چکیده مقاله:

پایداری کشاورزی علاوه بر در نظر گرفتن منابع و نظام های کشاورزی، مسائل زیست محیطی، اقتصادی-اجتماعی و وضعیت جوامع روستایی را نیز در بر می گیرد. پایداری یک مفهوم کیفی است و نمی توان آن‏را به‏ طور مستقیم اندازه گیری کرد، بنابراین باید شاخص ‏هایی مناسب انتخاب شوند که بتوانند مقدار و دوام پایداری یک نظام کشاورزی را تعیین کنند. در این مطالعه، به منظور ارزیابی پایداری کشاورزی در استان های مختلف کشور، از روش مزیت نسبی استفاده شد. به این منظور 5 شاخص که هر شاخص، خود از چندین سنجه تشکیل شده بود، برای هر استان در نظر گرفته شدند. این شاخص‏ ها عبارت‏اند از: منابع کشاورزی، پیشرفت کشاورزی، محیط زیست، وضعیت جوامع روستایی و آموزش. در مجموع، 60 سنجه برای ارزیابی پایداری کشاورزی مدنظر قرار گرفتند. استان های مختلف کشور در هر سنجه رتبه‎بندی شدند و در نهایت برای هر شاخص میزان پایداری محاسبه و پایداری کلی کشاورزی برای هر استان برآورد شد. داده‏ ها و اطلاعات مورد نیاز برای محاسبه سنجه ‏های مورد بررسی از منابع و سازمان های اطلاعاتی مختلف گرد آوری شد. نتایج تحقیق نشان داد که استان فارس از لحاظ شاخص‏ های پیشرفت کشاورزی و محیط زیست، استان خراسان رضوی از لحاظ شاخص‏های منابع کشاورزی و آموزش و استان مازندران از نظر شاخص وضعیت جوامع روستایی رتبه اول را در بین استان‏ های کشور دارند و از نظر تمام شاخص های مورد ارزیابی، استان قم کمترین رتبه را در سطح کشور دارد. استان‏ های فارس و خراسان‏ رضوی نیز دارای بیشترین پایداری کشاورزی و استان قم دارای کمترین پایداری کشاورزی بر اساس مجموع 5 شاخص در بین استان‏ های کشور‏ند. بعد از استان قم هم استان های کهگیلویه و بویر احمد، بوشهر، ایلام و سمنان کمترین پایداری کشاورزی را دارند. به‏ طور کلی، میزان پایداری کشاورزی برای استان‏های مختلف کشور تعیین و نقاط ضعف و قوت هر استان در پایداری کشاورزی مشخص گردید.

واژه‌های کلیدی: توسعه پایدار، مزیت نسبی، جوامع روستایی، محیط زیست

نویسندگان:

علیرضا کوچکی ، مهدی نصیری محلاتی ، حامد منصور ، روح الله مرادی

فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه - سال بیست و سوم، شماره 90، تابستان 1394.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.