شناسهٔ خبر: 19611527 - سرویس علمی-فناوری
نسخه قابل چاپ منبع: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری | لینک خبر

شبیه‌سازي دست‌یافته‌ای جنجال‌برانگیز در علم پزشکی

صاحب‌خبر -

شبیه‌سازي حیوانات باز تولیدي گران‌قیمت است و امید انجام مطلوب آن بسیار کم است زیرا رشد تومورها در آن به سرعت انجام می شود و کوچکترین بیماري براي این نوع حیوانات، می تواند منجر به مرگ شود.
به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، بیشتر حیوانات شبیه‌سازی شده رشد غیرطبیعی دارند و گاه به دلایل نامشخص به یک باره می میرند، در واقع شبیه سازي یکی از پیشرفته ترین دست یافته هاي بشر در زمینه علم پزشکی و مهندسی ژنتیک است که هر مرحله پیشرفت آن جنجال هاي بسیار زیادي را به همراه دارد.
»دالی» که به «دالی گوسفنده» شهرت داشت گوسفندي بود که تولید آن در سراسر دنیا با عکس العمل هاي متفاوتی از لحاظ علمی و اخلاقی مواجه شد. این کار که در سال 1997 از سوي مجله نیچر به عنوان مهم ترین تحقیق علمی سال برگزیده شد.تولید گوسفند شبیه سازی شده در کنار نگرانی هاي اخلاقی بسیار زیادي که در برداشت- چه از سوي علماي مسیحیت و اسلام و چه از سوي مقامات کشورهاي مختلف- افق جدیدي در علم ژنتیک پیش روي دانشمندان گشود و امیدواري هاي زیادي براي بهبود زندگی بشر ایجاد کرد.
به دلیل حساسیتی که تولید دالی در برداشت، رسانه ها توجه خاصی به پدیده شبیه سازي نشان دادند، اما این نوع شبیه سازي تنها یک نوع خاص از چندین روش شبیه سازي موجود در علم پزشکی و ژنتیک است که به شبیه سازي بازتولیدي مشهور است. علاوه بر این نوع شبیه سازي، چند نوع دیگر شبیه سازي هم وجود دارد که می توان از آن ها علاوه بر باز تولید یک ارگانیزم خاص در انجام دیگر تحقیقات پزشکی هم استفاده کرد.
شبیه سازي دي ان اي یا فناوري دي ان اي باز ترکیب شده،  شبیه سازي باز تولیدي، شبیه سازي درمانی و
فناوري دي ان اي باز ترکیب شده انواع مختلف شبیه سازی هستند که می توان فناوري دي ان اي باز ترکیب شده، شبیه سازي دي ان اي، شبیه سازي مولکولی یا شبیه سازي ژنی را در کنار هم دسته بندي کرد، چون همه از یک پروسه مشترك پیروي می کنند.
انتقال دستواره (تکه اي از دي ان اي اصلی که براي تکثیر از آن جدا می شود) از یک ارگانیزم به یک عنصر ژنتیک خود همانندساز مانند پلازمید باکتریای، دانشمندانی که بر روي یک ژن خاص کار می کنند معمولاً از پلازمید باکتریایی براي تولید کپی هاي چند گانه همان ژن استفاده می کنند. پلازمیدها کروموزوم هاي اضافی خود همانندساز مولکول دایره اي دي ان اي هستند که جدا از ژنوم هاي معمولی باکتریایی شناخته می شوند. پلازمیدها و دیگر گونه هاي ناقل شبیه سازي، توسط محققان ژنوم انسان براي تکثیر ژن ها و دیگر تکه هاي کروموزوم که مواد شناسایی کافی براي تحقیق بیشتر تولید می کنند استفاده می شوند.
براي شبیه سازي یک ژن، یک تکه از دي ان اي که ژن مورد نظر را شامل می شود از دي ان اي کروموزومی توسط آنزیم هاي محدود کننده جدا می شود و سپس با یک پلازمید که توسط همان آنزیم هاي محدود کننده جدا شده است، ترکیب می شود. هنگامی که یک تکه از دي ان اي کروموزومی به ناقل شبیه سازي در آزمایشگاه وصل می شود، به آن مولکول دي ان اي بازترکیب شده گفته می شود. با انتقال این مولکول به سلول میزبان مناسب، دي ان اي باز ترکیب شده در کناردي ان اي سلول میزبان باز تولید می شود .
شبیه سازي باز تولیدي شبیه سازي بازتولیدي فناوري است براي تولید یک حیوان که از همان هسته دي ان اي بهره می برد که حیوانی دیگر در همان زمان یا پیش از آن،آن هسته دي ان اي را داشته یا دارد. دالی گوسفند معروف اسکاتلندي ها با همین روش شبیه سازي شده بود.
در این پروسه که انتقال هسته سلول تکثیر شونده نام دارد، دانشمندان مواد ژنتیک هسته یک سلول بالغ اهدا کننده را به یک تخم که هسته و همین طور مواد ژنتیک آن جدا شده اند منتقل می کنند. این تخم که دي ان اي یک سلول اهدا کننده را در خود دارد باید با جریان هاي شیمیایی یا الکتریکی مراقبت شود تا براي تقسیمات سلولی تحریک شود .هنگامی که جنین شبیه سازي شده به سطح مناسبی از پیشرفت می رسد به رحم یک میزبان مؤنث منتقل می شود جایی که تا تولد به پیشرفت خود ادامه می دهد.
موجودي که با روش انتقال هسته تولید می شود، نمونه شبیه سازي شده واقعی حیوان اهدا کننده نیست و فقط دي ان اي کروموزومی و هسته اي آن همانند حیوان اهدا کننده است. در این زمینه موفقیت پروژه دالی بسیار چشمگیر است چرا که اثبات کرد مواد ژنتیک یک سلول بالغ می توانند براي تولید یک ارگانیزم جدید کامل مورد استفاده قرار گیرند.
پیش از این دانشمندان بالاتفاق تصور می کردند هنگامی که سلولی به کبد، قلب، استخوان یا هر نوع دیگري از بافت هاي بدن تخصیص داده می شود، دیگراستفاده از آنها در بافت هاي دیگر امکان ندارد و دیگر ژن هایی که در سلول بودند و نیازي به آنها نبود غیرفعال می شوند. برخی محققین براین باورند که اشتباه یا کامل انجام ندادن پروسه باز برنامه ریزي، سبب مرگ، نقص عضو و معلولیت حیوانات شبیه سازي شده خواهد شد .

