به گزارش خبرنگار ایرنا، جنگل‌های زاگرس با گستردگی در 12 استان کشور با 6 میلیون هکتار مساحت، 40 درصد جنگل‌های ایران را تشکیل می‌دهد و حدود 70 درصد تیپ گونه‌های جنگلی زاگرس را بلوط‌ها شامل می‌ شوند.
جنگل های زاگرس که به سه بخش شمالی، میانی و جنوبی تقسیم می شوند، در طول بیش از 50 هزار سال گذشته تشکیل شده و به لحاظ محافظت از منابع آب و خاک، تولید محصولات فرعی، ذخایر ژنتیکی، مصارف درمانی، توانایی های اکوتوریستی و ارزش های زندگی، دارای اهمیت زیادی هستند.
در کنار تخریب ها از جمله آتش سوزی، تصرف و تخریب جنگل، چند سالی است که پدیده ریزگردها در بیشتر ایام سال بر آسمان استان های جنگلی بویژه در غرب کشور سیطره انداخته و لایه هایی از گرد و خاک را روی برگ های تازه جوانه زده بلوط پهن می کند که ضمن مسدود کردن منفذهای اکسیژن رسانی به درخت، زیبایی را از رخسار درختان جنگلی برچیده است.
این پدیده دارای منشاء خارجی بوده و جنگل های زاگرس با مکش خود باعث جلوگیری از ورود بیشتر گرد و خاک به استان های مرکزی و شرقی می شود.
خشکسالی پدیده دیگری است که از چند سال قبل در این منطقه شروع شده است و پس از یک دوره کوتاه سه تا چهار ساله بارش مناسب دوباره تکرار می شود و تا حدودی به مشکلات جنگل های زاگرس افزوده است.
در کنار این 2 پدیده، آفت های مختلف از جمله بیماری درختی قارچ زغالی، آفت سوسک چوب خوار، کرم جوانه خوار بلوط که با سرعت در حال گسترش است و آتش سوزی هایی که در فصل گرم رخ می دهد از دیگر مشکلات این جنگل ها محسوب می شود.
مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت منابع طبیعی سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری در این رابطه گفت: بیماری درختی قارچ زغالی و آفت سوسک چوب خوار در یک میلیون و 130 هزار هکتار از جنگل های زاگرس میانی شیوع پیدا کرده است.
بهمن افراسیابی افزود: این بیماری به دلیل کاهش بارندگی در چند سال گذشته تشدید شده و هم اکنون به بیش از 10 درصد از این مقدار جنگل آفت زده خسارات جدی وارد کرده است.
وی اظهار کرد: سازمان جنگل ها با شناسایی آفت، تهیه نقشه مناطق بحرانی و تهیه دستورالعمل هایی، آموزش جنگل بانان و جوامع محلی را در دستور کار قرار دارد.
وی اضافه کرد: تغییر اقلیم، تخریب منابع طبیعی (جنگل و مرتع)، استفاده نادرست از منابع و تغییر کاربری های غیرمجاز از عوامل گسترش این آفت ها است.
** بیماری زغالی بلوط
عامل این بیماری قارچ biscogniaxia mediteranea است، این قارچ یک آسکومیست بوده و این بیماری در سال 90-89 برای نخستین بار در ایران در جنگل‌های گلستان بر روی شاه بلوط‌ های گونه Quercus castaneifolia گزارش شده است.
این بیماری به ‌صورت پژمردگی شاخ و برگ‌ها و خروج شیرابه‌های سیاه رنگ از داخل تنه نمایان می شود و به مرور زمان شیرابه افزایش یافته و حالت زغالی شکل در روی تنه و سیاه شدن در زیر پوست قابل رؤیت است و در نهایت منجر به مرگ کامل درخت می‌شود.
** آفت کرم جوانه خوار بلوط
آفت کرم جوانه خوار بلوط نیز بیشتر در جنگل های زاگرس شمالی شیوع پیدا کرده و اکنون در بیش از 188 هزار هکتار در استان های کردستان، آذربایجان غربی، ایلام، چهارمحال و بختیاری و کرمانشاه شاهد این آفت هستیم.
