خبرگزاری مهر - گروه استان ها: شهر بزرگ و زیبای مشهد به دلیل وجود با برکت هشتمین اختر تابناک آسمان امامت و ولایت سالانه میزبان گردشگران بی شماری از اقصی نقاط جهان است.

این کلانشهر مذهبی در تمامی روزهای سال میزبان گردشگران داخلی و خارجی است و  علاوه بر ظرفیت مذهبی دارای مکان های متعددی در داخل شهر و اطراف  است که بسیاری از گزدشگران را به سمت خود می کشاند.

حرم مطهر رضوی

حرم علی ابن موسی الرضا(ع)  که با نام مرسوم حرم امام رضا (ع) شناخته می‌شود، دربرگیرنده آرامگاه هشتمین امام شیعیان در شهر مشهد و پر جاذبه ترین ظرفیت گردشگری و زیارتی جهان اسلام است.

حرم مطهر رضوی دارای ۲۶ رواق و بنای سرپوشیده تعداد  ۹ صحن و فضای باز و  ۶ مدخل ورودی به نام بست است.

حرم مطهر رضوی علاوه بر جاذبه زیارتی دارای موزه های متعدد از جمله موزه فرش، موزه نجوم و هدایای مقام معظم رهبری است که همه ساله زائران بسیاری را به خود جلب می کند و لحظات خاطره انگیزی را برای آنها رقم می زند.

در ادب فارسی روضه به معنی باغ و گلستان و گلزار است و محل مضجع و در برگیرنده پیکر علی بن موسی‌الرضا را روضه منوره می‌خوانند.

این مکان شامل فضایی مربع شکل که مساحت آن ۱۸۹٫۰۳ متر مربع بوده که از این فضا ۱۷٫۱۵ متر مربع آن مساحت ضریح می‌باشد. روضه منوره از طریق چهار صفه بزرگ در چهار جانب به داخل و خارج حرم مرتبط می‌شود.

بازار امام رضا(ع)

با توجه به حجم زیاد تورست و زائر تجارت در این شهر از گذشته رونق فراوانی داشته است و  از جمله مراکز تجاری این شهر، می‌توان به بازار رضا(ع) اشاره کرد. این بازار یکی از مهم‌ترین مراکز خرید  زائرین و گردشگران به شمار می‌آید.

مجتمع بازار رضا در نزدیکی مجموعه اماکن رضوی،در ضلع شرقی خیابان امام رضا واقع شده و با ساختار سنتی و مغازه های متعدد، محل خرید و فروش و تجارت زائران و مسافران است.

این بازار در دو طبقه احداث شده‌است که در طبقه دوم آن کارگاه‌های کوچک صنایع دستی، طلاکاری، فیروزه تراشی و گلدوزی قرار دارد و بازار اصلی محل عرضه انگشتر های عقیق و فیرزوه، صنایع دستی،ادویه، زعفران، زرشک، آب نبات و خشکبار است.

مجتمع زیست خاور

زیست خاور نخستین مجتمع و برج تجاری مشهد دارای معماری داخلی منحصر به فرد با تلفیقی زیبا از معماری ایرانی و مدرن با سقف ها و گچ بری های بی نظیر می باشد.

مجتمع زیست خاور در زمینی به مساحت ۱۰ هزار متر مربع بنا شده و با در برگیری فروشگاه های متعدد در ۳ طبقه در میدان شریعتی مشهد همه ساله پذیرای خیل عظیمی از گردشگران است.

موزه مردم شناسی و حمام مهدی قلی بیک

موزه مردم شناسی و حمام مهدی قلی‌بیک مشهد در کنار مقبره «امیر غیاث‌الدین ملکشاه» در ضلع غربی حرم مطهر واقع درخیابان اندرزگو، در مجموعه تاریخی حمام مهدی قلی‌بیک قرار دارد.