شبیه سازي درمانی
این شبیه سازي که به شبیه سازي جنینی هم معروف است در واقع تولید جنین هاي انسانی براي استفاده در تحقیقات است. هدف از انجام این شبیه سازي تولید انسان هاي شبیه سازي شده نیست، بلکه هدف کشت سلول هایی است که می توانند در تحقیقات پیشبردي انسان و همچنین درمان بیماري ها مورد استفاده قرار گیرند. این سلول ها براي محققان بیومکانیک بسیار با اهمیت هستند براي این که می توان از آن ها براي تولید هر نوع سلولی که در بدن انسان  وجود دارد استفاده کرد. این سلول ها پس از گذشت 5 روز از تقسیم تخم، از آن استخراج می شوند .
پروسه استخراج باعث از بین رفتن جنین می شود که این مسأله نگرانی هاي اخلاقی فراوانی رادر پی دارد. محققان امیدوارند روزي این سلول هاي ساختگی، جایگزین مناسبی براي سلول هایی شوند که بر اثر بیماري هایی نظیر آلزایمر، سرطان و... از بین رفته اند.
پس از آشنایی جزیی با روش هاي مختلف شبیه سازي، این سؤال مطرح می شود که اصلاً چرا انسان باید شبیه سازي شود؟ و یا این که آیا تا به حال هیچ انسانی شبیه سازي شده است؟ در مورد شبیه سازي انسان باید گفت که تا به حال هیچ انسانی از کشت سلول هاي یک انسان دیگر تولید نشده است. اما در مورد این که چرا انسان باید شبیه سازي شود، این گروه از دانشمندان موارد ذیل را ذکر می کنند. یکی از کاربردهاي شبیه سازي می تواند براي زوج ناباروري اتفاق بیفتد که تمایل بسیار زیادي به بچه دارند. این بچه که از یکی ازوالدین شبیه سازي می شود، مسلماً در دوران کودکی فشارهاي فیزیولوژیکی بسیار زیادي را متحمل خواهد شد.
کاربرد دیگر شبیه سازي می تواند شبیه سازي استعدادهاي بشري براي چند نسل باشد. مثلاً می توان با استفاده از دي ان اي اینشتین، وي را شبیه سازي کرد، اما هیچ تضمینی نیست که اینشتین جدید همانند آلبرت با هوش ما همان راهی را برگزیند که اینشتین به خاطر آن به شهرت رسیده است. یکی دیگر از موارد شبیه سازي، تولید جنین هاي تحقیقاتی است که پیش تر بدان اشاره شد. با همه علاقه اي که بشر به شبیه سازي دارد، این پدیده داراي خطرات وایراداتی است که به صورت مختصر به آنها اشاره خواهد شد. شبیه سازي باز تولیدي بسیار گران است و امید انجام مطلوب آن بسیار کم است .نزدیک به 90 درصد اقدام هاي شبیه سازي در این زمینه به نتیجه نمی رسند و براي انجام یک شبیه سازي موفق، باید نزدیک به 100بار انتقال هسته اي صورت گیرد و در همین یک مورد موفق هم، حیوان شبیه سازي شده نسبت به عفونت ها بسیار غیرمقاوم است .نمونه آن هم دالی بود که براثر عفونت ریه مرد.
علاوه برآن رشد تومورها در آن به سرعت انجام می شود و کوچکترین بیماري براي این نوع حیوانات، می تواند منجر به مرگ شود. اکثر این حیوانات رشد غیرطبیعی دارند و گاه به دلایل نامشخص به یک باره می میرند.

چه حیواناتی شبیه‌سازی شده‌اند
ازمیان حیواناتی که تاکنون شبیه سازي شده اند، می توان به گوسفند ها، موش ها، گاو ها و حیوانات خانگی از قبیل گربه اشاره کرد. اما یکی از وسوسه انگیزترین شبیه سازي ها، شبیه سازي حیوانات ما قبل تاریخ مانند دایناسورها است، بدین ترتیب که با استفاده از دي ان اي بازمانده از آنها در سنگواره ها، آن ها را شبیه سازي کرد. هنگامی که این فرضیه مطرح شد، موافقت ها و مخالفت هاي زیادي با آن شد، اما این التهابات به زودي فروکش کرد، چون این موجودات بیش از 65 میلیون سال پیش از بین رفته اند و این در حالی است که دي ان اي، فقط 10 هزار سال عمر می کند.
نظریه بعدي شبیه سازي ماموت ها بود که کمتر از 10 هزار سال پیش زندگی می کرده اند. با این حال پیداکردن دي ان اي مناسب ماموت ها غیرممکن به نظر می رسد. با این تفاسیر شبیه سازي موجودات منقرض شده فعلاً امکان ناپذیر است. البته شاید روزي فرزندان شبیه سازي شده دانشمندان امروزي بتوانند دایناسورها را هم اهلی کنند.
پایان پیام/23

نظر شما