اسماعیل گرامی مقدم اقتصاددان، سخنگوی حزب اعتماد ملی و عضو شورای عالی اصلاحات است. با وی درباره انتخابات اخیر ریاست جمهوری و شوراها پای گفت و گوی نشستیم.
این فعال سیاسی معتقد است هر چند سقف آرای اصلاح طلبان در انتخابات ریاست جمهوری افزایش یافت ولی در جبهه مقابل شاهد چنین چیزی نبودیم.
گرامی مقدم حتی سمت و سوی رای اکثریت جمعیت حاشیه نشین کشور را نیز به سود روحانی می داند ولی می گوید باید فکری اساسی برای کاهش حاشیه نشینی کرد.
متن کامل گفت و گو در پی می آید:

ایرنا: انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری و پنجمین دوره شوراها تمام شد. نامزد مورد نظر اعتدال گرایان و شورای عالی اصلاحات موفق به نشستن دوباره بر صندلی ریاست جمهور شد. از ریاست جمهوری آغاز کنیم. فضای کلی انتخابات دوازدهم را چطور دیدید؟

گرامی مقدم: انتخابات چه بپذیریم چه نپذیریم در ایران دو قطبی شده چرا که جنس مطالبات مردم دو قطبی شده است. جهت انتخاب مردم به سمت مرکز ثقل دو جریان سیاسی اصلاح طلب و اصولگراست و اقبال چندانی به سایر جریان های سیاسی ندارند.
به همین دلیل اختلاف زیادی بین آرای نامزدهای اصلی این دو جریان با دیگر کاندیداها وجود دارد.

ایرنا: تحلیل شما از میزان رای نامزدهای مختلف چیست؟

گرامی مقدم: در خصوص رای 6 نامزدی که تبدیل به 4 نامزد شدند هم به تحلیل کمی و هم کیفی نیاز داریم.
ابتدا از تحلیل کمی شروع می کنم. این انتخابات نشان داد که رایی به آرای اصولگرایان اضافه نشده است. در سال 84 احمدی نژاد با 17 میلیون رای در دور دوم به قدرت رسید. در انتخابات 92 و 96 هم آرای اصولگرایان همین مقدار بود. یعنی سقف رای اصولگرایان همین 17 میلیون است. به جز 88 که استثنا بود.
اما وضع در جبهه مقابل متفاوت بود. اصلاح طلبان توانستند علاوه بر حفظ سقف رای خود آن را افزایش دهند . این موضوع هم در انتخابات ریاست جمهوری صدق می کند هم شوراها.
نتیجه انتخابات نشان داد عمق نگاه اغلب مردم به شعارها و آرمان های اصلاح طلبانه است.
البته اصلاح طلبان باید برای حفظ این آرا برنامه ریزی کنند. مردم با هیچ کس یا نهادی عقد اخوت نبسته اند و اگر تا کنون پا به پای اصلاح طلبان آمده اند به دلیل موفقیت آنان در دولت های قبلشان است.
عده ای هنوز خاطرات خوشی از دولت جنگ دارند. دولت های سوم و چهارم توانستند در بحبوحه حملات دشمن، کسر آذوقه، تحریم های سنگین و صرف بخش زیادی از بودجه کشور برای امور دفاعی، مردم را راضی نگه دارند.
در دولت های پنجم و ششم یا دوران سازندگی، گام های نخست توسعه کشور برداشته شد و زیر ساخت ها آماده شد.
ولت هفتم و هشتم یا اصلاحات، مکمل و ممد توسعه بود و با نفت 9 دلاری طعم رشد اقتصادی بالای 7 درصد را به مردم چشاند.
همین طور عملکرد موفقیت آمیز دولت یازدهم که ثبات و آرامش را به ایران برگرداند. همین عوامل 24 میلیون ایرانی جوان و میانسال و سالمند را برانگیخت تا بار دیگر به جریان اصلاحات اعتماد کنند.
در مقابل آرای اصولگرایان افزایش نیافت. چرا که در سال های 84 تا 92 که قوه مجریه در دستشان بود پاسخ مناسبی به مطالبات مردم ندادند.
تا زمانی هم که اصولگرایان نخواهند در راستای مطالبات مردم در سیاست های خود تغییری ایجاد کنند، بعید است آرای آنان بیشتر شود.
همسویی جریان اصلاحات با خواست اکثریت در جذب برخی نخبگان جناح راست خود را نشان داد. علی لاریجانی در انتخابات مجلس دهم رویکردی اصلاح طلبانه از خود نشان داد و از دموکراسی، ضرورت تشکیل حزب و حمایت از برجام سخن گفت و با وجود تنگ نظری ها که موجب طرد شاخه اعتدالگرای جناح اصولگرا شد وی به مجلس راه یافت.