این حمام ،یکی از حمام‌های زیبای به جای مانده از دوره صفوی است که با قرار گرفتن در کنار مقبره امیر ملکشاه (مسجد شاه) و آب‌انبار سرسنگ و راسته بازار سرشور، یک مجموعه تأسیسات شهری را تشکیل داده است.

حمام مهدی قلی بیک، از قدیمی‌ترین و با ارزش‌ترین حمام‌های شهر مشهد و از موقوفات آستان قدس رضوی است که در مجاورت مقبره امیر ملکشاه در محله قدیمی سرسنگ، بین بازار سرشور و بازار بزرگ واقع شده و کوچه مجاور آن به کوچه «حمام‌شاه» مشهور است.

نام اصلی آن «حمام مهدی قلی‌بیک» بوده، ولی به‌دلیل مجاورتش با مقبره امیر ملکشاه به «حمام‌شاه» شهرت یافته است که پس از پیروزی انقلاب نیز به «حمام رضوی» تغییر نام پیدا کرد.

براساس وقف‌نامه این حمام، تاریخ ساخت آن، سال ۱۰۲۷هـ.ق است و واقف آن مهدی قلی‌بیک، میرآخور شاه‌عباس صفوی، از بازماندگان خانواده امیر ارغون اویرات (از نخستین حکام ایران شرقی و خراسان در دوره مغول) بوده است. از این بنا هیچ کتیبه‌ای برجای نمانده است و از معمار و سازنده آن خبری در دست نیست.

واقف این حمام، یک قنات نیز برای آن احداث کرده است، با این شرط که مازاد آب آن را به مسجد گوهرشاد دهند و اضافه بر آن را صرف امور خیریه کنند و اضافات آن را درنهایت، در زمین‌های خارج شهر جاری سازند.

بنای این حمام با گذشت زمان و همچنین دخالت‌های غیراصولی، مانند افزودن یک قسمت زنانه جدید به قسمت‌های قدیمی آن در سال۱۳۵۰ دچار دگرگونی شد و چهره اصلی خود را از دست داد. بنای یاد شده از سال۱۳۶۹ به‌تدریج متروکه شد تا اینکه در سال۱۳۷۶ در فهرست بناهای تاریخی کشور به ثبت رسید.

آرامگاه فردوسی 

آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی در میان باغی مصفا به فاصله ۲۰ کیلومتری شمال شهر مشهد واقع شده است.

ساختمان فعلی آرامگاه از شیوه معماری هخامنشی به ویژه آرامگاه کوروش الهام گرفته است.

نمای بیرونی بنا شامل عناصر تزئینی هخامنشی به خصوص ستون ها و سرستون ها است و اشعاری که بر اضلاع چهارگانه بنا نگاشته شده از حکیم فردوسی و معرف اندیشه و شخصیت وی است.

بخش فوقانی بنا بصورت مجوف و توخالی ساخته شده و فضای داخلی آن نیز علاوه بر الهام گرفتن از معماری دوه اشکانی شامل ۲۰ ستون مرمری در پائین و ۸ ستون در بخش فوقانی است. در بخش هایی از آرامگاه نیز دیوارنگاره‌هایی از فریدون صدیقی نصب گردیده که نمایش صحنه هایی از روایات شاهنامه است.

موزه آرامگاه نادری

موزه نادری در قسمت اصلی بنای یادبود آرامگاه نادرشاه افشار در دو تالار به منظور معرفی آثار تاریخی این دوره شکل گرفته است.

چشم‌انداز خارجی بنا تندیس نادرشاه سوار بر اسب به همراه تنی چند از سربازانش بر فراز یک حجم سنگی مرتفع توسط مجسمه ساز شهیر ایرانی زنده یاد استاد ابوالحسن صدیقی ساخته شده است.

تالار شماره یک این موزه به انواع سلاح‌های دوره افشاریه، تابلوهای نقاشی از نادر و صحنه های جنگ،‌ وسایل سوارکاری مانند زین سو برگ اسب از دوره افشاریه تا قاجاریه، چند نسخه خطی ساز جمله تاریخ جهان گشای نادری و دو شمشیر متعلق به نادر اختصاص دارد که روی یکی کلمه السلطان نادر حک شده و روی دیگر یک بیت شعر طلاکوب شده است.

