گروه راه و شهرسازي|
3روز گذشت. 3روز پر از دلهره و نگراني نه تنها خانواده‌هاي آتش‌نشانان و كسبه بلكه يك شهر 3روز توام با نگراني را پشت سر گذاشت. هر چه زمان مي‌گذرد، اميدها رنگ مي‌بازد و اكنون همه دعا مي‌كنند كه اجساد از زيرآوار بيرون بيايد. بعد از اعلام آمارهاي ضد و نقيض كه در شبكه‌هاي مجازي دست به دست مي‌شد، بالاخره روز شنبه سخنگوي آتش‌نشاني از محبوس شدن 16 آتش‌نشان در پلاسكو، خبر داد. اما تا اين زمان آتش‌نشانان فقط موفق به بيرون آوردن 3 جسد از زير آوار شدند. دود غليظ كه منطقه را فرا گرفته، كار را سخت كرده و موجب تنگي نفس آتش‌نشان‌ها شده است. البته عوامل اورژانس در محل حادثه مستقر هستند و همچنين تيم‌هاي زنده‌ياب هلال احمر به تلاش خود ادامه مي‌دهند و هنوز اندك كورسويي براي زنده يافتن محبوسان وجود دارد. در عين حال، برخي مقام‌هاي شهري از به طول كشيدن آوار‌برداري تا يك هفته خبر داده‌اند.
اعضاي شوراي شهر تهران نيز براي بررسي فاجعه جلسه فوق‌العاده خود را در محل ساختمان پلاسكو تشكيل دادند. محمدمهدي تندگويان، نايب‌رييس كميسيون شهرسازي شورا در گفت‌وگو با «تعادل» درخصوص مصوبات اين جلسه صحبت كرد و گفت: در اين جلسه مصوب شد تا فعلا در حوزه بررسي علل حادثه ورود پيدا نكرده و فقط به عمليات امداد و نجات پرداخته شود.
وي ادامه داد: همچنين قرار شده كميته‌هاي مختلفي در رابطه با جست‌وجوي مفقودان، بررسي وضعيت كارگران، ‌رسيدگي به اموال و مغازه كسبه تشكيل شود. علاوه بر اين قرار است در جلسه فرداي شوراي شهر كميته مشترك در زمينه بحران، حقوق و عمران تشكيل شود تا ابعاد اين حادثه بررسي شود.
تندگويان از پرداخت تن‌خواه 100 ميليارد توماني به سازمان آتش‌نشاني شهر تهران براي خريد تجهيزات مورد نياز خبر داد و گفت: تهران شهري است كه هر روز با حوادث بسياري مواجه مي‌شود. هرچند آتش‌نشاني مدعي است مشكلي در اطفاي حريق وجود نداشته و حتي موفق به خاموش كردن آتش شده است. البته خاموش كردن آتش واقعيت دارد و با شروع انفجارها ساختمان فرو ريخت، اما حقيقت اين است كه در اطفاي حريق ساختمان‌هاي بلندمرتبه مشكل داريم و تجهيزات ما در اين زمينه بسيار اندك است. شايد اگر تجهيزات هوايي داشتيم اين اتفاق با اين شدت رخ نمي‌داد. نبود تجهيزات هوايي آتش‌نشاني ضعف بزرگي براي كلان‌شهري مانند تهران محسوب مي‌شود.
اين عضو كميسيون شهرسازي و معماري شوراي شهر، ريزش ساختمان پلاسكو را فاجعه‌يي دانست كه مي‌شد از وقوع آن جلوگيري كرد. به گفته وي، اگر مالكان ساختمان به اخطارها توجه و با مسوولان همراهي مي‌كردند، شايد امروز شاهد اين اتفاق نبوديم. متاسفانه هيچ نوع وسايل اطفاي حريق در ساختمان وجود نداشت و كپسول‌هاي آتش‌نشاني و شلنگ‌هاي آب هم ناقص بوده‌اند.
تندگويان در پاسخ به سوالي درخصوص ميزان بودجه آتش‌نشاني با بيان اينكه بودجه اوليه 900 ميليارد تومان بود، گفت: بعدها يك اعتبار 124 ميليارد توماني نيز براي آن در نظر گرفتند، اما تاكنون حتي 25 درصد اين اعتبار هم تخصيص نيافته است.