ایرنا: رای آقای میرسلیم چطور ؟

گرامی مقدم: یک رای تشکیلاتی صرف از سوی حزب موتلفه بود. میرسلیم بیشتر طلبکارانه و با پرخاش پا به این انتخابات گذاشته بود تا منتقد دولت مستقر باشد. ایشان برنامه ای برای اداره کشور نداشت و مردم هم با رای بسیار پایینی او را بدرقه کردند.

ایرنا: نگرانی هایی درباره رای حاشیه نشین ها وجود داشت. این آرا بیشتر به سبد کدام نامزد رفت؟

گرامی مقدم: در این باره دقیق نمی توان نظر داد. اما برآیند آرا نشان می دهد که حتی گرایش حاشیه نشین ها هم بیشتر به سمت روحانی بوده است تا رییسی.
جمعیت زیادی که روزگاری در روستاها زندگی می کردند به حاشیه شهرها آمدند. جمعیت زیادی از این افراد زیر خط فقر قرار دارند. اما چه شد که این همه شعار و وعده که در صدا و سیما از زبان برخی نامزدها مبنی بر چند برابر کردن یارانه را نادیده گرفتند؟
من علت را در وجود زیرساخت های آموزشی می دانم. همین جا لازم است از اقدام آیت ا... هاشمی قدردانی شود که با توسعه دانشگاه های آزاد و پیام نور میانگین سواد جامعه را افزایش داد. هر چند بیکاری بین فارغ التحصیلان زیاد است.
افزایش سواد حاشیه نشین ها و همین طور روستاییان باعث شد که آنان روی خوشی به وعده های پوپولیستی ندهند و با وجود دست و پنجه نرم کردن با مشکلات اقتصادی رای به ادامه کار دولت یازدهم دهند.

ایرنا: برای رفع مشکلات حاشیه نشین ها چه باید کرد؟

گرامی مقدم: حاشیه نشینی یک شبه به وجود نیامده که زود هم حل شود. باید برای آنان در سطوح کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت برنامه داشت. اما ابتدایی ترین اقدام لازم، جلوگیری از گسترش حاشیه نشینی است. اگر این کار را نکنیم هر چقدر هم برنامه داشته باشیم موفق نخواهیم بود. حتی اگر رشد اقتصادی بالای 8 درصد را هم تجربه کنیم و درآمد کشور را افزایش دهیم باز توفیقی در برطرف کردن مشکل حاشیه نشینی نخواهیم داشت. اگر می بینیم که در اروپا و کشورهای اسکاندیناوی عدد حاشینه نشینی به زیر 5 درصد رسیده است به خاطر پیشگیری آنان از گسترش حاشیه نشینی است.
ابتدا باید بپرسیم روستایی چرا به شهر می آید؟
پاسخ ها تقریبا مشخص است. یکی از دلایلش بحران اشتغال و پایین بودن سطح درآمد روستاییان است. دلیل دیگر ادامه تحصیل فرزندان آنان است. نداشتن آب و راه و دیگر امکانات رفاهی نیز علت بعدی است.
جمعیت به صورتی کاملا نامتوازن در سطح کشور پخش شده است. در آلمان تقریبا جمعیت اغلب شهرها بین 700 هزار نفر تا یک میلیون نفر اما در ایران وضع کاملا به هم ریخته است. باید فکری اساسی به حال این مسایل کرد تا حاشیه نشینی ابتدا متوقف و سپس کاهش یابد.