این شمشیر در دشت مغان به سال ۱۱۴۸ هجری در روز تاجگذاری نادر از طرف ملت ایران به وی هدیه شده است.

تالار شماره دو نیز در سال ۱۳۷۳ به مجموعه اضافه شد و در آن انواع سکه ظروف و دیگر اشیای اهدایی از دوره صفویه تا معاصر به نمایش درآمده است.

آرامگاه کلنل محمد تقی خان پسیان

آرامگاه محمد تقی خان پسیان اولین خلبان ایرانی در مجاورت آرامگاه نادرشاه افشار و در باغچه شمالی باغ آرامگاه قرار دارد و لوحی سنگی بر آب نصب شده است.

محمد تقی خان پسیان از میهن پرستان جوان و پر شور ایران بود که در جنگ معروف به مصلی روس ها را شکست فاحشی داد.

وی که فرماندهی ژاندارمری خراسان در دولت مشیر الدوله را بر عهده داشت به دنبال کسب استقلال میهن در زد و خورد با اکراد بجنورد در جعفر آباد قوچان به خدعه کشته شد.

سد کارده

این سد در فاصله ۴۰ کیلومتری شمال مشهد و از کیلومتر ۱۶ جاده کلات به سمت چپ منشعب می‌ شود.

رودخانه کارده با آب دائمی و مناظر زیبای کوهستانی و مجموعه تفریحی دنیای آبی در ساحل سد، یکی از بهترین تفریحگاه‌های خوش آب و هوای مشهد است.

غار کارده

روستای «کارده» در فاصلة ۴۸ کیلومتری شمال مشهد واقع گردیده و غار کارده در سه کیلومترس آن قرار دارد. در محل مذکور که موسوم به دره آل است دو غار در دو سمت دره قرار دارند. 

غار شرقی موسوم به غار اسکلت و غار غربی موسوم به غار کارده است. دهانة غار به صورت یک شکاف سنگی است که عرض تقریبی آن یک تا سه متر و طول آن حدود ۱۰۰ متر  است.

این غار کاملاً خشک است و پرتگاهی خطرناک دارد. کوهنوردان، اسکلت‌هایی از انسان مربوط به زمان‌های قدیم را در درون این غار مشاهده کرده‌اند.

 از مشخصه های این غار تعداد زیاد راه های فرعی است که هر راه فرعی خود به دو تا پنج شاخه فرعی دیگر منتهی می شود.

اغلب راه های فرعی و اصلی دارای یک ارتفاع هستند و گاها راه اصلی ارتفاع و ورودی کوچکتری از راه های فرعی اطراف دارد٬ لذا باتوجه به عدم وجود نشانه گذاری در داخل غار احتمال گم کردن مسیر اصلی وجود دارد. 

روستای مج

این روستا در دامنه کوه های بلند واقع و از اطراف به روستاهای مغان، ازغد، مایانات و طرقبه و از سوی دیگر به روستای تجر، سربرج و سد طرق منتهی می شود و در دیگر سو به روستاهای پیوه ژن، زشک و روستای دیزباد راه می یابد.

جاده اصلی روستا از طرف سیدی مشهد به مسافت ۲۸ کیلومتر در منطقه کوهستانی و روستای شلگرد عبور می کند که در فصل بهار پذیرای جشنواره گل های وحشی، شقایق ها و انواع گیاهان دارویی است و انبوه مشتاقان طبیعت را به سوی خود می کشاند.

روستای مج در منطقه ای کوهستانی واقع شده و تپه ماهور و دره های زیادی که در دامنه این تپه آثار بجا مانده تاریخی روستا بیانگر سکونت مردمان در سالیان دور می باشد. و همچنین گورستانی قدیمی در منطقه وجود دارد که حکایت از زندگی مردمانی قبل از اسلام و بعد از آن می کند.

