تکلیف دولت برای ساماندهی و کاهش سالانه ۱۰درصد جمعیت حاشیهنشین درطول سالهای برنامه ششم بحثی بوده که مدتی است، مطرح شده است و مسئولان در حوزههای ذیربط هریک در تلاش هستند، به نوعی به این موضوع بپردازند، به ویژه اینکه معضل مورد نظر یکی از پنج اولویت آسیبهای اجتماعی به شمار میرود که مقام معظم رهبری نیز به آن پرداختهاند. اما اینکه راهکارهای کنونی تاچه حد اثرساز بوده یا خواهند بود بحث مهمی دیگری است که نیاز به بررسیهای بیشتر دارد.
اجرای پایلوت طرح ساماندهی حاشیهنشینی
اجرای آزمایشی طرح ساماندهی حاشیهنشینی در سه استان کشور یکی از برنامهها و شاید مهمترین برنامهای است که برای ساماندهی سکونتگاههای غیر رسمی مدنظر قرار دارد، موضوعی که فروردینماه گذشته عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور به آن اشاره کرده و اینکه مساله آسیبهای اجتماعی و ساماندهی این آسیبها از مسائلی است که مقام معظم رهبری متذکر شدهاند. البته به طور قطع اجرای چنین طرحی با توجه به وسعت مسائل مرتبط با آن نمیتواند تنها بر عهده یک نهاد یا سازمان باشد، به همین علت وزیر کشور هم از تقسیم کار میان دستگاههای مختلف، تعیین زمانبندیها و هماهنگیهای لازم دراین زمینه خبر داده است با این توضیح که سیستان و بلوچستان، خوزستان و خراسان رضوی سه استانی هستند که بهصورت پایلوت طرح موردنظر در آنها اجرایی شده است.
برنامهای گسترده که قرار است ضمن ساماندهی از وسعت حاشیهنشینی نیز در اطراف کلانشهرهای کشور بکاهد، بااین وجود اما محمد محمودی شاهنشین، عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور در مجلس معتقد است؛ اجرای طرح تفصیلی راهکار کاهش میزان حاشیهنشینی است. هرچند که وی این راهحل را با محوریت شهر تهران بیان کرده است، اما واقعیت این است که اگر یک ایده در کلانشهری بزرگ مانند تهران چارهساز باشد بهطور قطع میتوان از آن به عنوان الگویی مناسب در سایر شهرهای بزرگ کشور نیز بهرهبرد. اما آیا تنها با اجرای راهکارها و الگوهای شهری میتوان چنین معضلی را برطرف کرد؟ زیرا نباید از یاد برد مهمترین اصل از بین بردن علتهایی است که معلولی بهنام حاشیه نشینی را رقم زده است.
گزینه مهمی بهنام ایجاد اشتغال مولد
همانطور که گفته شد شاید مهمترین راهحل برای حل این معضل اجتماعی از بین بردن علتهایی باشد که موجب شده تا افراد چنین انتخابی را برای خود داشته باشند، بهعبارتی بار و بندیل سفر ببندند و به سکونت در حاشیه کلانشهرها و سختیهایش رضایت دهند، براین اساس بهنظر میرسد، فراهم آوردن امکانات در مناطق روستایی و ایجاد اشتغال مولد حداقل قادر باشد یکی از مهمترین دلایل در این زمینه را قلم بگیرد، زیرا همانطور که علی رستمیان، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس گفته است؛ نبود شغل و حرفه مناسب در نقاط دور از کلانشهرها یکی از مهمترین عوامل افزایش حاشیهنشینی در مجاورت شهرها بهشمار میرود. شرایطی که بسیاری از افراد را وادار میکند تا برای تامین هزینههای زندگی به حاشیه شهرها مهاجرت کنند؛ این درحالی است که پس از مهاجرت نیز به شغل مناسبی دست پیدا نمیکنند و نتیجه اینکه از سر اجبار به شغلهای کاذب روی میآورند. بنابراین باید گفت یکی از اصلیترین تدابیر برای بازگشت مهاجران و کاهش حاشیهنشینی بسترسازی برای اشتغال این افراد است. راهکاری که به اعتقاد رستمیان تاکنون اقدامات قابل قبولی در این راستا انجام نشده است. البته وی امیدوار است دولت برای موضوع حاشیهنشینی و رفع این معضل تصمیمات جدی اتخاذ کند، با این توضیح که خالیشدن فضای روستاها نیز بهطور حتم به نفع مردم نخواهد بود و ممکن است که در مدت زمان کوتاهی به یکباره روستاها از بین بروند؛ ضمن اینکه بی توجهی بهحل معضل حاشیهنشینی در افزایش کودکان کار نیز نقش موثری دارد. موضوعی که ابوالحسن فیروز آبادی، قائم مقام وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز چندی پیش به آن اشاره کرده بود.