ایرنا: روحانی حدود 24 میلیون رای به دست آورد. مطالبات رای دهندگان از ایشان چیست؟

گرامی مقدم: رای روحانی تلفیقی از همه گرایش و جریانات به ویژه طبق متوسط جامعه است. آنان به تداوم روند موجود در قوه مجریه و ثبات رای دادند. جامعه دنبال ثبات به ویژه در حوزه اقتصادی است. همین که مردم در 4 ساله اخیر با تورم های شدید روبرو نبوده اند در این مقطع تا حدی برایشان کفایت می کرد.
دولت روحانی شورای پول و اعتبار و سازمان برنامه و بودجه را که منحل شده بود، احیا کرد. سود بانکی را به صورت منطقی و نه دستوری کاهش داد. فروش نفت را نیز رونق داد تا اقتصاد رنگ آرامش را بگیرد.
اغلب مردم به این نتیجه رسیده بودند که با آمدن حسن روحانی کشور به آرامش برگشته است و برخوردهای خشن و تند با مردم و روشنفکران کم شده است. در حوزه سیاست خارجی هم مردم دیدند که لااقل دیگر با پرخاشگری و سیاست های ماجراجویانه روبرو نیستند.
البته روحانی این پشتیبانی مردمی را مدیون اصلاح طلبان است.آنان بودند که ماشین تبلیغاتی روحانی را به حرکت در آوردند. اصلاح طلبان هر چه داشتند به پای روحانی ریختند. در مقابل تمام نحله های جناح راست از جمله قالیباف، ولایتی، رضایی و جلیلی از رییسی حمایت کردند.
با حمایت سران اصلاحات، سرمایه اصلاح طلبان کاملا پشت روحانی قرار گرفت. از این رو روحانی باید در راستای خواسته های اصلاح طلبانه قرار گیرد و البته در سخنرانی هایشان نشان دادند که قدردان اصلاح طلبان خواهند بود. در این راستا حتما باید شاهد تغییراتی در کابینه باشیم.

ایرنا: چطور؟

گرامی مقدم: در دولت اول روحانی استفاده از وزرایی که تجربه بالایی در مدیریت داشته باشند تا بتوانند قطار توسعه را به ریل خود بازگردانند، ضروری بود. الان وقت شتاب دادن به این قطار راه افتاده است. باز هم به وزرای مجرب نیاز داریم اما نسبتا جوان و با انگیزه تر.
اما روحانی باید عیار اصلاح طلبی نامزدهای هر وزارتخانه را نیز مدنظر داشته باشد و وزرا را از افرادی نسبتا جوان، مجرب و اصلاح طلب برگزیند.
ماندن دولت در همین چهره های فعلی، آسیب جدی به عملکرد و پشتوانه مردمی آن می زند. اگر مردم تغییر و تحولات را در اعضای کابینه مشاهده کنند، امیدوار می شوند. حدود 50 درصد کابینه باید تغییر کند. بسیاری از مدیران کار بلد، پاکدست و اصلاح طلبی هستند که اگر مد نظر روحانی قرار گیرند می توانند در کابینه دوازدهم ایفای نقش کنند.

ایرنا: دولت برای جذب سرمایه خارجی باید چه کند؟

گرامی مقدم: هر کشوری برای توسعه و رشد اقتصادی بالای 7 درصدی بایست از سرمایه گذاری خارجی استفاده کند. ما در اقتصاد می گوییم هر واحد پولی که از خارج وارد می شود می تواند 10 واحد اشتغال در کشور مقصد ایجاد کند. اگر ما در جذب سرمایه گذاری خارجی موفق عمل کنیم قطعا توان اقتصادی کشور افزایش می یابد.
حتما باید دانش فنی را وارد کرد. اگر می خواهیم معدن، نفت، گاز و صنعت خودرو کشور را ارتقا دهیم نیازمند تامین سرمایه خارجی هستیم. در اثر این ارتباطات با دنیای خارج می توانیم پیشرفت کنیم.
سرمایه خارجی برای ما آورده امنیتی و ثبات بیشتر هم خواهد داشت. به طور مثال اگر ما بتوانیم گازمان را به تمام اروپا انتقال دهیم آنها را وابسته به خود کرده و تهدیدات خارجی از سر ملت ایران را کاهشی چشمگیر خواهیم داد. با این کار اروپا را در مقابل بدخواهان جمهوری اسلامی، مروجان ایران هراسی و توطئه آنانی که تاب دیدن مشارکت بالای ایرانیان در انتخابات آنهم در منطقه ملتهب خاورمیانه را ندارند، قرار خواهیم داد.
بگذارید درباره محاسن انتخابات اخیر ریاست جمهوری و شوراها هم مطالبی را بگویم. این انتخابات باعث شد که اقتدار ایران از نظر مردم سالاری به رخ دنیا کشیده شود. امروز اگر آمریکا و برخی کشورهای عربی در حاشیه مرزهای ما مانور نظامی می دهند ما مانور دموکراسی برگزار می کنیم.
این مانور دموکراسی ما محصول سه راس مثلث اقتدار ما بود. یکی رهبری نظام که شرایط رقابتی آزاد و عادلانه را مهیا کردند. وجود 3 نامزد از هر جریان سیاسی کشور نشان دهنده این موضوع بود. ضلع دیگر مردم بودند که با درک صحیح از شرایط مشارکت بالایی را رقم زدند. دیگری هم احزاب و گروه های سیاسی بودند که اغلب مردم را به حضور پای صندوق ها دعوت کردند.

