سرویس سیاست مشرق - پس از گذشت نزدیک به ۴ سال از روی کار آمدن کابینه تدبیر و امید به ریاست حسن روحانی،‌ حال فرصت مناسبی است به بررسی گوشی از عملکردهای دولت یازدهم بپردازیم هدف از تهیه سلسله گزارش‌های "مروری بر دوران روحانی مچکریم" نیز بازخوانی موارد مهم و در عین حال مبهم بیش از سه سال گذشته از تاریخ کشور است تا مشخص شود حسن روحانی تا چه اندازه توانسته از "تدبیر" در کارهایش استفاده کند و نتیجه آن چه میزان "امید" برای مردم بوده است.

* تماس تلفنی اوباما- روحانی

ماجرای مکالمه باراک اوباما رئیس جمهور سابق آمریکا با حجت الاسلام حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران را می‌توان جزو اولین اقدامات شائبه برانگیز دولت یازدهم دانست. این تماس که بنا بر گزارش رسانه‌های خارجی به تماس تاریخی میان روسای دو کشور پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران شهرت یافت از همان روز اول با تایید و تکذیب‌هایی همراه شد که نشان از دستپاچگی تیم دولت داشت. حسن روحانی [۱] بیش از یکسال از این اتفاق، به بیان جزئیات بیشتری از این مکالمه پرداخت و از درخواست بیش از ۵ باره آمریکایی ها برای تماس با او خبر داد.

وی در ۳۰ شهریور سال ۱۳۹۳ در جمع نمایندگان مجلس در این باره گفت:

" یک هجمه تبلیغاتی شدیدی در آمریکا علیه اوباما شروع شد و آن بحث این بود که آمریکا در این سفر تحقیر شده بود و من چند شبکه را آخر شب خودم گوش کردم، دیدم بحث ها چه است. مثلا تیترها این بود که روحانی دست رد به سینه اوباما زد. ایران، آمریکا را تحقیر کرد، اوباما تحقیر شد، کاخ سفید تحقیر شد. من از این تبلیغات خوشحال نبودم لذا صبح فردا وقتی مسئولین رسانه‌ها با من ملاقات داشتند یک نفر از مسئولین رسانه‌ها به من گفت: فلانی تو چرا آمریکا را در این سفر تحقیر کردی؟ من آنجا پاسخ دادم با اینکه off the record (محرمانه) بود، گفتم: من قصد تحقیر نداشتم، من علی‌الاصول مشکلی ندارم که با آمریکایی ها مذاکره کنم یا حرف بزنم. روز پایانی که می خواستم از نیویورک برگردم که در واقع آنجا جمعه ظهر بود من نماز ظهر و عصر را که خواندم، گفتند بحث این شده که حالا که نیم ساعتی فرصت دارید، از کاخ سفید به شما زنگی بزنند و به شما بگویند سفر شما به خیر. شما این را جواب بدهید و من گفتم این چیست؟ همه دوستان بر این مساله اصرار کردند اتفاق نظر داشتند که اگر شما می‌گویید آن تحقیر نباید بشود فضای آمریکا باید تعدیل شود، دشمنان نتوانند سوء استفاده کنند، حتی گفتند آقای نتانیاهو دارد به آمریکا می‌رسد و فردا می‌آید و بهانه می شود و اصرار کردیم و گفتیم وقت ما که تمام شده و باید حرکت کنیم، در همین حین موبایل سفیر ما زنگ خورد و کاخ سفید پشت خط بود. ما در این مکالمه تلفنی کوتاه که من فکر می‌کنم یک ربع یا ۲۰ دقیقه شاید طول کشید. اساس بحث ما در این مکالمه تلفنی بحث هسته‌ای بود. "

پس از برقراری این گفتگو میان روسای جمهور ایران و آمریکا، در داخل کشور انتقادات بسیاری به این رفتار خارج از عرف روحانی صورت گرفت. اما در مقابل این انتقادها تیم سیاست خارجی دولت، درخواست برای تماس را از طرف مقامات آمریکایی اعلام کرد [۲] .  این ادعا از همان ابتدا با واکنش طرف آمریکایی همراه بود و مقامات ایالات متحده هرگونه تلاش برای مذاکره مستیم با رئیس جمهور ایران را رد می‌کردند و درخواست برای تماس را از طرف مقامات ایرانی عنوان می‌نمودند.

به عنوان نمونه سوزان رایس مشاور امنیت ملی وقت آمریکا در گفتگو با شبکه سی ان ان ضمن «صمیمانه» و «سازنده» خواندن اولین تماس روسای جمهور ایران و آمریکا، مدعی شد که روحانی از اوباما خواست با او تماس بگیرد. [۳] پس از تماس کاخ سفید، جزئیات این گفتگو را به اطلاع رژیم صهیونیستی رساند.

صادق خرازی دیپلمات باسابقه کشور نیز در واکنش به این تماس تلفنی با هشدار به روحانی نسبت به عواقب برخی رفتارها گفت: "همه می‌دانند چه‌کسانی رئیس جمهور عزیزمان را در آمپاس قرار دادند تا اقدامی غیرقابل مابه‌ازا (تماس و گفت‌وگوی تلفنی با اوباما) به ایشان تحمیل شود"؛ وی به حسن روحانی همچنین این هشدار را هم داده: "وجود حلقه مشاورین که گه‌گاه به ایشان خلاف بگویند، نتیجه‌اش کاهش نقش قدرت و کارایی دولت و شخص رئیس‌جمهور می‌شود. [۴]

"رهبر معظم انقلاب نیز اندکی پس از بازگشت رئیس جمهور و هیئت همراه از نیویورک از برخی اقدامات نظیر تماس تلفنی و مذاکره مستقیم وزیران خارجه ایران و آمریکا انتقاد کردند و فرمودند: "از آنچه دولت ما انجام میدهد و تلاشهای دیپلماتیک و تحرّکی که در این زمینه میکنند، حمایت میکنیم. البتّه برخی از آنچه در سفر نیویورک پیش آمد، به نظر ما بجا نبود[۵] "

اما آنچه در حال حاضر با گذشت بیش از ۳ سال از زمان این تماس، رخ داده، این است که علی‌رغم این امتیاز بزرگی که دولت یازدهم در اولین ماه‌های فعالیت خود به آمریکایی‌ها داد در مقابل، طرف آمریکایی با خلف وعده های فراوان در مسیر اجرای توافق هسته ای و وضع مجدد انواع تحریم ها در ۴ سال گذشته نظیر قانون تمدید تحریم‌های ایران و همچنین توهین های پیاپی به مردم ایران نظیر سخنان وندی شرمن که فریب‌کاری را بخشی از ژن ایرانیان عنوان کرد روبرو شد.

در عرصه بین‌المللی نیز این اقدام تاثیرات منفی در میان  انقلابیون و آزادیخواهان جهان داشت و تا مدت‌ها زمینه ساز تبلیغات آمریکایی ها در سطح جهان را فراهم کرده بود. این پاس گل روحانی به آمریکایی‌ها می‌تواند مصداق بارز "روحانی مچکریم" باشد.