ضرورت مشارکت دستگاههای حمایتی
با این حال نظر محمودی شاهنشین کمی با آنچه که رستمیان در قالب ایجاد اشتغال مولد در روستاها بیان کرده است، متفاوت است، زیرا آنگونه که از سخنان عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور برداشت میشود، ایجاد اشتغال مناسب تنها به مناطقی که افراد از آنجا مهاجرت کردهاند منوط نمیشود و میتواند به نوعی دربرگیرنده ایجاد موقعیت برای اشتغال در شهرها نیز باشد. از سوی دیگر وی تاکید دارد که سازمانهایی مانند تامین اجتماعی و دستگاههای حمایتی باید به بحث تامین امرار معاش و افزایش توانمندیهای حاشیهنشینان ورود کنند.
جلوگیری از ایجاد مناطق جدید حاشیهنشینی
در این میان اما نباید از توجه به یک اصل مهم غافل شد، اینکه درحال حاضر 54درصد جمعیت جهان شهرنشین شدهاند، این درحالی است، طبق اظهارات حامد مظاهریان، معاون وزیر راه و شهر سازی در امور مسکن و ساختمان 74درصد مردم ایران شهرنشین هستند که نشان از گرایش بهمهاجرات و ضعف امکانات در مناطق غیرشهری دارد. آنچه در صورت برنامهریزی برای حل آن شاید بتوان تاحدی گره از مشکل موردنظر باز کرد.
با توجه به موارد مطرح شده، باید گفت توانمندسازی ساکنان روستاهای مهاجرفرست در کشور نکته کلیدی است که سهم زیادی در کاهش آمار حاشیهنشینی در اطراف کلانشهرها، برقراری تعادل منطقی میان تعداد شهرنشینان و ساکنان مناطق غیر شهری و به طور قطع کاهش آسیبهای اجتماعی در جامعه خواهد داشت. براین اساس فروردینماه گذشته، مهدی امیریاصفهانی، قائممقام معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوهقضاییه از برنامهریزی برای توانمندسازی ۷۰۰روستای مهاجرفرست کشور خبر داده و اینکه با برنامهریزی در این زمینه از ایجاد مناطق جدید حاشیه نشینی در ۱۲استان جلوگیری شده است. الگوی موفقی که اگر به خوبی مورد توجه سایر دستگاهها قرار گیرد درصدی از نگرانیهای موجود در این زمینه را رفع خواهد کرد.
البته اقدامات عنوان شده از ضرورت این موضوع کم نمیکند که مدیریت شهری به ویژه در کلانشهرها هم باید درجهت ساماندهی مناطق حاشیهنشین، اجرای طرح تفصیلی و تامین سرانههای شهری و روستایی اقدامات قابل قبولی را انجام دهند؛ تا ضمن هموار کردن مسیر رفع مشکلات در این زمینه بتوان امکان سوء استفاده افراد معتاد و مجرمان درحاشیه شهرها را هم کاهش داد که خود سهم زیادی در کاهش چهار اولویت دیگر آسیبهای اجتماعی مدنظر مقاممعظم رهبری خواهد داشت. نکتهای که محمودی شاهنشین نیز به آن اشاره میکند.این درحالی است که این روزها رشد فزاینده حاشیهنشینی درحال تبدیل شدن به معضل مهمی برای شهرها و به طبع کشور است. شرایطی که اقتضاء میکند تا دولت در کنار سایر اقداماتی که از آن سخن گفته شد و شاید تدابیری با اهداف درازمدت باشد، برنامههای کوتاه مدت را هم در دستور کار خود قرار داد. توجه داشته باشید، بهطور مثال امروزه در اطراف شهر تهران حدود چهار میلیون و 500هزار نفر زندگی میکنند که رقم قابل توجهی است و به اعتقاد احمد دنیا مالی، رییس کمیسیون حمل و نقل و عمران شورای شهر تهران اهرم فشار ازدحام جمعیت را از سمت جنوب تهران روی خود شهر افزایش میدهد. آنچه که جدا از همه بحثها مشکلات زیادی را هم در خصوص قوانین حریم ایجاد کرده است، زیرا اگر روزی تهران به این مناطق متصل شود دیگر موضوعی به اسم حریم نخواهیم داشت. وی این را هم گفته است که هرچه رسیدگی به موضوع حاشیه نشینی دیرتر انجام شود، راهکارهای اجرایی سختتر و مشکل عمیقتر خواهد شد. واقعیت مهمی که میطلبد ضمن اتخاذ تدابیر قابل اجرای بلند مدت و کوتاه مدت در این زمینه راهکارهایی کنونی نیز مورد بازنگری قرارگیرد.
دادستان کرمان:
عوامل شایعهسازی و دروغپردازی به دادسرای کرمان احضار شدند
دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان کرمان از شناسایی و احضار عوامل شایعهسازی و دروغپردازی در فضای مجازی علیه برخی از افراد حقیقی و حقوقی و مسئولان ذیسمت به دادسرای کرمان خبر داد.
صاحبخبر -
∎
نظر شما