سیدحسین موسویان در سی‌.ان.ان عنوان کرد

هاشمی «مرد صلح و همکاری در سیاست خارجی»

سید‌حسین موسویان، دیپلمات باسابقه کشورمان در مقاله‌ای در سی‌.ان‌.ان به تشریح ابعاد زندگی سیاسی آیت‌ا... هاشمی‌رفسنجانی پرداخت. در این مقاله آمده است: خبر درگذشت ناگهانی آیت‌ا... هاشمی‌رفسنجانی، ایران را شوکه کرد. او از برجسته‌ترین مبارزان علیه حکومت دیکتاتوری شاه بود که سال‌ها زندان و تبعید و بدترین شکنجه‌ها را تحمل کرد. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ١٩٧٨ در ایران و بازگشت آیت‌ا... خمینی به ایران، او نزدیک‌ترین سیاستمدار به بنیانگذار جمهوری اسلامی و موثرترین فرد در مدیریت کشور در دوران حیات او بود. بعد از خاتمه جنگ، افراط‌گرایان سیاسی در هر دو جناح چپ و راست در ایران ظهور کرده و به مهم‌ترین چالش سیاسی داخلی تبدیل شدند. در این دوران او با معرفی تئوری سیاسی اعتدال، توانست میانه‌روی در صحنه سیاست داخلی و خارجی را عملا در ایران مسلط کند و تا آخرین لحظه عمر در این مسیر ایستادگی کرد. من بیش از سی سال از نزدیک با ایشان آشنا بودم. در حالی‌که او نقش محوری در توسعه روابط ایران با قدرت‌های بلوک شرق، همچون چین، روسیه و هند داشت، بی‌وقفه برای بهبود روابط با کشورهای همسایه، جهان غرب و رفع تشنج با آمریکا تلاش کرد. با وجود حمایت آمریکا از تجاوز صدام به ایران، در سال ١٩٨٩ وقتی بوش رئیس‌جمهور آمریکا و رهبران اروپایی برای آزادی گروگان‌های آمریکایی و اروپایی دست نیاز به سمت او دراز کردند، او پاسخ مثبت داد و به محمود واعظی، وزیر کنونی ارتباطات و من ماموریت داد تا این مهم را به سرانجام برسانیم. همه گروگان‌های آمریکایی و اروپایی در مدت کوتاهی آزاد شدند، اما آمریکا به جای تشکر، فشارها به ایران را تشدید و فرصت طلایی برای رفع خصومت در روابط واشنگتن- تهران را نابود کرد. با این وجود رفسنجانی با امضای قرارداد نفتی یک میلیارد دلاری ایران با کمپانی نفتی کونوکو در سال ۱۹۹۵، تلاش کرد شانسی به بهبود روابط اقتصادی ایران و آمریکا بدهد که این تلاش او نیز با لغو قرارداد مذکور توسط بیل کلینتون، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا، ناکام ماند. هاشمی در دوران ریاست‌جمهوری خود با تمام ظرفیت برای بهبود روابط با اروپا تلاش کرد. همراه با گنشر، وزیر خارجه آلمان، در دیدار ۹۰دقیقه‌ای با آقای هاشمی راه‌های دوستی ایران و کشورهای عرب همسایه خلیج‌فارس را گفت‌وگو کردیم. آقای هاشمی به گنشر گفت که تهران برای ایجاد یک سیستم همکاری و امنیت جمعی با همسایگان خلیج‌فارس مشابه همکاری‌های اتحادیه اروپا آماده است. گنشر با ذوق‌زدگی فوق‌العاده‌ای عازم واشنگتن شد و چندی بعد به طور خصوصی و با اظهار تاسف فراوان گفت که واشنگتن مخالفت کرده است. در آن مقطع در آلمان سفیر بودم. آقای کهل، صدراعظم آلمان، علاقه‌مند به ایفای نقشی برای رفع خصومت‌های آمریکا و ایران بود. آقای هاشمی جواب مثبت داد و آمادگی ایران برای همکاری مشترک علیه سلاح‌های کشتار جمعی و تروریسم و ارتقای حقوق بشر را به اطلاع کهل رساند. صدراعظم آلمان با ذوق‌زدگی کامل به واشنگتن سفر کرد و بعد از دو هفته، وزیر دفتر صدراعظم به من اطلاع داد که کهل با کلینتون صحبت کرده، اما واشنگتن سرسختانه مخالفت کرده است. در نیمه دهه ۹۰ امیرعبدا... ولیعهد عربستان به آقای هاشمی پیشنهاد بهبود روابط داد که ایشان استقبال و من را مامور گفت‌وگوی با امیرعبدا... کرد. در این گفت‌وگوها که در منزل امیرعبدا... در جده انجام شد و فرزند آقای هاشمی هم حضور داشت، توافقات مهمی کردیم که نتیجه آن روابط حسنه ایران و عربستان از سال ١٩٩٦ تا ۲۰۰۵ بود. اما شرایط روابط دو کشور در دوران ریاست‌جمهوری آقای احمدی‌نژاد تغییر کرد. هاشمی مرد «صلح و همکاری در سیاست خارجی» و «مرد سازندگی و توسعه» ایران بود. او تلاش زیادی کرد که یک ملت و کشوری پیشرفته بسازد که هم در شأن دین و تاریخ ایرانی‌ها باشد و هم در صلح با همسایگان. میراث بزرگ او بنیانگذاری تفکر اعتدال در ایران بعد از انقلاب و بیزاری از افراط‌گرایی در ایران و منطقه است. با وجودی که جهان با عدم پاسخ مناسب و به‌موقع، این فرصت را از دست داد، اما شانس جبران اشتباهات گذشته همچنان باقی است.