صاحب‌خبر - نام شهرهای انسان محور را شاید کمتر افرادی شنیده باشند. شهرهایی که کمتر در آن اتوبان‌ها، تقاطع‌های غیرهمسطح، تونل‌ها و پارکینگ‌های طبقاتی دیده می‌شود و به جای ساختمان‌های بلند مرتبه یک درخت قدکشیده می‌روید. پارک‌ها و فضای سبز هر جای شهر دیده می‌شوند و کیفیت زیستن را برای شهروندان افزایش و افسردگی را کاهش می‌دهند. اگر این توصیفات برای فهم شهرهای انسان محور کافی باشد حتما برای شما هم این سوال پیش آمده که آیا تهران یک شهر انسان محور است یا برعکس شهری که بر پایه هیچ کدام از این ویژگی‌ها بنا نشده است؟
شورای شهر تهران بنابر آنچه که قانون در تعریفش آورده، یکی از ارکان نظام جمهوری اسلامی ایران به حساب می‌آید که وظیفه آن نظارت بر عملکرد شهرداری‌ها، توسعه کلان شهرها و راهبری آنها به سوی شهرهای انسان محور از جمله رعایت موارد محیط زیستی تعریف شده است. کمیته محیط زیست شورای شهر تهران اما یکی از کمیته‌های فرعی و زیر مجموعه شورای شهر تهران است که در سالهای اولیه شکل‌گیری شورای شهر تهران با ورود معصومه ابتکار به آن شکل گرفت. کمیته‌ای که بنابر آنچه که قانون وظایف آن را شرح داده نقش اصلی را در ایجاد شهرهای انسان محور و محیط زیست محور ایفا می‌کنند. اما با نگاهی به وضعیت تهران و مدیریت این کلانشهر این سوال مطرح می‌شود که آیا شورای شهر و به خصوص کمیته محیط زیست آن توانسته این نقش را به خوبی ایفا کند؟
این روزها کمتر شهروندی تهرانی را می‌توان سراغ داشت که دغدغه محیط زیستی نداشته باشد. آسمان تیره تهران، زباله‌های تلنبار شده سر هر کوچه و خیابان و درختانی که یک به یک قطع می‌شوند تا به جایش برجی بروید تهرانی‌ها را بر آن داشته تا بیش از هر چیزی به محیط زیست توجه نشان دهند. از این رو شاید بهترین داوران عملکرد کمیته محیط زیست شورای شهر شهروندانی باشند که سالهای سال را در هوای آلوده تهران نفس کشیده‌اند و روزها را پشت ترافیک‌های طولانی شهر به شب رسانده باشند. اما شهروندان تهرانی چه می‌گویند؟ بسیاری از شهروندان تهرانی مورد پرسش قرار گرفته در این گزارش عملکرد محیط زیستی شورای شهر را ناملموس دانسته‌اند و می‌گویند این کمیته نتوانسته در ایجاد شهرهای محیط زیست محور و انسان محور موفق باشد.
افسانه یکی از شهروندان تهران میگوید: اگر اعضای شورای شهر تهران متخصص باشند و قابلیت‌ها و حدود و اختیارات قانونی خود را بدانند می‌توانند با وضع قوانین، فشار به نهادهای دیگر یا همکاری با نهادهای دیگر مسئله بلند مرتبه‌سازی در تهران یا مشکل آلودگی که از خودروهای فرسوده ایجاد می‌شود را حل کنند. گرچه حل این مشکلات زیست محیطی بسیار سخت است اما می‌توانند سنسور افکار را فعال کنند برای اینکه محیط زیست به یک مطالبه عمومی برای همه مردم تبدیل شود؛ مطالبه عمومی از همه دستگاه‌ها از قوه مجریه گرفته تا قوه مقننه، تا در یک حرکت ترکیبی مشکل آلودگی‌های شهر حل شود. از سوی دیگر توسعه حمل و نقل شهری مشکل دیگر تهران است. او به نحوه گسترش شهر اشاره می‌کند و میگوید: شورای شهر به جای اینکه اجازه ساخت و ساز اتوبان‌های دو طبقه را بدهند طبقه‌ای از آن را به زیر زمین انتقال دهد یا راه کار دیگری را در نظر بگیرد. سرمایه گذاری بیاورد تا حمل و نقل شهری را گسترش دهد و درآمد را بین شهردار و سرمایه گذار تقسیم کند تا حمل و نقل را به صورت انحصاری در اختیار خود بگیرد. او فعالیت محیط زیستی را ملموس نمی‌داند و میگوید: ما به عنوان یک شهروند تنها ماحصل تصمیمات آنها را می‌بینم. مگر نه این است که افزایش تعداد روزهای پاک در تهران به خاطر بنزینی بوده که قوه مجریه وارد باک بنزین مردم کرده است. علی میگوید: فکر می‌کنم بهترین کار این است که شورای شهر به سراغ محیط زیست نرود. چرا که شورای شهر کار بدون مطالعه و بدون کارشناسی انجام می‌دهند و براساس اقتضائات مقطعی تصمیم می‌گیرند و تمام این‌ها آفت بیشتری دارد.
