با برگزاری کنفرانس امنیتی مونیخ خط فشار و هجمه تبلیغاتی علیه ایران توسط مقامات عربستان و ترکیه شروع شد، به طوری که ایران را به دامن زدن به فرقه‌گرایی و دخالت در امور منطقه برای بی‌ثبات کردن دیگر کشورها متهم کردند. وزیر خارجه عربستان سعودی که خود را پشت گرم به مواضع تند مقامات جدید آمریکا می‌دید، ایران را به عنوان کشور بی‌ثبات‌کننده منطقه قلمداد کرد و به نوعی شکست‌ها و ناکامی‌های کشورش در یمن، سوریه و دیگر بحران‌های منطقه را به خاطر نفوذ و نقش‌آفرینی ایران در منطقه دانسته تلاش می‌کند به نوعی با اجماع‌سازی خودساخته بین‌المللی و فشار فزاینده، ایران را وادار به واکنش‌هایی تند کند، اما ایران از موضع اقتدار او را به همکاری و تعامل و درک واقعیت‌ها دعوت می‌کند همین رویه، آنها را بشدت عصبانی می‌کند.
در همین حال اظهارات تند رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه ترکیه علیه ایران، هجمه تبلیغاتی و فشارهای تصنعی علیه ایران را شدت بخشیده است. اگرچه این‌گونه موضعگیری‌های دوگانه قبلا هم در رویه مقامات ترکیه وجود داشته است، اما آنچه در شرایط فعلی ترکیه و عربستان را علیه ایران به هم نزدیک کرده مواضع تند و لفاظی‌های شدید مقامات آمریکایی درخصوص ایران است.
مقامات ترکیه که به نوعی حکومت و رویای احیای نوعثمانی‌گری خود را در پرتو حمایت و کمک موثر ایران و روسیه در شکست کودتای سال گذشته می‌دانند نباید این چنین ناسپاسی کنند، ضمن این‌که اخیرا ایران فرصت خوبی برای آنها در بحران سوریه فراهم کرد تا بتوانند از روند شکست‌ها و ناکامی‌ها فاصله گرفته و در فرآیند مذاکرات صلح سوریه در قزاقستان نقش‌آفرینی کند.
بنابراین ایران همواره قواعد همکاری و تعامل با همسایگان خود را رعایت کرده، ولی به نظر می‌رسد آنها تصور می‌کنند در پرتو پذیرش سلطه آمریکا و همکاری نزدیک با اسرائیل می‌توانند نفوذ و اعتبار منطقه‌ای جمهوری اسلامی را خدشه‌دار و تضعیف کنند.
این درحالی است که تجربه چهار دهه گذشته نشان داده است ایران همواره این‌گونه فشارها و تهدیدهای زودگذر را دفع کرده و روزبه‌روز قدرت و اعتبار خود را افزایش داده است؛ لذا سر و صداها و جوسازی‌های اخیر ترکیه و عربستان برای ایران عجیب و غیرمنتظره نیست.
درواقع اگرچه آنها سعی می‌کنند با فرصت‌طلبی و بهره‌گیری از فضای دوران پس از به قدرت رسیدن ترامپ، درصدد فشار و تهدید و اجماع‌سازی علیه ایران برآیند، اما نظام جمهوری اسلامی بحران‌های خیلی جدی و حساس‌تر از اینها را پشت سر گذاشته و بخوبی واقف است این تلاش‌ها برای عصبانی کردن و از محور تعادل خارج کردن ایران است.
لذا جمهوری اسلامی ضمن مدیریت هوشمندانه و واقع‌بینانه تنش‌ها و واکنش‌ها و همچنین فضای سیاسی منطقه‌ای و بین‌المللی، این مرحله را دوره گذر تلقی کرده و منتظر تغییر در رویه و رفتار مقامات آمریکایی و متحدان منطقه‌ای آنها از جمله عربستان و ترکیه می‌ماند تا بتوانند به مرور زمان عمق واقعیت راهبردی حضور و نفوذ ایران در منطقه خاورمیانه را درک کرده و کم‌کم خود را با این واقعیت‌های جدید تطبیق دهند.
دکترغلامرضا کریمی
استاد دانشگاه خوارزمی
نظر شما