سال گذشته مبارزه با این آفت در آذربایجان غربی و در شهرستان های سردشت و پیرانشهر از طریق هوایی انجام شد و توانست تا حدود زیادی این افت را در جنگل های این منطقه کنترل کند.
اما از امسال رشد این آفت در جنگل های کردستان بیشتر شده و به گفته مسئولان به مرحله طغیان رسیده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان گفت: امسال آفت جوانه خوار بلوط در 40 هزار هکتار از جنگل های استان و در شهرستان های مریوان و سروآباد فعالیت خود را شروع و به بیش از پنج هزار هکتار آسیب جدی وارد کرده است.
پیمان باباپیری افزود: لاروهای پروانه خوار بلوط در اوایل فصل بهار، وارد جوانه های تازه باز شده بلوط می شود و تغذیه خود را شروع می کنند.
وی ادامه داد: در همین حال لاروها نیز تغذیه خود را با خوردن برگ های باز شده، کامل می کنند که ادامه این روند درختان را در اواخر بهار کاملاً عاری از برگ می کند.
وی اظهار کرد: از بین رفتن برگ های درخت در فصل رویش باعث می شود تا درخت ابزار و وسیله تولید را از دست داده، میزان فتوسنتز تقلیل یافته و در نتیجه از میزان رویش قطری و ارتفاع آن کاسته شود.
وی افزود: ادامه این وضعیت در چند سال متوالی می تواند به کاهش تولید چوب منتهی شده و جنگل را به سمت نابودی سوق دهد.
وی با اشاره به اینکه بیش از 374 هزار هکتار از مساحت استان را جنگل تشکیل می دهد اضافه کرد: مبارزه بیولوژیکی با آفت جوانه خوار بلوط در یک هزار هکتار و مبارزه مکانیکی در 400 هکتار از جنگل های استان و در شهرستان های مریوان و سروآباد انجام شده است.
وی اظهار کرد: عملیات مبارزه بیولوژیک برای نخستین بار با استفاده از دستگاه سمپاش توربولاینر در دستگاه گوارش آفت در حال انجام است.
باباپیری گفت: مبارزه مکانیکی(قطع سرشاخه ها) و استفاده از تله های فرمونی در برخی مناطق انجام شده است اما به دلیل وسعت و شدت آفت نتوانسته آن را کنترل کند.
** لارو پروانه جوانه ‌خوار بلوط
این آفت با نام علمی Tortrix viridana از خانواده Tortricidae ها یکی از مهمترین آفات برگ خوار بلوط در جنگل های زاگرس محسوب می شود.
حضور این حشره تاکنون در جنگل های بلوط زاگرس در استان های کردستان، لرستان، کهگیلویه و بویراحمد، فارس، چهارمحال و بختیاری و در شمال کشور گزارش شده است.
این حشره با تغذیه از جوانه های رویش و زایشی و غنچه ها و برگ های جوان درختان بلوط در اوایل فصل رویش باعث لخت و بی برگ شدن و حالت خزان گرفتن آنها در جنگل­ می شود.
در دنیای امروز شاید کسی نباشد از اهمیت جنگل و نقش آن در تصفیه هوا بی خبر باشد، اما هنوز زنگ خطر تخریب جنگل های زاگرس به دلیل آفت های پی در پی نواخته نشده است.
لازم است در این برهه حساس که آفت جنگل های زاگرس به شرایط بحرانی نرسیده و تا حدودی مبارزه میدانی با این پدیده می تواند صورت بگیرد، مسئولان عزم خود را برای این امر به کار گیرند.
بر اساس مطالعات انجام شده در جنگل های زاگرس 2 هزار و 372 گونه گیاهی، 61 گونه پستاندار، 27 گونه ماهی، 167 گونه پرنده و 37 گونه خزنده شناسایی شده و این امر نیز بر اهمیت محافظت از این جنگل های افزوده است.
3020/ 6108/1772
**خبرنگار: عبدالله رحمانی **انتشاردهنده: مجید ملازاده