حسن میگوید: شورای شهر چهارم طرح‌هایی مثل ایجاد پیاده راه، پل طبیعت، پارک آب و آتش داشت که قرار بود در چند منطقه اجرایی کند. یکی از این مناطق روی تونل رسالت بود مشابه پارک منیاتور که در اتوبان امام علی ایجاد شد. قرار بود فضای سبزی همراه با مسیری برای عبور ایجاد شود. به غیر یک طرح هیچ کدام اجرایی نشد یا ما از آن بی‌خبریم. با توجه به قطع درختان خیابان ولیعصر یا فروش بی رویه طرح ترافیک توسط شهرداری تهران اقدام محیط زیستی مثبتی از شورای شهر ندیده‌ام.
کمیته خواب، محیط زیست بیدار
اسماعیل کهرم، فعال محیط زیست ایرانی و مشاور رئیس سازمان حفاظت اما یکی از بهترین کسانی است که می‌تواند در این رابطه نظر دهد. او 44 سال در حوزه محیط زیست فعالیت داشته و دوره‌ای نیز در کمیته محیط زیست شورای شهر تهران فعال بوده است.
او در گفت‌وگو با «ابتکار» عملکرد شورای شهر چهارم را محیط زیستی نمی‌داند و میگوید: شورای شهر دوم بود که خانم ابتکار کمیته محیط زیست شورای شهر اسلامی را تشکیل داد و عده‌ای از بهترین متخصصان محیط زیست را به این کمیته دعوت کرد و بیش از 700 جلسه و بازدید در 6 ماه برگزار شد. در این جلسات بارها شهرداری را به خاطر زباله به چالش کشیدیم. پس از آن اما در دوره بعد صلاحیت معصومه ابتکار به خاطر چالش‌هایی که در رابطه با پارازیت ایجاد کرد، تایید نشد. مشاور رئیس سازمان محیط زیست بهترین و فعال ترین دوره کمیته محیط زیست را زمانی می‌داند که سازمان حفاظت محیط زیست خواب بوده است. او عمده درخواست مردم را فعال شدن دوباره کمیته می‌داند و میگوید: مطالبات درجه یک مردم این است که کمیته محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران تقویت شود و به کار افتد. به گفته او، زباله، ترافیک و انرژی مطالباتی است که مردم از اعضای شورای شهر تهران دارند و بدون آنکه آنان بدانند کمیته محیط زیست شورای شهر تهران می‌تواند در این زمینه بسیار موثر باشد. اگر کمیته محیط زیست اگر صحبت برای گفتن داشته باشد با همان جلسات 700 روزه می‌تواند تقویت شود.
لزوم متخصص بودن اعضای کمیته محیط زیست شورا
کهرم در پاسخ به این سوال که کمیته شورای شهر در چه شرایطی می‌تواند مجریان اداره شهر را ملزم به رعایت مسائل اصول محیط زیستی کند، گفت: مسئله این است که اعضای شورای شهر تهران موجه و متخصص نیستند. حتی اگر کمیته محیط زیست فعال باشد با این ساختار فعلی شورای شهر که به واسطه رای احساسی شکل گرفته است، نمی‌تواند کارآیی داشته باشد. او به حضور ورزشکاران و هنرمندان در شورای شهر اشاره می‌کند و میگوید: امیدوارم مردم چشمان خود را باز کنند و افراد را بر مسندهایی بنشانند که سابقه و تخصص آن را دارند. آن زمان است که شورای شهر تهران که از 15 نفر به 31 نفر رسیده است می‌توانند مثمر ثمر باشند.
مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست بر لزوم ورود افراد متخصص در شورای شهر تاکید می‌کند و می گوید: وجود افراد واجد شرایط در صحن شورای شهر تهران دومین موردی است که در صورت تحققش می‌تواند شورای شهر را به کارآمدترین نهاد محیط زیستی تبدیل کند. تا به امروز ما چیزی از کمیته محیط زیست شورای شهر ندیده‌ایم چرا که بسیار منفعل عمل کرده است. از همین رو باید افرادی را که در کمیته محیط زیست شورای شهر وارد می‌شوند را تقویت کرد.∎
نظر شما