکلات، اغلب مورد آزار جسمي و رواني قرار مي‌گيرند.
۷) مشکلات مدرسه:
مشکلاتي که در مدرسه براي دانش‌آموزان ايجاد مي‌شود، مانند انتظار بيش از حد، نديدن تفاوت‌ها، اضطراب، ترس ناشي از رقابت‌هاي شديد، تبعيض، تنبيه بدني، تحقير، توهين و... سبب آزارهاي جسمي و رواني کودکان مي‌شود. آشفتگي‌ها و اختلال‌هاي رشدي که از سوءرفتار و بي‌توجهي به کودک ناشي مي‌شوند، اتفاقاتي را باعث مي‌شوند که احتمال ناکامي و ناسازگاري را در آينده افزايش مي‌دهند.
نه‌تنها تمامي کودکاني که مورد بدرفتاري قرار داشته‌اند هنگام روبه‌روشدن با چالش‌هاي رشدي دچار آسيب‌هاي رواني گوناگون مي‌شوند، بلکه در معرض خطر بيشتري براي ابتلا به مشکلات هيجاني و سازگاري نيز قرار دارند.
نوجوانان و بزرگسالان با پيشينه سوءرفتار جسمي، مشکلات ميان فردي همراه باپرخاشگري و خشونت بيشتري را تجربه مي‌کنند. افرادي که مورد سوءرفتار جنسي قرارگرفته‌اند به احتمال فراوان در زمينه عزت نفس، خودپنداره و خودنظم بخشي هيجاني و رفتاري دچار مشکلات مزمن و پيامدهاي شديدي مي‌شوند نظير فشار رواني پس آسيبي، افسردگي و اختلال‌هاي اضطرابي.
تحقيقات حاکي از اين است که بدرفتاري با کودک روح و روان او را متأثر مي‌سازد چون در خاطره‌ها و تجربه‌هاي مهم دوران کودکي اثرات منفي بر جاي مي‌گذارد. وقایع اتفاقیه
رضا شهلا / روان شناس کودک و نوجوان
نظر شما