به گزارش گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از زنجان؛ مسجد جامع قروه یکی از بناهای تاریخی ارزشمند شهرستان ابهر می‌باشد که در روستای قروه در کیلومتر ۱۵ جاده ترانزیتی ابهر- تاکستان قرار دارد.
محلی که مسجد جامع قروه در آن جا واقع شده به نظر می‌رسد که بلندترین بخش‌های روستا باشد، چرا که هم اکنون مسجد آجری قروه از بیشتر نقاط روستا قابل رویت است.

 

با توجه به مطالعات و تحقیقات انجام شده این مسجد را می‌توان متعلق به دوران آل بویه دانست با توجه به کتیبه‌ای که در لچگی محراب قرار دارد اشاره بر احداث این مسجد در سال ۴۱۳ که زمان ال بویه را در بر می‌گیرد و همینطور در قسمت بالای محراب به صورت بر گ چنار که سبک آل بویه است طاق بندی مزین کرده اند دلیل بر این مدعی است.
این مسجد همانند مساجد دیگر دوران سلجوقی به سبک چهار طا قی ساخته شده و گنبد زیبای آجری آن به واسطه چهار فیلپوش به اضلاع چهار گانه استوار شده است با طاق فیل پوش‌ها بر روی تخته مقطوری که با زاویه ۴۵ درجه قرار داده شده وسپس قوس ۵ و ۷ تند با ساقه بلند اجرا شده بطوری که چهار فیلپوش متناوبا با چهار طاق نما که از نظر سبک و ابعاد یکسان است پلان مربع و شبستا ن را به دایره تبدیل نموده است.

فیلپوش‌ها و طاق نما‌ها عموما به تزئینات آجری هندسی مزین است و بالای آن طاق نمای کوچکتری که قوس ۵ و ۷ کند و ساقه بلند دارد متوالیا قرار گرفته پا طاق عرقچین گنبد تشکیل می‌دهد نور گیر‌های گنبد خانه بر روی گنبد ۳ نور گیر در امتداد عمود بر هم قرار دارند که باعث ورود نور به حالتی یکنوا خت و ملایم به داخل فضای گنبد خانه می‌شود که از ابتدای ساخت مسجد بدین منوال بوده است این نور گیر‌ها حکم ساعت آفتابی را در بنا ایفا می‌کنند.
گنبد این مسجد از نوع گنبد عرقچین است که با گنبد مسجد جامع سجاس و مسجد ومدرسه حدریه قزوین قابل مقایسه است.
قسمت باقی مانده فعلی از مسجد عبارت است از گنبدخانه و مستطیل شبستان ستون دار خشتی در سمت غرب آن و در سمت شرق نیز شبستان دیگری است که بخشهای از آن تخریب شده ویک شبستان خشتی دیگر در جنوب ومتصل به آن قرار دارد که امروزه هیچ ارتباط مستقیمی با مسجد ندارد.
مصالحی که در ساخت مسجد به کار رفته در بخشهای مختلف متفاوت است.
شبستانهای غربی وجنوبی وبقایای شبستان شرقی از خشت و چینه بنا شده است وسقف مسطح وتیرپوش آن‌ها بر روی ستونهای چبی قرار گرفته بطور کلی شبستان‌های دو طرف گنبد خانه از نظر ساختاری ومصالح معماری کاملا متفاوت با گنبد خانه هستند ومشخص است که آن‌ها در زمان متاخرتری سا خته شده اند.
شبستان شرقی فرو ریخته و تن‌ها قسمتهایی از آن باقی مانده است با توجه به برداشت آقای ویور در سال ۱۹۶۴ از محل نشان می‌دهد که شبستان شرقی در آن زمان احیا بوده است.
لازم به ذکر است که پس از احداث شبستان هایی با سقف مسطح در دو قسمت غرب وشرق گنبد خانه در محل فعلی شبستان‌ها ساخت وسازی با پوشش طاقدار وجود داشته که بعد از تخریب وفرو ریختن طاق‌ها شبستان‌ها خش با سقف مسطح جایگزین آن‌ها شده است.
در سمت شرق بنا (از بیرون) بقایای طاق دیده می‌شود که بر جزری متصل به بنا قرار گرفته و خود طاق فرو ریخته است.
قسمتهای شرقی و غربی متصل به گنبد خانه حکم ایوان یا رواق را داشته است.

عملیات انجام گرفته در گنبدخانه و شبستان:
آجرهای فرسوده داخل گنبد و بیرون تعویض شده و بناهای طبله کرده سیمانی خالی شد و مجددا با استفاه از گچ و مواد شیمیایی بین آجر‌ها بندکشی انجام گرفت.
کف گنبدخانه و شبستان که بصورت خاک کوبیده بود آجرفرش شده است.
ستونهای چوبی شبستان نشست کرده بود موجب شکسته شدن تخته‌های بکار رفته در سقف بنا شده بود، سقف شبستان برداشته شد تخته‌ها تعویض شد سپس ۲ لایه کاه گل بر پشت بام شبستان کشیده شد.
مصالح دیواره‌های شبستان بر اثر نفوذ آب نزولات شسته شده بودند و شکافهای عمیقی را ایجاد کرده بودند که با استفاده از گچ و خاک مرمت شد و طاق نماهای ریخته مجددا احیا’ شد و کف طاق نما‌ها نیز آجرکار گذاشته شد.
مسجد جامع قروه از جمله بناهایی است که در فهرست آثار ملی در سال ۱۳۴۱ به ثبت رسیده است.

انتهای پبام/ن