روستای دهسرخ

روستای دهسرخ در کیلومتر ۴۵ جاده مشهد- نیشابور در ۱۷کیلومتری شهر ملک آباد در مسیر عبور امام هشتم حضرت علی ابن موسی الرضا(ع) از نیشابور به سمت توس واقع شده است.

این روستا بیش از دو هزار سال قدمت تاریخی دارد و هم اکنون جمعیتی نزدیک به هزار نفر دارد.

این روستا متبرک به قدوم حضرت علی ابن موسی الرضا است.

ابوالصلت روایت کرده: که چون امام رضا علیه السلام به دهسرخ رسیدند در زمانی که به نزد مأمون می رفت گفتند: یابن رسول الله ظهر شده است نماز نمی کنید پس فرو آمد و آب طلبید گفتند آب همراه نداریم پس به دست مبارک خود زمین را کاوید آنقدر آب جوشید که آن حضرت و هر که با آن حضرت بود وضو ساختند و اثرش تا امروز باقی است.اکنون مؤمنان و شیفتگان حضرت از این آب به عنوان تبرک و شفا استفاده می کنند و باعث شفای بیماران زیادی شده است.و آن چشمه نام زمزم رضوی را تاج افتخار خود نهاده است.

در نزدیک آن چشمه محلی به نام مصلای امام وجود دارد که محل نماز گذاردن امام رضا (ع) و یارانشان بوده است. (لازم به ذکر است این مصلا نزدیک یک متر بالاتر از سطح زمین واقع شده است که مردم منطقه این پدیده را معجزه ای می دانند که که این محل متمایز از زمینهای اطراف مصلاست)

در فاصله ۳۰۰ متری چشمه و مصلای امام رضا (ع)مرقد مطهرامامزاده سید عبد العزیز که از نوادگان سید الساجدین امام العارفین حضرت علی ابن حسین (ع) واقع شده است که اخیرا باز سازی شده و زائران زیادی را به خود جذب کرده است. این بقعه مطهر در بلندای روستا واقع شده است که چشم انداز بسیار زیبای به طبیعت دارد.

مصلی مشهد

بنای مصلی با قدمتی بیش از ۳۵۰ سال در فاصله یک کیلومتری ضلع شرقی میدان پنجراه پائین خیابان معروف به نواب صفوی در کنار بلوار مصلی واقع است.

ظاهرا در گذشته این بنا از نظر موقعیت در مکانی قرار داشته که نظر هر مسافر یا زائر تازه وارد در عزیمت به مشهد مقدس را از بیرون حصار شهر به سوی دروازه پائین خیابان بخود جلب می کرده است.

تنها محراب بنا در دیوار انتهایی ایوان رو به قبله ایجاد شده و علاوه بر دارابودن تزئینات متنوع نام معمار حاجی شجاع‌بنای اصفهان در کتیبه پیشانی آن نقش شده است در بخش انتهایی تزئینات لبه طاق ایوان و در دو سوی آن اشعاری به فارسی با قلم شیوای نستعلیق به رنگ زرد بر زمینه آبی نگارش یافته که ماده تاریخ ایجاد بنا در ابیات آن نهفته است.

به استناد این کتیبه بنای مصلی در زمان شاه سلیمان از سلاطین صفویه در سنه ۱۰۸۷ ه. ق بنیان گردیده است.

سد چالیدره

این منطقه از دره های فرعی منطقه طرقبه بوده و یک محیط تفریحی و گردشگری کاملا مجزا را به وجود آورده است.

جداره غربی آن، دره ای با قنات خصوصی و باغ  است و اراضی آن منابع طبیعی بوده و شمال آن نیز دره ها و ارتفاعات بایر و بکر است.

در جداره شرقی نیز علاوه بر جاده نغندر، مجموعه مسکونی فرهنگیان و اراضی تپه ماهوری بکر قرار دارد.

