به گزارش خبرنگار علمی ایرنا، معاون پژوهشی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری پس از برگزاری یکصد وپنجاه و ششمین جلسه کمیسیون دائمی عتف (یکشنبه 28 خرداد) ، یکی از دستورات این جلسه را ارائه گزارش ملی نظام نشر علمی کشور برشمرد و گفت: با توجه به این که در سطح کشور حوزه های مختلف انتشارات و توسعه علمی نشر کشور از جمله کتاب، پایان نامه و ...را داریم، به هماهنگ سازی و همگرایی در انتشار این متون نیاز داریم.
وحید احمدی که در جمع خبرنگاران سخن می گفت، یادآور شد: این هماهنگی در مجموعه های داخلی و ارتباط با مراکز بین المللی باید ایجاد شود و براساس این اصل در جلسه قبل، شورای عالی عتف دبیرخانه را مکلف کرده بود که نظامی به نام نظام ملی نشر علمی کشور تدوین و در جلسه سه شنبه (30 خرداد) شورای عالی این گزارش ارائه شود که در کمیسیون دائمی امروز گزارش اقدامات ارائه و نظرهای اعضا گرفته شد و قرار است این کار در قالب سند ملی راهبردی نشر علمی کشور ارائه شود.
گزارش مربوط به سند ملی راهبردی نشر علمی کشور در نشست روز سه شنبه (30 خرداد) شورای عالی عتف ارائه و تصمیم لازم در مورد آن گرفته شد؛ سندی که دبیر کمیسیون تدوین و هماهنگی سیاست های علم و فناوری شورای عالی عتف هدف اصلی آن را تسهیل گری و استانداردگذاری نشر علمی برشمرد.
***شکایت به شورای عالی عتف درباره چالش های نشر علمی، سنگ بنای نظام ملی نشر علمی
سیدفرهنگ فصیحی در مورد تدوین این سند، کیفیت آن و اهدافی که دنبال می کند، روز شنبه به خبرنگار علمی ایرنا گفت: اصل موضوع این است که شورای عالی عتف گزارش هایی را درباره چالش های حوزه نشر علمی در کشور دریافت و در جلسات گذشته بررسی کرده بود.
وی افزود: برای رفع و مواجهه با این چالش ها پیشنهاد شد دبیرخانه با همکاری مجموعه های ذیربط نظامی را تدوین کند که بتواند این حواشی و چالش ها را رفع کند.
این مقام کمیسیون دائمی عتف ادامه داد: بعضی از این چالش ها شامل سوءرفتارها، رعایت نکردن اخلاق حرفه ای و سرقت های علمی در کتب و پایان نامه ها، ضعف در نظام ارزیابی، استفاده نشدن از بروندادهای علمی مجموعه ها و هم پوشانی وظایف کنشگران متعدد در حوزه نشر علمی بود. مثلا در وظایف برخی سازمان ها نظیر سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت) و پژوهشگاه علوم و فناوری ارتباطات (ایرانداک) و مرکز نشر دانشگاهی در بعضی موارد همپوشانی دیده می شود، در حالی که برخی از ضروریات موفقیت نشر علمی در کشور بدون متولی است.
فصیحی تاکید کرد: همچنین کیفیت بروندادهای علمی در کشور نسبت به وضعیت کنونی قابلیت بهبود زیادی دارد، چاپ مقالات در نشریات علمی لزوما هدایت شده نیست، در حوزه نشر علمی تعداد مقالات افزایش پیدا کرده است، اما فرهنگ استناددهی در داخل نداریم و این چالش در عرصه بین المللی نیز برای مقالات علمی ما وجود دارد.
وی با اشاره به اهمیت اقتصاد نشر گفت: اقتصاد نشر علمی در دنیا پررنگ است، متون علمی نمایه شده و به آنها استناد می شود و اقتصادی پیرامون آن شکل می گیرد؛ اما ما بیشتر با پرداخت هزینه برای چاپ مقالات و خرید مقالات به آن اقتصاد کمک می کنیم و در داخل بهره ای نمی بریم.
معاون برنامه ریزی صندوق نوآوری و شکوفایی با بیان این چالش ها در حوزه نشر علمی کشور گفت: به همین دلیل دبیرخانه شورای عالی عتف مأموریت یافت با همکاری مجموعه های ذیربط، نظام ملی نشر علمی کشور را طراحی و طرح پیشنهادی را به شورا ارائه کند. در پی این امر کارگروهی در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و کمیسیون دائمی عتف شکل گرفت و متخصصانی از حوزه های سیاست گذاری و نشر علمی حدود یکسال و نیم روی موضوع کار کردند.
وی افزود: در این مدت از مجموعه ها و نهادهای علمی فعال در زمینه نشر علمی، پایگاه های علمی داخلی و خارجی و فعالیت بخش های مختلف نشر علمی در داخل و خارج الگوبرداری شد. همچنین بخشی از تکالیف و رهنمودها در اسناد بالادستی کشور موجود بود که شامل نقشه جامع علمی کشور، سیاست های کلی علم و فناوری و برنامه ششم توسعه بود.
***ارائه گزارش نظام ملی نشر علمی کشور و تبدیل آن به سند ملی راهبردی نشر علمی
عضو هیأت مدیره انجمن مهندسی صنایع ایران تاکید کرد: اعضای کارگروه یادشده به خبرگان و ناشران از بخش خصوصی، همکاران ناشران دانشگاهی و مراکز ملی نشر علمی مراجعه کردند و در نهایت فهرستی از راهبردها و اقدامات ملی برای ساماندهی نظام ملی نشر علمی کشور، در قالب سند ملی راهبردی نظام نشر علمی در جلسات یکشنبه (28 خرداد) کمیسیون دائمی عتف و سه شنبه (30 خرداد) شورای عالی عتف ارائه و توسط اعضا بررسی شد.
