حجت الاسلام محمد شیخ الاسلامی، رئیس شعبه استان تهران دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در اصفهان گفت: سبک زندگی از مسائلی است که در عین حال که در چند سال اخیر در کانون توجهات جامعه قرار گرفته، به صورت سطحی به آن پرداخته شده است.

وی افزود: یکی از موضوعاتی که مقام معظم رهبری در سال های اخیر مکرر به آن پرداخته اند موضوع سبک زندگی اسلامی است، به همین منظور از سال ۹۳ در دفتر تبلیغات حوزه علمیه پروسه ای را با ۱۵ تن از اندیشمندان حوزه سبک زندگی و جامعه شناسان شروع کردیم و به مدلی رسیدیم که منجر به تدوین سند اقدام میز سبک زندگی شد.

شیخ الاسلامی با اشاره به اینکه این سند دو بخش چارچوب مفهومی و عملیاتی دارد، خاطر نشان کرد: در چارچوب مفهومی سند به دنبال اجماع سازمانی از جهت مفهومی در موضوع سبک زندگی و در چارچوب عملیاتی آن، به دنبال تعریف نقشه راه عملیاتی سبک زندگی بودیم.

سبک زندگی منظومه ای از ترجیحات، انتخاب ها و باورها است

مسؤول میز سبک زندگی اسلامی در دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، به تعریف مفهوم سبک زندگی در این سند پرداخت و گفت: بر این اساس، سبک زندگی منظومه ای از ترجیحات، انتخاب ها و باورها است آن هنگام که به سبک تبدیل شود و فراگیری و استمرار داشته باشد.

شیخ الاسلامی ادامه داد: مطالعات و اقدامات مرتبط با سبک زندگی جامعه را قابل فهم ، قابل پیش بینی و برنامه ریزی می کند و وقتی در این حوزه کار می کنیم، رفتارهای جامعه قابل پیش بینی و جامعه از حیث فرهنگی قابل مدیریت می شود.

وی با اشاره به اینکه در مباحث علوم انسانی اختلاف نظر وجود دارد و هیچ گاه نمی توان وفاق و یگانگی ایجاد کرد گفت: در این عرصه به دنبال یگانگی و رفع اختلاف سلیقه نیستیم بلکه تلاش کردیم در این حوزه حجت سازی سازمانی و اجماع سازمانی پدید آوریم.

سبک زندگی تهی از باورها، سکولار است

مسؤول میز سبک زندگی اسلامی در دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم،  یکی از معضلات این عرصه را تقلیل موضوع سبک زندگی به رفتار خواند و افزود: سبک زندگی مجموعه ای از باورها و رفتاهاست و تهی کردن سبک زندگی از باورها ، همان تعریف فرهنگ غربی و در نتیجه سکولار کردن آن است.

حجت الاسلام محمد شیخ الاسلامی با اشاره به اینکه برخی معتقدند دامن زدن به تنوع، شیوه نظام سرمایه داری است خاطر نشان کرد: ما اعتقاد به یک سبک زندگی نداریم بلکه اعتقاد به سبک های زندگی داریم چرا که تنوع نه تنها مذموم نیست بلکه ارزشمند و جزء نشانه های خداست.

وی نگاه فعالانه در سبک زندگی را مهم خواند و افزود: برخی سنت را هر آنچه قبلا بوده تعریف می کنند و آن را ارزش می دانند اما تحجّر و ایده آل دانستن همه سنت و گذشته هم درست نیست و لزوما تمام سنت گذشته مساوی با ارزشمند بودن نیست.

فرهنگ، مدیریت پذیر است

این پژوهشگر مذهبی به مسأله مدیریت پذیری فرهنگ اشاره کرد و افزود: بسیاری از کارشناسان معتقدند مطالعات سبک زندگی توصیفی است اما ما معتقدیم مباحث اگر چه ظاهرا در خود غرب نیز توصیفی معنا می شود اما تجویزی است.

حجت الاسلام شیخ الاسلامی تصریح کرد: در باور و اعتقاد ما فرهنگ، مدیریت پذیر است اما در جهان مدرن، در مسأله مدیریت فرهنگ توجه به عاملیت و فردیت افراد مهم است چنان که مقام معظم رهبری هم به حرکت های مردمی یا مدیریت جهادی در حوزه فرهنگ تاکید دارند.

وی در ادامه موضوع سبک زندگی را مسأله ای میان رشته ای خواند و افزود: اگرچه منشأ سبک زندگی از اخلاق و احکام و الهیات است اما تنها این موضوع به سبک زندگی تعبیر نمی شود. اینکه اسم اخلاق یا احکام را سبک زندگی بگذاریم جفای به اخلاق و احکام و نیز جفای به سبک زندگی است چرا که هرکدام از این موارد کارکرد خود را دارد.

استخراج 14 موضوع عملیاتی در عرصه سبک زندگی

مسؤول میز سبک زندگی اسلامی در دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، در ادامه به چارچوب عملیاتی این سند اشاره و خاطر نشان کرد: در این چارچوب، با توجه به ادبیات نظری موجود دنیا و فرمایشات مقام معظم رهبری، چهارده موضوع الگوی پوشش و آرایش، تغزیه، مسکن، مناسک مذهبی، اندیشه ورزی و دانش اندوزی، تعامل با قانون، کسب و کار، تفریح و اوقات فراغت، بهداشت و سلامت، مصرف اقتصادی، زندگی دوم (فضای مجازی)، مصرف فرهنگی، تزئینات و جواهرات، معاشرت در عرصه سبک زندگی استخراج شد.

شیخ الاسلامی با تأکید بر اینکه در اولویت بندی این چهارده عرصه و بر اساس منطق مسأله محوری باید یک موضوع به عنوان اولویت نخست انتخاب می شد، تصریح کرد: عرصه هایی که به معضل نزدیک تر، متناسب با فعالیت ، اثر بخشی آن محتمل تر و اثربخشی آن قابل سنجش تر و توان مشارکت پذیری آن بالاتر بود تفکیک شد که در این بین الگوی مصرف فرهنگی، الگوی معاشرت و الگوی مناسک مذهبی در اولویت قرار گرفت.

سبد کالای فرهنگی مردم نامتعادل است

رئیس شعبه استان تهران دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم یکی از نکات مهم در سبک زندگی را مصرف کالای فرهنگی دانست و اظهار داشت: در ادبیات نظری به الگوی مصرف فرهنگی پرداخته نشده است و مردم سواد مصرف پایینی در این زمینه دارند و به همین دلیل، سبد کالای فرهنگی مردم نامتعادل است.

حجت الاسلام شیخ الاسلامی با تأکید بر اینکه مردم توان مصرف کالای فرهنگی را ندارند و بدتر از آن مهارت گزینش گری آن ها در انتخاب محصولات کم است، تصریح کرد: جامعه باید مهارت گزینش گری خود را در انتخاب محصولات فرهنگی و مصرف کالای فرهنگی تقویت کند.

وی به فراخوان جشنواره کتاب سال سبک زندگی اشاره کرد و اظهار داشت: متاسفانه کتاب هایی که با محوریت این موضوع و با نگاه ویژه به فلسفه سبک زندگی، تعاریف، مبناها و تقسیم بندی های موضوعی آن نوشته شده باشد بسیار محدود است و بر همین اساس تلاش کردیم با این جشنواره توجه نخبگان را به موضوع سبک زندگی جلب کنیم.