تشكيل كميته‌ حقيقت‌ياب براي بررسي حادثه پلاسكو از ديگر مصوبات جلسه روز گذشته شوراي شهر بود. در راستاي علت‌يابي حادثه پلاسكو، كميته‌ حقيقت‌ياب در شوراي شهر تهران تشكيل شد تا تمام ابعاد حادثه را بررسي و نتايج آن را به مردم و شوراي شهر اعلام كند.
به گفته پرويز سروري، رييس كميسيون حقوقي و نظارت شوراي شهر تهران، اين كميسيون موظف شده با بررسي همه خلأها و كاستي‌هاي موجود، جلوي فرار دستگاه‌هاي ذي‌ربط و مقصر در حادثه را از زير بار مسووليت‌شان بگيرد.
سروري با اشاره به اينكه مطابق مصوبه شوراي شهر تهران به دليل انباشت نيرو انساني شهرداري بايد سالانه 4 درصد از نيروهاي خود را تعديل كند، گفت: با همه اين محدوديت‌ها به سازمان آتش‌نشاني مجوز داده شده است تا در صورت نياز اقدام به جذب نيروهاي متخصص و ماهر كند.
بر اساس اظهارات مديران ارشد سازمان آتش‌نشاني در يك ساعت اول اين حادثه، آتش در ساختمان پلاسكو مهار شده بود، اما به دليل انفجاري كه پس از مهار تقريبي آتش در ساختمان رخ مي‌دهد، شاهد آن بوديم كه به يك‌باره ساختمان پلاسكو فرو ريخت كه البته معلوم نيست علت انفجار مورد اشاره چه بوده است.
با وجود گذشت 3 روز از اين حادثه هنوز علت اصلي وقوع آتش‌سوزي و نيز انفجارها مشخص نشده است. به گفته محسن سرخو، رييس فراكسيون كارگري شوراي شهر يك مخرن گازوئيلي حداقل 2 هزار ليتري در طبقه يازدهم ساختمان پلاسكو بوده كه هنوز نمي‌دانيم چرا اين مخزن گازوئيلي در اين طبقه تعبيه شده، در كنار اين موضوع انفجارهاي متعدد كپسول‌هاي گاز و پيك‌نيك‌هاي مورد استفاده در ساختمان به فراگير شدن آتش كمك كرده است.
با همه اينها سازمان آتش‌نشاني هنوز دليل مشخصي براي منشأ آتش‌سوزي ذكر نكرده است.
 هرچند شهرداري با بيان اينكه مرتبا به مالكان ساختمان هشدار داده، سعي دارد مالكان را مقصر جلوه دهد اما سوال جدي اين است كه شهرداري واحدهايي كه داراي اندك بدهي باشند در كوتاه‌ترين زمان ممكن پلمب مي‌كند، اما اين ساختمان با وجود دريافت اخطارهاي متعدد همچنان باز و محل رفت‌و‌آمد بسياري بوده است. با توجه به اينكه مالكيت ساختمان پلاسكو متعلق به بنياد مستضعفان است، شهرداري بايد مكاتبات را با اين نهاد انجام مي‌داد؛ چراكه مستاجران قادر به انجام تعميرات اساسي در ساختمان نبوده‌اند.

 ۴ نفر زير آوار پلاسكو زنده‌اند
بر اساس آخرين گزارش‌ها تا لحظه تنظيم اين گزارش، دستگاه‌هاي زنده‌ياب از ساختمان مخروبه پلاسكو فركانس‌هايي را صادر كرده‌اند كه نشان از زنده بودن ۴ نفر در زير آوار دارد.
به گزارش «تعادل» به نقل از مهر، ملكي سخنگوي آتش‌نشاني با تاييد خبر فركانس‌يابي دستگاه‌هاي زنده‌ياب گفت: اميدواريم همكاران‌مان زنده باشند. همزمان با اين خبر فاز جديد امدادرساني و آوار‌برداري در سايت حادثه پلاسكو كليد خورد و امدادگران هلال‌احمر و نيروهاي تازه نفس آتش‌نشاني ادامه عمليات را در دست گرفتند. با اعلام خبر زنده بودن چند نفر در زير آوار روحيه امداد گران مضاعف شده است. اين دومين تلاش براي استفاده از دستگاه زنده‌ياب بود. در فاز اول هيچ جوابي صادر نشد، اما اين‌بار با شنيدن فركانس‌هاي مثبت از ۴ نقطه، اميد به زنده بودن ۴ مدفون شده قوت گرفت.