شاخص جاذبه گردشگری آن سد خاکی است که برای آبیاری باغ‌های اطراف طرقبه استفاده می شود و دارای امکانات تفریحی مانند قایق پدالی، قایق سواری، ماهیگیری، رستوران و آلاچیق می باشد. سد چالیدره یک سد خاکی رس است که بوسیله رودخانه جاغرق پر آب می شود.

این سد در ابتدای جاده روستای نغندر و در سمت چپ جاده در دره ای با همین نام ساخته شده است.

روستای پاژ

روستای پاژ زادگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی در پانزده کیلومتری شمال شهر مشهد در تقاطع جاده کارده به کلات نادری واقع شده است به استناد متون تاریخی و ادبی بر جای مانده این روستا زادگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی است بطوریکه نگاشته‌اند حکیم حماسه سرای ایران در سال ۳۲۹ یا ۳۳۰ هجری قمری در همین روستا چشم به جهان گشود و در سن ۳۰ سالگی نظم شاهنامه را آغاز و پس از صرف ۳۵ سال اشعار حماسی خود را بنام شاهنامه به پایان رسانید.

به روایت مشهور سال ۴۱۶ ه. ق به دیار باقی شتافت روستای فعلی پاژ دارای ۸۰۰ هکتار مساحت است که از مجموع آن حدوداً چهار  هکتار به بخش مسکونی اختصاص یافته است.

بخشی از فضای مسکونی روستا در میان آن و بقیه بر ورای تپه‌ای موسوم به قلعه بلند مکانی که بنظر میرسد در گذشته محل اصلی و هسته مرکزی دهکده پاژ بوده زیرا پیرامون آن تا چندی قبل خندقی وجود داشت که جهت ممانعت از پیشروی مهاجمان  آن را پر از آب می کردند.

به جز تپه موجود در فاصله تقریبی ۵۰۰ متر از پشته اولیه بلنددیگری نمایان است که در نزد اهالی به قلعه کهنه پاژ معروف است.

سفال های رنگارنگ و لعاب دار پراکنده بر روی این بلندی نشانه ای از تداوم مدنیت پاژ در سدهای اولیه بعد از اسلام تا قرن نهم و دهم هجری است.

بازار جنت مشهد

این راسته بازار در گذشته جزیی از محله‌ای بزرگ به شمار می‌آمد که در قسمت مرتفع و بلند شهر شامل ارگ شهر و محله حکومتی و اعیانی چهار باغ قرار داشت.

وضعیت اقتصادی شهر مشهد موجب شده تا خانه‌های این راسته به مراکز تجاری تغییر کند و  امروزه این مکان یکی از مراکز مهم تهیه پوشاک در این شهر است.

فرهنگسرای بهشت

ساختمان این فرهنگ سرا متعلق به دوره پهلوی اول است و در سال ۱۳۱۰ ساخته شده و اولین کاربری آن دبیرستان مستوفی و بعد آن تالار عروسی بوده است.

عمارت فرهنگسرای بهشت در غرب بولوار مدرس یا دروازه طلایی و در ضلع جنوبی آن،همچنان استوار است.

آرامگاه میرزا ابراهیم رضوی

این آرامگاه متعلق به میرزا ابراهیم اوّل، دومین و بزرگترین واقف سادات رضوی است که در سال ۱۰۴۲ ق وفاتکرد و هم اینک این ارامگاه در محله کوهسنگی انتهای خیابان شهید بهشتی واقع شده است .

مقبره میرزا ابراهیم واقع در ملک شخصی خود در مجاورت مجموعه فرهنگی– تفریحی کوهسنگی در دامنه کوه و انتهای خیابان بهشتی، با منظر ایوانی کاشی‌کاری شده جلب‌نظر می کند.

در صحن این مقبره تعدادی از علمای قرن اخیر خراسان مدفون هستند. این فضای تاریخی ـ فرهنگی بر جاذبه های کوهسنگی مشهد افزوده است.

