گروه ديپلماسي

 دونالد ترامپ، رييس‌جمهور منتخب امريكا را از سه روز ديگر بايد چهل‌وپنجمين ساكن كاخ سفيد خواند. نامزد جمهوريخواهان تنها چند روز پيش از آنكه در ناباوري جهاني در مراسم تحليف در جامه رييس‌جمهور ايالات متحده سوگند ياد كند، در گفت‌وگويي با تايمز توفان به پا كرده است. ناتو و اتحاديه اروپا را به باد انتقاد گرفته و تندترين سخنان را درباره نگاهش به مقوله مهاجرت بر زبان آورده است. توافق هسته‌اي ايران با 1+5 نيز براي نخستين‌بار در مدت زمان گذشته از پيروزي او در انتخابات به سوژه‌اي بدل شده است كه رييس‌جمهور امريكا به صراحت درباره آن موضع‌گيري كند. وي در پاسخ به سوالي درباره فرجام برجام مي‌گويد: نمي‌خواهم بگويم كه قرار است با توافق ايران چه كنم. نمي‌خواهم الان بازي كنم منظورم اين است، نگاه كنيد من يك سياستمدار نيستم. من نمي‌آيم و بگويم كه اين كار يا كار ديگري مي‌كنم... اما من از توافق ايران خرسند نيستم. من فكر مي‌كنم اين، يكي از بدترين توافقاتي است كه حاصل شده است. من فكر مي‌كنم برجام يكي از احمقانه‌ترين توافقاتي است كه تا به حال ديدم كه طبق آن شما 160 ميليارد دلار را به يك كشور برگردانديد... توافقي كه طبق آن 7/1 ميليارد دلار پول نقد داديد. آيا تابه‌حال 100 ميليون دلار را به شكل اسكناس‌هاي يكصد دلاري ديديد؟ مبلغ زيادي است. 7/1 ميليارد دلار پول نقد. اين پول‌ها بار هواپيما شده بوده است. بار تعداد زيادي هواپيما شده بود. 7/1 ميليارد دلار، من نمي‌فهمم. فكر مي‌كنم اين پول در حساب‌هاي بانكي در سوييس باشد.
موگريني: تلاش ما براي اجراي دقيق برجام ادامه دارد
ساعاتي پس از انتشار اين مطالب بود كه مقام‌هاي اروپايي دست به كار شدند. از فدريكا موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا تا بوريس جانسون، وزير امور خارجه بريتانيا همه و همه تلاش كردند در سالروز اجراي برنامه جامع اقدام مشترك، به سيگنال‌هاي رييس‌جمهور تازه نفس امريكا مبني بر تهديد حيات توافق هسته‌اي واكنش نشان دهند. موگريني پيش از آغاز نخستين نشست وزيران امور خارجه اتحاديه اروپا در سال 2017 در جمع خبرنگاران عمدا بحث را به توافق هسته‌اي با ايران كشاند و گفت: امروز (روز دوشنبه) نخستين سالگرد آغاز اجراي توافق هسته‌اي ايران و گروه 1+5 است. اجراي اين توافق شامل تعهدات هسته‌اي ايران و همچنين عزم راسخ جامعه بين‌الملل از جمله اتحاديه اروپا براي اجراي كامل تعهدات خود براساس اين توافق است. ما پس از يك سال شاهد اثرات اين توافق در روابط ايران و اتحاديه اروپا بوده‌ايم كه بسيار مهم و شامل افزايش تجارت و روابط اقتصادي دو طرف بوده است. بنابراين نخستين نشست سال را با اثبات اينكه ديپلماسي موثر است و نتيجه مي‌دهد آغاز و تاكيد مي‌كنيم كه اتحاديه اروپا به تلاش خود براي رعايت و اجراي دقيق اين توافق بسيار مهم ادامه خواهد داد و بزرگ‌ترين دليل اين كار حفظ امنيت خود ما است. بوريس جانسون، وزير امور خارجه انگليس نيز كه براي شركت در نشست وزراي خارجه اروپايي به بروكسل رفته بود از لزوم حفظ و تداوم توافق هسته‌اي ايران و گروه 1+5 سخن گفت. وي تاكيد كرد كه او و كشورش خواهان تداوم توافق هسته‌اي و به جلو رفتن آن هستند. علاوه بر اين دو مقام عاليرتبه، مارتين شفر، سخنگوي وزارت خارجه آلمان نيز اعلام كرد كه برلين در حال مذاكره با دولت جديد امريكاست تا توافق هسته‌اي با ايران حفظ شود. وي در اين باره به خبرنگاران گفت: وقتي كه با واشنگتن مذاكره كرديم توافق وجود داشت و اكنون هم وجود دارد و ما تمايل داريم كه توافقي درست همچنان باقي بماند. من تاييد مي‌كنم كه گفت‌وگوها با دولت جديد كه به زودي به قدرت مي‌رسد، از سر گرفته شده‌اند و ما در آينده هم به اين اقدام در تمامي سطوح و با همه راه‌هاي ارتباطي ادامه خواهيم داد.