*** اهداف و راهبردهای سند ملی راهبردی نشر علمی
وی در پاسخ به پرسش ایرنا درباره ماهیت و ماموریت این سند توضیح داد: این سند به لحاظ ارزشی می خواهد دسترس پذیر بودن علم را به عنوان یک ارزش تثبیت کند، چارچوبی برای موضوع نشر علم و احترام اخلاقی به دستاوردهای علمی مشخص کند، تعامل با جامعه جهانی داشته باشد و برای مسئولیت پذیری در آفرینش های علمی فکری کرده باشد.
فصیحی اضافه کرد: ماموریت اصلی این نظام عبارت از ایجاد زمینه ارتباط و تعامل موثر بین کنشگران نهاد علم و بهره برداران آن است چرا که دستاوردهای مجموعه ناشران علمی و ارتباط و تعامل با طرف تقاضا در شرایط کنونی چندان بهره ور نیست.
وی تاکید کرد: همچنین انتقال دستاوردهای علمی به جامعه محققان و پشتیبانی از نهاد آموزش نیز از دیگر ماموریت های این نظام است.
فصیحی با اشاره به اینکه سند یادشده هفت هدف کلان را پی می گیرد،گفت: ارتقای کیفیت تولید و عرضه منابع علمی در کشور، توسعه و بهبود شبکه و زیرساخت های پشتیبان نشر علمی، سیاست گذاری و برنامه ریزی برای نشر علمی، حفاظت از حقوق مولفان و ناشران علمی کشور، کارآمدسازی اقدامات دولت و بخش خصوصی و استقرار نظام ارزشیابی و ممیزی نشر علمی و آخرین هدف ارتقای جایگاه زبان فارسی که قرار است در یک چشم انداز بلند مدت به عنوان زبان علم در سطح جهان مطرح شود.
«برای رسیدن به این اهداف به راهبردهایی نیاز است که توسعه زیرساخت های نشر علمی در سه بعد انسانی، فناورانه و مالی، افزایش هماهنگی بین شبکه ناشران علمی و دانشگاهی در سطوح ملی و بین المللی، افزایش کیفیت در آثار و انتشارات علمی و بهره برداری از ظرفیت های اقتصادی نشر علمی، رعایت حقوق مالکیت فکری و ترویج فکری و تنظیم رابطه زبان فارسی با سایر زبان های تولید بروندادهای علمی در جهان از اهم این راهبردهاست».
***سرنوشت سند ملی راهبردی نشر؛ تصویب؟ متولی یا متولیان؟
وی خاطرنشان کرد: این موضوع در جلسه روز سه شنبه شورای عالی عتف مطرح و مقرر شد وزارت علوم برای اجرای این نظام نامه از طریق ظرفیت های موجود خود به ویژه مرکز نشر دانشگاهی، برنامه ریزی کند و اختیارات مورد نیاز خود را در زمینه های فرابخشی و همکاری سایر دستگاه های اجرایی تعیین و برای تصویب به جلسه بعدی شورای عالی ارائه کند.
فصیحی در مورد اینکه چه نهادی متولی اجرای این سند خواهد بود، گفت: پیشنهاد اولیه این بود که یکی از مراکز وابسته وزارت علوم با ارتقای مأموریت های خود به مرکز ملی نشر علمی کشور تبدیل شود و وظیفه تسهیل گری و ترویج استانداردها را برای استقرار این نظام ایفا کند که این پیشنهاد رای نیاورد و قرار شد وزارت علوم با تکیه بر ظرفیت های موجود خود از جمله ظرفیت مرکز نشر دانشگاهی به دلیل داشتن ابزارهای لازم برای ارتقای جایگاه و کیفیت بروندادهای نشر علمی در کشور برنامه ریزی کند.
وی افزود: در واقع سند ملی راهبردی نشر علمی کشور در صورت تصویب نهایی در شورای عالی عتف مجموعه آنچه را برای تقویت وضعیت نشر علمی در بخش های خصوصی و دولتی نشر علمی باید انجام شود، رهنمود می دهد و چنانچه مرکز نشر دانشگاهی یا هر مجموعه دیگری در وزارت علوم متولی اجرای این سند شود، دو کارکرد تسهیل گری و استاندارد گذاری (ترویج استانداردهای) نشر علمی را به عنوان مهم ترین اهداف این سند دنبال خواهد کرد.
دبیر کمیسیون تدوین و هماهنگی سیاست های علم و فناوری شورای عالی عتف تاکید کرد: در این صورت مجموعه ای شکل خواهد گرفت که به جای تصدی گری در چاپ و انتشار کتاب، روی استانداردهای نشر علمی تمرکز و آنها را ترویج خواهد کرد. اگر نیاز به پایگاه های اطلاعاتی باشد، به شکل گیری آن کمک خواهد کرد، قالب های نوین و فناوری های جدید در عرصه نشر را معرفی و روند ارتقا و موفقیت نشر علمی در کشور را تسهیل خواهد کرد.
سند ملی راهبردی نشر علمی در حقیقت برنامه ای ملی برای ترویج استانداردهای نشر و تسهیل در یکپارچگی و ارتقای این حوزه بوده و مجموعه ای از راهبردها و اقدامات را برای دستیابی به چشم اندازی روشن برای نشر علمی فراهم می آورد.
علمی**9157
خبرنگار: منصوره شوشتری**انتشار: زهره محتشمی پور
برای اطلاع از اخبار متنوع علمی و فناوری، با کانال علمی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
irnaelm@
https://telegram.me
نظر شما