ایرنا: ارزیابی شما از انتخابات شوراهای پنجم شهر و روستا چیست؟

گرامی مقدم: مردم معمولا شوراها را به کسانی سپردند که در مسیر سیاست های دولت حرکت می کنند. شورای عالی سیاستگذاری اصلاحات توانست سازماندهی نسبتا خوبی را در ارایه فهرست در کشور داشته باشد که پیروزی نسبی را برای آنان در این انتخابات رقم زد. البته نقاط ضعفی وجود دارد که باید برطرف شود.
همین فهرست 21 نفره تهران بر اساس کار کارشناسانه ای بسته شد که از بیش از 6 ماه قبل آغاز شده بود. قرار بود فهرست اصلاح طلبانه و با مشارکت دادن بیشتر زنان و جوانان بسته شود. اکنون نیز شاهدیم که 6 زن و 4 جوان را وارد شورای پنجم پایتخت شدند که حدود نیمی از وزن شورا را تشکیل می دهند.
حدود 150 متقاضی برای قرار گرفتن در فهرست شوراها داشتیم که خود نامزدها اعلام کردند که به نظر شورا تن می دهند. میثاق نامه ای هم امضا شد که هر کدام از این 150 نفر که به فهرست نهایی راه نیافتند به نفع 21 نفر برگزیده انصراف دهند. اما متاسفانه بداخلاقی هایی هم صورت گرفت و فهرست های دیگری هم داده شد. برخی احزاب عضو شورای عالی سیاستگذاری اصلاحات به دلیل نبود نامزد حزبشان در فهرست، فهرست جداگانه دادند.
ولی مردم رویکرد جبهه ای داشتند و به فهرست شورای عالی اصلاحات رای و عدم اقبال خود به تک روی را نشان دادند. البته ما در حال تمرین دموکراسی هستیم و از عیب بری نیستیم.

ایرنا: فهرست امید در 6 شهر بزرگ به پیروزی کامل دست یافت. انتظار مردم این کلان شهرها از اصلاح طلبان چیست؟

گرامی مقدم: شهرهای بزرگ ما چند مشکل اساسی دارد.
نخست آلودگی هوا. این با زندگی روزمره مردم سر و کار دارد و سلامتی آنها را تحت الشعاع قرار داده است.
برای ساخت یک کارخانه یا یک جاده نیاز به زمان داریم ولی درباره آلودگی هوا باید بی درنگ اقدامات موثر کنیم.
بعد از آلودگی هوا، ترافیک ساکنان کلان شهرها را رنج می دهد. مساله آب و ساخت و ساز و غیره نیز در اولویت های بعدی قرار می گیرد.
اگر ما مشکل آلودگی هوا در کلان شهرها را حل نکنیم واقعا نمی توانیم بگوییم کاری برای مردم کرده ایم.آنها هم چک سفید امضا به ما نداده اند که در دوره بعد به ما رای دهند.
قالیباف طی 12 سال نتوانست برای این معضل کاری کند ولی مردم همین وقت را به ما نخواهند داد چه بسا صبرشان 4 ساله سرآید و از شورای شهر اصلاح طلب روی برگردانند.
اصلاح طلبان در وهله نخست باید شهرداری را انتخاب کنند که دارای تحلیل درست و توام اجرایی بالا باشد. خود انتخاب شهردار بیانگر چشم انداز حل معضلات شهرها است. اگر در این باره لغزش داشته باشیم افق پیش روی خود را خراب کرده ایم.
از سویی شهردار و شورای شهر باید پاکدست باشند و پاکدست بمانند.

میزگرد**3081*1436* خبرنگار: ناصر غضنفری*انتشار : داود پورصحت*