برجام فرصت‌هايي براي همكاري منطقه‌اي فراهم مي‌كند
تلاش‌هاي مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا براي حفظ توافق هسته‌اي به سخن گفتن در جمع خبرنگاران محدود نشد و وي با صدور بيانيه‌اي نخستين سالروز اجرايي شدن برنامه جامع اقدام مشترك را به فال نيك گرفت و بر تداوم اجراي آن تاكيد كرد. در اين بيانيه آمده است:
شانزدهم ژانويه نخستين سالگرد اجرايي شدن برنامه جامعه اقدام مشترك (برجام) است كه توافقي است ميان اتحاديه اروپا، چين، آلمان، فرانسه، روسيه، انگليس و امريكا و ايران. با گذشت يك سال از آغاز اجرايي شدن اين توافق، مشخص شده كه برجام براي همه مفيد است. در طول يك سال گذشته، اعضاي اين توافق نشان داده‌اند كه كاملا به آن متعهد هستند. جدي بودن در اين مورد داراي پيامي به جامعه جهاني است كه ايران خواستار برنامه هسته‌اي غيرنظامي و به طور خاص با اهداف صلح آميز است. علاوه بر اين پيامي مهم و مشوق براي دولت و مردم ايران است. ايران بنابر 4 گزارشي كه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي منتشر كرده به تعهدات خود پايبند است و اين وضعيت برنامه منع گسترش تسليحات را تقويت مي‌كند. سازمان ملل، اتحاديه اروپا و امريكا به سهم خود تحريم‌هاي اقتصادي مربوط به هسته‌اي را بنابر توافق لغو كرده‌اند و در نتيجه سرمايه‌گذاري دوجانبه و تجارت در ايران كه به شرايط بهتري براي همه ما منجر خواهد شد، كمك كرده است. اجراي كامل و موثر توافق موضوعي ضروري است. (من) به عنوان هماهنگ‌كننده و مقام ارشد اروپايي (اعلام مي‌كنم) كه اروپا به تعهد قاطع خود به اين توافق تاكيد دارد. اجراي كاملا دقيق توافق از جانب همه طرفين بهترين راه براي اعتماد‌سازي، تقويت برجام و پشت‌ سر گذاشتن موانعي است كه بخشي از دستيابي به توافق‌هاي دور از دسترس است. برجام تلاشي چند جانبه است كه به وسيله اقدامات ديپلماتيك و با تاييد شوراي امنيت سازمان ملل‌متحد به دست آمده است. اين توافق در پي تلاش‌هاي E3/EU+3 و ايران نهايي شد اما اكنون به تمامي جهان تعلق دارد. برجام منافعي براي همه طرف‌هايي كه آن را ايجاد كرده‌اند به دنبال دارد و فرصت‌هايي را براي همكاري منطقه‌اي فراهم مي‌كند كه بايد همه به آن توجه داشته باشند. اتحاديه اروپا با همه آنهايي كه مي‌خواهند براي اجرايي شدن كامل توافق و اهدافي كه ما را در كنار هم جمع كرده است، همكاري كامل دارد.
نخستين و آخرين بيانيه اوباما در سالروز اجرايي شدن برجام
باراك اوباما، رييس‌جمهور ايالات متحده در واپسين روزهاي حضور خود در كاخ سفيد بيانيه‌اي به مناسبت نخستين سالروز اجرايي شدن برجام صادر كرد. توافق هسته‌اي اصلي‌ترين ميراث اوباما در حوزه سياست خارجي است و وي در اين بيانيه از وفاي به عهد تهران طبق مفاد برجام سخن گفت. در بخش‌هايي از اين بيانيه، رييس‌جمهور امريكا براي آسان فروختن توافق هسته‌اي با ايران به تكرار ادعاها و رجزخواني‌هاي گذشته روي آورده و نوشته است: برجام برنامه هسته‌اي ايران را به عقب رانده است و به طور قابل توجهي از دستيابي ايران به سلاح اتمي جلوگيري كرده است.
در ادامه طرف امريكايي اين توافق، تلاش ديگري را براي حفظ آن به كار گرفته و به جانشين خود يادآوري كرده است كه برجام توافقي صرفا بين ايران و امريكا نيست: ايالات متحده بايد به خاطر داشته باشد كه اين توافق محصول سال‌ها تلاش است و توافقي بين قدرت‌هاي جهاني است، نه صرفا بين ايران و امريكا.