میرزا ابراهیم در سال ۱۰۳۸ قمری موقوفات مهمی را در شهرهای مشهد و رادکان و تربت جام وقف بر اولاد ذکور و خاندان خویش و عامه سادات رضوی ساکن شهر مشهد کرده است.

نغندر

روستای نغندر از توابع بخش طرقبه و در فاصله ۱۰ کیلومتری آن واقع شده است. این روستای سرسبز و آباد با چشم اندازهای طبیعی شگرف در دامنه های شمالی بینالود قرار گرفته است.

جاغرق

روستای ییلاقی جاغرق در ۲۱ کیلومتری شمال غربی مشهد و در فاصله ی ۷ کیلومتری جنوب غربی طرقبه واقع شده است.

جاغرق دارای آب و هوای معتدل کوهستانی، باغ های میوه و دره های سرسبز و پرآب می باشد . این ناحیه اقامتگاه های موقت و رستوران هایی برای استراحت و تفریح گردشگران دارد.

طرقبه

طرقبه یکی دیگر از گردشگاه های بزرگ و طبیعی مشهد است که از غرب به کوه های بینالود و از شمال به کوه تخت رستم محدود می شود.

وجود چشمه سارها و درختان فراوان آن را به صورت نقطه ای بسیار خوش آب و هوا و تفریحی مشهد تبدیل کرده است.

این منطقه ییلاقی دارای تابستانهایی با آب و هوای دلپذیر و مطبوع است.

سد طرق

این سد در ۱۴ کیلومتری جنوب شرقی مشهد بر روی رودخانه طرق و در نزدیکی بند قدیمی طرق قرار دارد. سد طرق از نوع بتونی دو قوسی متقارن است.

آندرخ

روستایی خوش آب و هوا از حومه تبادکان است که در ۳۲ کیلومتری شمال شرقی مشهد و در مسیر کلات نادری واقع شده است.

این مکان یکی از تفرجگاه ها و پایگاههای ورزشی ، ویژه کوه نوردان و صخره نوردان اطراف مشهد است.

دره اندروخ با دیواره های سنگی بلند احاطه شده و دارای غاری با دهان بزرگ است .

باغ وحش وکیل آباد

در جنوب غربی مشهد و هم جوار با پارک جنگلی وکیل آباد، باغ وحش وکیل آباد، تنها باغ وحش مشهد و استان خراسان رضوی قرار دارد. این باغ وحش دارای حیوانات گوشت خوار، علف خوار، آبزی، خزنده و پرندگان مختلف است.

منطقه ییلاقی شاندیز

منطقه شاندیز واقع در ۳۸ کیلومتری غرب شهر مشهد از دیرباز به عنوان یکی از ییلاقات دشت توس مورد توجه بوده و در گذشته نیز راه کاروانروی تابستانی مسیر شاندیز به توس از پستی و بلندی‌های همین منطقه عبور می‌کرده است.

امروزه محور گردشگری شاندیز را علاوه بر ویرانی که جنبه تاریخی دارد و دارای مزار و رباطی کهن  است و روستاهای سرآسیاب، ارچنگ، خادر، شاندیز، ابرده پایین، ابرده بالا و زشک را تشکیل می‌دهد.

 رودخانه‌های پر آب منطقه سبب پراکنش درختان، وجود باغ‌های انبوه، مناظر متنوع و آب و هوایی مطبوع شدند که همواره مورد استقبال ساکنان شهر مشهد و گردشگران منطقه واقع می‌شود.

 در ابتدای ورود به شاندیز فروشگاه‌هایی دیده می‌شود که به عرضه صنایع دستی از جمله پوستین، گلیم، ظروف سنگی هرکاره و… اشتغال دارند.

پارک شهر شاندیز از اماکنی است که فضای مطلوبی را برای استراحت موقتی خانواده‌ها به گردشگران و دوستداران طبیعت ارایه می‌دهد.

قابلیت‌های شاندیز آن را به عنوان یک منطقه نمونه بین‌المللی گردشگری در کشور معرفی کرده است.