 سرنوشت نامشخص نگهبان‌ها
همچنين از سرنوشت چند كارگر و نگهبان تبعه خارجي ساختمان پلاسكو هيچ اطلاعي در دسترس نيست.
به گزارش «تعادل» به نقل از ميزان، در حالي كه عمليات آوار‌برداري از محل حادثه ريزش ساختمان پلاسكو تهران ادامه دارد، برخي منابع از حضور چندين تبعه افغانستاني كه به عنوان نيروي خدماتي روزها در پاساژ مشغول كار بوده و شب‌ها از ساختمان مراقبت مي‌كردند و در طبقه‌هاي زير همكف ساكن هستند، خبر دادند. احتمال مي‌رود اين افراد جزو كشته‌هاي حادثه باشند.
هنوز هيچ خبري از اين افراد نشده و تماسي نيز با دوستان و آشنايان خود نداشته‌اند.
همچنين پيرحسين كوليوند، سرپرست اورژانس كشور اظهار كرد كه اين حادثه تاكنون 145 مصدوم داشته است. ناصر بليغ، مديركل روابط عمومي پزشكي قانوني كشور نيز از احراز هويت يكي از شهداي آتش‌نشان حادثه خبر داد. همچنين مسعود قادي پاشا، مديركل پزشكي قانوني استان تهران با اشاره به انتقال پيكر 2شهيد آتش‌نشان حادثه ساختمان پلاسكو تصريح كرد كه اتيكت و كارت شناسايي آتش‌نشانان نامشخص بوده و قابل شناسايي نيست.
آتش‌نشانان خسته با وجود آنكه ديگر رمقي براي‌شان باقي نمانده، اما دست از تلاش نكشيده و به آواربرداري مشغول هستند. آتش‌نشانان در دو جبهه جنوبي واقع در خيابان جمهوري و جبهه شمال شرقي واقع در پاركينگ بازار كويتي‌هاي استانبول در حال آواربرداري هستند.
با وجود اينكه گفته مي‌شود كار آوار‌برداري به سرعت پيش مي‌رود، اما به گفته ناصر اماني معاون برنامه‌ريزي و توسعه شهري شهرداري سهم قابل توجهي از آوار‌برداري ساختمان پلاسكو، تا آخر هفته برداشته مي‌شود. در اين شرايط آتش‌نشاني از احتمال تخريب بازار كويتي‌ها خبر داد، اما نايب‌رييس هيات‌مديره پاساژ كويتي‌هاي چهارراه استانبول تاكيد كرد كه امكان تخليه پاساژ كويتي‌ها وجود ندارد.
حسين سارلي، نايب‌رييس هيات‌مديره پاساژ كويتي‌هاي استانبول كه مجاور ساختمان پلاسكو قرار دارد درخصوص آخرين وضعيت اين ساختمان گفت: در اين مجتمع 106 واحد صنفي وجود دارد و باتوجه به گفته مهندسان، خطر تخريب اين ساختمان را تهديد نمي‌كند. به گفته وي، به دليل مشكلات مالكيتي و همچنين به دليل حجم اجناس در زير زمين امكان تخليه وجود ندارد. به همين دليل اميدواريم حادثه‌يي براي اين ساختمان به وجود نيايد.

 كوتاهي در نگهداري از پلاسكو
حسن محتشم، رييس انجمن صنفي مسكن ساختمان استان تهران در گفت‌وگو با «تعادل» در خصوص علل وقوع آتش‌سوزي و ريزش ساختمان پلاسكو با اشاره به اينكه اين ساختمان در زمان خودش بر اساس محاسبات درست و با اسكلت فلزي ساخته شد، تاكيد كرد: در واقع استانداردهاي درست و لازم در زمان ساخت اين ساختمان رعايت شده بود و همين ساخت درست موجب شده بود تا اين ساختمان 54 سال مورد بهره‌برداري قرار بگيرد. محتشم تصريح كرد: اما دلايل مختلف و مهمي درخصوص حادثه‌يي كه براي اين ساختمان روي داد، وجود دارد كه هر كدام تاثير زيادي بر شدت اين حادثه داشته‌اند.