در حالي كه اوباما در تمام مصاحبه‌هاي اخير خود از توافق هسته‌اي با ايران حمايت كرده و آن را پيروزي ديپلماسي خوانده است اين‌بار نيز در آخرين بيانيه برجامي به امضاي اوباما نوشته شده است كه توافق هسته‌اي با ايران را بايد در برابر ديگر گزينه‌هاي موجود مورد ارزشيابي قرار داد: راه‌حل ديپلماتيك كه مانع از دستيابي ايران به توافق هسته‌اي مي‌شود به برنامه هسته‌اي مهار‌نشده ايران يا جنگي ديگر در خاورميانه ارجحيت دارد. برنامه هسته‌اي ايران به جاي توسعه، با محدوديت‌هاي شديد مواجه است و در معرض شديدترين اقدامات بازرسي و راستي‌آزمايي كه تاكنون از طريق مذاكرات براي نظارت بر يك برنامه هسته‌اي به دست آمده، قرار دارد.
كاخ سفيد در بخش ديگري از اين بيانيه به موضوعات غيرهسته‌اي پرداخته و گفته كه واشنگتن «با سرسختي» با آنها مقابله خواهد بود. در بخشي از اين ادعاها آمده است: در حالي كه اين توافق با هدف حل موضوع هسته‌اي ايران طراحي شده بود، كماكان در مقابله با تهديدهاي ايران عليه اسراييل و شريكان‌مان در خليج (فارس) و حمايت اين كشور از نايبان خشن خود در مناطقي مانند سوريه و يمن، سرسخت خواهيم بود.
اوباما از آنچه به گفته وي «بازداشت غيرمنصفانه شهروندان امريكايي در ايران» خوانده نيز ابراز نگراني و خاطرنشان كرده تحريم‌هاي وضع شده به بهانه حقوق بشر، تروريسم و برنامه موشكي كماكان ادامه خواهند يافت.
ادامه نامه‌نگاري‌هاي ضدايراني به ترامپ
توافق هسته‌اي با ايران جهان را به دو بخش موافقان و مخالفان بدل كرده است. موافقاني كه مي‌خواهند برجام را پلي براي همكاري‌هاي مفيد بيشتر با ايران به خصوص در روزهاي سخت خاورميانه كنند و مخالفاني كه مي‌خواهند از فرصت حضور دونالد ترامپ در كاخ سفيد براي تقويت پروژه ايران هراسي خود بيشترين استفاده را بكنند. در همين راستا از زمان پيروزي ترامپ در انتخابات؛ نامه‌نگاري‌هاي متعددي به دفتر وي صورت گرفته است. برخي مخالفين مقيم خارج از او خواسته‌اند كه تحريم‌هاي شديدتري را عليه وطن‌شان وضع كند و عده‌اي ديگر از ايراني‌ها از او تعهد به توافق با تهران را طلب كرده‌اند. روز دوشنبه به وقت امريكا، فاكس‌نيوز از نامه ديگري خبري داد. به گزارش فارس، اين رسانه امريكايي دراين باره نوشت: براساس نامه‌اي كه يك نسخه از آن به دست ما رسيده 23 نفر از مقامات دولتي و نظامي سابق امريكا از ترامپ خواسته‌اند كه با گروه مخالف ايران كه در پاريس مستقر هستند، مشورت كند. اين گروه خواستار پايان حكومت ديني در ايران است. درحالي كه ايران اين گروه (منافقين) را تروريستي مي‌داند، اينها همان‌هايي هستند كه به امريكا در جنگ عراق عليه ايران كمك كردند و همان‌هايي هستند كه در افشاي برنامه هسته‌اي ايران نقش داشتند. در بخشي از اين نامه مي‌خوانيم؛ جمهوري اسلامي ايران منافع استراتژيك امريكا را هدف قرار مي‌دهد و سياست‌ها و اصول ما و متحدان‌مان در منطقه را به چالش مي‌كشد. براي احياي نفوذ و اعتبار امريكا در جهان، واشنگتن بايد سياست‌هاي خود را تغيير دهد.  اين نامه توسط رودي جولياني شهردار سابق نيويورك، سناتور سابق خوزه ليبرمن، ژنرال هيو شلتون رييس ستاد مشترك ارتش امريكا در دولت كلينتون و چند نفر ديگر امضا شده است. اظهارات مقامات سابق امريكايي درحالي مطرح مي‌شود كه منافقين يكي از منفورترين گروه‌هاي ضدانقلاب در ايران محسوب مي‌شود.