هیات وزیران در جلسه چهارشنبه به بررسی وضعیت کنونی اقتصاد دانش‌بنیان در کشور و سیاست‌گذاری در باره توسعه آن پرداخت. از اقتصاد دانش‌بنیان به‌عنوان اقتصادی جدید و متناسب با نیازها و توانمندی‌های جامعه ایران یاد می‌شود که با رشد جهشی سریع و مبتنی بر دانش، خلاقیت، نوآوری و کارآفرینی همراه است.

این نوع اقتصاد سازگار با محیط‌زیست بوده و با محوریت کسب و کارهای نوآور و کارآفرینی، موجب اشتغال نیروی جوان و تحصیل کرده می‌شود. مسئله کمبود منابع و محدویت‌های شدید در دسترسی به آن که همواره یکی از دغدغه‌های فعالان عرصه اقتصاد کشور است در این شکل از اقتصاد، به دلیل تمرکز عمده بر دارایی‌های نامشهود که حاصل هوشمندی و ظرفیت‌های علمی نیروی تحصیلکرده و نخبه است، رنگ می‌بازد و نوآوری نیروی انسانی و ابتنای بر دارائهای نامشهود درک متفاوتی از نیازهای نخستین شکل گیری یک کسب‌وکار پر رونق را ایجاد می‌کند. بیش از ۳۳میلیون نفر جمعیت جوان بین سن ۲۰ تا ۴۰، برخورداری از یکی از بالاترین نرخ‌های تحصیلات دانشگاهی در جهان، پنجمین کشور از حیث دارا بودن فارغ‌التحصیلان مهندسی، ظرفیت بالای نوآوری در فضای مجازی از قبیل رسوخ تلفن همراه در ایران به ازای هر ۱۰۰ نفر ۱۲۹ تلفن و با بهره‌برداری از بیش از ۴۰میلیون تلفن هوشمند، ظرفیت بالای خدمات و صنایع خلاق و بازار بزرگ ملی و منطقه‌ای به ویژه در محدوده تمدنی ایران، زمینه‌های مساعدی برای استقبال از این اقتصاد در کشور فراهم آورده است. از جمله نمونه‌های موفق و در حال شکل‌گیری در رویکرد نوین اقتصاد ایران (اقتصاد دانش‌بنیان) می‌توان به صنعت برق، الکترونیک و قدرت، دارو و فرآورده‌های گیاهی، فناوری اطلاعات و ارتباطات، زیست فناوری تولید داروهای نوترکیب و نفت، گاز و پتروشیمی اشاره کرد. امروزه کارآفرینان بسیاری قدم در این وادی نهاده‌اند و به سرعت به پیش می‌روند براساس آمارهای موجود، از تعداد ۷۸۴۳ شرکت متقاضی تاکنون ۲۹۲۲ شرکت مجوز دانش‌بنیان دریافت کرده‌اند که موجب اشتغال ۸۰هزار نفر را فراهم آورده و درآمد آنان افزون‌بر ۳۰۰هزار میلیارد ریال برآورد می‌شود. اقتصاد دانش‌بنیان به‌عنوان اقتصادی مبتنی بر فناوری، نوآوری نیروی انسانی و دارایی نامشهود، از ویژگی‌هایی نظیر نرخ بالای سرمایه انسانی و نیروی متخصص، استقلال، رشد سریع، استفاده از فناوری نوین و جوان بودن به‌عنوان ویژگی‌های کارآفرینی دانش‌بنیان یاد شده است. بهبود ۴۲ رتبه‌ای ایران در ۳سال اخیر در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان و نوآور براساس شاخص جهانی نوآوری GII، بهبود ۴۸ رتبه در معیار خروجی دانش و فناوری، ۵۳ رتبه در خروجی‌های خلاق، ۱۹ رتبه در بلوغ بازار، ۲۵ رتبه در بلوغ کسب‌وکار، ۲ رتبه در معیار سرمایه انسانی و پژوهش و ۱۰ رتبه در اندازه زیرساخت حکایت از حرکت پرشتابی است که آغاز شده است. پیوستن ما به قافله نسل‌های پیشین فناوری و پیشرفت‌های صنعتی هرچند با تاخیر طولانی و ناقص انجام شد اما اینک با بهره‌مندی از این ظرفیت بزرگ این آمادگی به‌دست آمده است که راه پیشرفت کشور با شتاب بشتری پیموده شود و فاصله‌های دیرین با کشورهای پیشرو کوتاه‌تر شود.
محسن حاجی‌میرزایی - دبیر هیات دولت