وي ادامه داد: درست است كه اين ساختمان در زمان خودش درست و اصولي ساخته شد، اما بايد بگويم نه‌تنها از اين ساختمان به درستي استفاده نشد، بلكه حتي در نگهداري از آن نيز كوتاهي شد. رييس انجمن انبوه‌سازان تهران افزود: در واقع بيش از ظرفيتش در اين ساختمان بارگذاري زنده انجام شده بود و تا حد امكان از هر فضايي در اين ساختمان استفاده تجاري شده بود كه اين امر به‌خصوص در بخش نگهداري از ساختمان‌هايي مانند پلاسكو بسيار نامناسب و اشتباه بود. حسن محتشم تصريح كرد: علاوه بر استفاده و بهره‌برداري نادرست از ساختمان پلاسكو كه از موثرترين دلايل ريزش اين ساختمان بوده، نبود وسايل اطفاي حريق به‌روز پس از وقوع آتش‌سوزي در اين ساختمان نيز عامل مهم و موثر ديگري در ريزش اين ساختمان بوده است.
محتشم تاكيد كرد: با توجه به نبود سيستم اطفاي حريق مناسب و به دليل اينكه ستون‌هاي اصلي اين ساختمان فلزي بودند و با وقوع آتش‌سوزي در اثر دما و حرارت بالا حالت ذوب‌شدگي پيدا مي‌كنند و فرو مي‌ريزند. رييس انجمن انبوه‌سازان تهران گفت: همچنين به دليل اينكه مغازه‌داران در اين ساختمان به جاي استفاده از گاز شهري از كپسول‌هاي گاز شعله كوتاه (پيك‌نيكي) و كپسول‌هاي گاز 11 كيلويي غير استاندارد و قديمي -كه ايمني كافي نداشتند- استفاده مي‌كردند، پس از وقوع آتش‌سوزي تمامي اينها نيز به عامل انفجار تبديل شدند.
وي تصريح كرد: از سوي ديگر لازم بود كه اسكلت فلزي پلاسكو پوشش عايقي داشته باشد، اما متاسفانه اين موضوع نيز اجرا نشده و موجب شده تا در زمان وقوع آتش‌سوزي اين بخش‌ها نيز آتش بگيرند و باتوجه به حجم‌ كالاي آتش‌زاي بسيار زياد در اين ساختمان، قدرت آتش زياد شده و موجب مي‌شود به ستون‌ها و بخش‌هاي باربر اين ساختمان آسيب وارد شود و مقاومت اين بخش‌ها نيز كاهش پيدا كند.
حسن محتشم افزود: وقتي در طبقات بالايي ستون‌ها و آهن‌ها مقاومت‌شان آسيب ببيند و فشار ناشي از آن به طبقات پايين‌تر وارد شده و چون طبقات پاييني قدرت تحمل بار سنگين چندين طبقه بالاتر را نداشتند، موجب مي‌شود تا اين طبقه و طبقات بعدي به ترتيب فرو بريزند.
حسن محتشم گفت: درواقع ميزان غيرمجاز بارگذاري، استفاده نامناسب از ساختمان و عدم به‌روز بودن تجهيزات ايمني مربوط به ساختمان ازجمله سيستم آتش‌نشاني و نهايتا عدم نگهداري مناسب موجب شده تا چنين اتفاقي بيفتد.
رييس انجمن انبوه‌سازان تهران تاكيد كرد: رسيدگي به مشكلات و مسائلي كه پيش‌تر به آن اشاره شد، ربطي به شهرداري ندارد و درواقع اين كارها در زمره وظايف هيات‌مديره ساختمان است.
حسن محتشم افزود: لازم است تا قوه قضاييه در قانون تملك ساختمان‌ها بازنگري كرده و قانوني قوي و اجرايي را براي نگهداري ساختمان‌ها ابلاغ كند.
محتشم تاكيد كرد: از آنجايي كه ساختمان‌هاي زيادي مشابه پلاسكو در تهران وجود دارند، ساختمان‌هايي كه پيش از انقلاب ساخته شده‌اند و حتي مانند ساختمان مركز آمار ايران، لازم است اين ساختمان‌ها ملزم به نگهداري و استفاده درست شوند و در صورت نياز، مقاوم‌سازي شوند تا از وقوع مجدد چنين اتفاقي جلوگيري شود. درواقع بايد نگهداري از ساختمان‌ها و نحوه استفاده از آنها الزامي شود و به صورت قانون در بيايد.