چکیده

نفس در حکمت متعالیه و ابتدای حدوث خود، فروترین کمالات هستی و حیات نباتی را دارد. پس‌ازآن، سیر استکمالی نفس در مراتب هستی از عالم ماده تا معقول شروع می‌شود. شناخت صحیح استکمال، نیازمند تحلیل مفهومی و وجودی آن است. تحلیل مفهومی، بیانگر فرآیندی بودن استکمال نفس است و سه مؤلفۀ اساسی آن عبارت‌اند از: 1) حرکت جوهری؛ 2) تدرج؛ 3) استلزام استکمال در ارتباط  با آگاهی و هدف. تحلیل دقیق وجودشناسانۀ نفس نیز بیانگر جایگاه اساسی عین ثابت در استکمال نفس است. استکمال نفس، ظهور عینی عین ثابت و وجود علمیِ هر نفس در مرتبۀ خلقت و ظهور عینی اسماء الهی است؛ ازاین‌رو، افعال ارادی نفس در مسیر استکمال، علت معدۀ ظهور کمالات مکنون در عین ثابت هر نفس‌اند.

کلیدواژه ها: صدرالمتألهین؛ نفس؛ استکمال؛ حرکت جوهری؛ عین ثابت

نویسنده:

محمد حسین وفائیان: دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تهران

فصلنامه حکمت اسرا - دوره 7، شماره 24، تابستان 1394.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.