سرویس اجتماعی فردا؛ ثمین سعادت: «باید هزینه زندگی در تهران بالا برود تا مهاجرت به این کلان شهر متوقف شود» این جمله راه حلی است که استاندار تهران برای حل مشکل مهاجرت مردم از شهرستان‌ها به تهران مطرح می‌کند و در توضیح آن معتقد است در کشور ما هم باید مانند کشورهای پیشرفته مردم هزینه‌ی زندگی در شهرهای بزرگ را بپردازند.

خیلی وقت است که مردم تهران از افزایش جمعیت این کلان شهر و همچنین رشد جمعیت شهری آن گلایه می‌کنند، اما همه‌ی این گلایه‌ها به اینجا ختم نشده که مانع جدی مهاجرت‌ها باشیم و یا اینکه دروازه‌ی شهر تهران را به روی مردم دیگر شهر‌ها ببندیم. تا به حال هم نشده کسی برای حل این مشکل دنبال راه حلی باشد که مردم را در تنگنا قرار بدهد برای مثال بگوید به مردم دیگر شهر‌ها سخت‌تر بگیریم کرایه‌ی خوابگاه‌ها را بالا ببریم به شهرستانی‌ها کار ندهیم و سایر فشار‌ها و محدودیت ها. اما حالا شنیدن جمله‌ای مشابه این صحبت‌ها از زبان یک مسئول بالا دستی جای سوالات بسیاری باقی می‌گذارد.

استاندار تهران در حالی این موضوع را برای حل مسئله‌ی مهاجرت به تهران مطرح می‌کند که از صحبت‌های وی چند مسئله‌ی اساسی خود را نشان می‌دهد ۱. آیا مقایسه‌ی کشور ما با کشورهای توسعه یافته و یا اتخاذ سیاست‌های شهرهای توسعه یافته‌ی دنیا با شهری مانند تهران، منطقی است؟ ۲. در حالی که مسئله‌ی مهاجرت به تهران نیاز به راه حل اصولی و اتخاذ راهکارهای اساسی دارد آیا اجبار و یا سخت گیری به مردم و یا بالا بردن هزینه‌های زندگی، پیامد مثبتی خواهد داشت؟ ۳. هزینه‌ی زندگی در شهر تهران در مقایسه با شهرهای دیگر بر اساس بررسی‌های موجود کماکان بالاست، اینکه هزینه‌ها بالاتر از این باشد به چه چیزی منتهی خواهد شد و یا اصلا مسئله‌ی مهاجرت‌ها را حل خواهد کرد؟ ۴. افزایش هزینه‌های زندگی در شهر تهران چه کسانی را در تنگنا قرار خواهد داد و چه پیامدی برای مردم خواهد داشت؟

 

آیا هزینه‌های بالاتر، مهاجرت به تهران را متوقف می کند؟!  

موضوع مهاجرت مردم از شهرستان‌ها به تهران انقدر تکرار شده که به نظر نمی‌رسد کسی از علت و دلیل آن بی خبر باشد چه برسد به مسئولان شهری که به دلایل آن بهتر از بقیه واقفند. بر اساس بررسی‌های موجود دیگر بر کسی پوشیده نیست که مردم از شهرستان‌ها به چه دلیل به تهران می‌آیند. توسعه‌ی نامتوازن شهر‌ها و تقسیم نابرابر امکانات شهری از یک سو و همچنین تمرکز مشاغل بخش خصوصی در تهران و بحران بیکاری در شهرستان‌ها جای اندک شبهه‌ای برای مردم در شهرهای کوچک باقی نگذاشته است که باید به تهران بیایند. حداقل برای خیلی‌ها که نگران آینده‌ی شغلی خود هستند این موضوع تردید برانگیز نیست، اما اینکه چرا به دنبال حل مسئله‌ی بیکاری و یا حل این موضوعات مهم تحمیل فشار اقتصادی به مردم را پیشنهاد کنیم بسیار تامل بر انگیز است.

نبود امکانات و درآمد دو دلیل اصلی مهاجرت

به گفته‌ی کارشناسان مردم به دو دلیل مهم از شهرهای کوچک به شهرهای بزرگتر می‌آید ۱. می‌خواهند درامد بهتری داشته باشند. ۲. می‌خواهند از خدمات رفاهی و شهری بیشتری استفاده کنند. اما طبعیتا این دو خواسته برای اکثریت مردم در شهرهای کوچک فراهم نمی‌شود به همین دلیل مردم برای دسترسی به این دو نیاز خود به کلان شهر‌ها به ویژه تهران روی می‌آورند. به طوری که طبق آمارهای رسمی از سال ۸۹ تا سال ۹۰ حدود ۵ میلیون نفر به تهران مهاجرت کرده اند.

فشار اقتصادی برای توقف مهاجرت‌ها راهگشا نیست

کمیل طیبی، کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سوال «فردا» که چگونه می‌توان مهاجرت‌ها به تهران را متوقف کرد، می‌گوید: «هیچ اقدامی با اجبار و فشار و یا در تنگنا قرار دادن مردن راهگشا نیست. جدا از اینکه در بحثی مانند مهاجرت این فشار‌ها کاملا بی اثر و بی نتیجه خواهد بود. آن کسی که زندگی در کلان شهر‌ها را پذیرفته به نظر نمی‌رسد با فشار هزینه‌ها حاضر باشد به شهر خود برگردد کما اینکه اغلب همین افراد زندگی با درآمد به اضافه‌ی هزینه‌های بالا را به زندگی بدون هیچ درآمدی ترجیح می‌دهند. تن‌ها پیامدی که این مسئله دارد فشار اقتصادی به مردم است که طبیعتا به حل مشکلات نه تن‌ها کمکی نکرده بلکه آن‌ها را افزون‌تر خواهد کرد.»

وی توضیح می‌دهد: «برای حل مشکل جمعیت تهران و به خصوص برای حل و فصل موضوعات اینچنینی لازم است دنبال ریشه و علت پیداش این مسائل باشیم و برای رفع آن چاره جویی کنیم. مشخصا امکانات رفاهی و از جمله درامد مردم در شهری مثل تهران قابل قیاس با سایر شهر‌ها نیست.»

بیکاری کاسبی‌ها را هم به تهران آورد

طیبی می‌گوید: «از سوی دیگر فعالان بخش خصوصی و مشاغل آزاد در شهری مثل تهران بهتر کاسبی خواهند کرد چرا که جمعیت متقاضی برای محصولات آن‌ها نسبت به شهرستان بسیار است. به همین دلیل در طی سال‌های گذشته شاهد بوده ایم که با تشدید بحران های اقتصادی در کشور جمعیت کلان شهر‌ها نیز در اثر مهاجرت بسیاری بیشتر از قبل شده و حتی بسیاری از فعالان اقتصادی در شهرهای کوچک ترجیح داده اند در شهری مثل تهران کاسبی کنند.»

مراکز استان‌ها را مجهز‌تر کنیم

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه برای حل مشکلات باید دنبال راه حل اساسی باشیم می‌گوید: «چاره‌ی کار این است که برای مردم فضای فعالیت‌های اقتصادی در شهرستان‌ها را بیشتر کنیم و یا حداقل استان‌ها را به لحاظ رفاهی و درآمدی، مستعدتر بسازیم که مردم با تجهیز شهر‌ها و مرکز استان خود به ناچار مجبور به مهاجرت نشوند.»