شناسهٔ خبر: 10882520 - سرویس سیاسی
نسخه قابل چاپ منبع: پارسینه | لینک خبر

شعارهای مورد علاقه مردم در دوران انقلاب چه بود؟ +نمودار

شعارهای هر انقلاب و جنبش اجتماعی بیانگر مطالباتی است که کنشگران برای تحقق آن تلاش می‌کنند. اهداف، نیازها، شرایط موجود و.. مسائلی است که در شعارها بیان می‌شوند. این مسائل در انقلاب سال ۵۷ چه بود؟

صاحب‌خبر -
به گزارش پارسینه، شعارهای هر انقلاب و جنبش اجتماعی بیانگر مطالباتی است که کنشگران برای تحقق آن تلاش می‌کنند. اهداف، نیازها، شرایط موجود و.. مسائلی است که در شعارها بیان می‌شوند. این مسائل در انقلاب سال ۵۷ چه بود؟

محمد بختیاری در مجموعه مقالاتی با عنوان  بررسی شعارهای دوران قیام چاپ شده در کتاب جمعه (۱۳۵۸) حدود ۸۰۰ شعار زمان انقلاب را بررسی کرده است. در بخش اول به مطرح کردن موضوع و توضیحات ابتدایی آن می‌پردازد و در بخش دوم آماری از طبقه‌بندی شعارها ارائه می‌کند.

توضیح: چون داده خام یعنی شعارها در دسترس نبود، اعداد و ارقام بر اساس نوشتار موجود پیاده‌سازی شده است. به‌همین دلیل جمع اعداد کلی بعضی از طبقه‌بندی‌ها که در مقاله ذکر شده با زیرمجموع دارای اختلاف است اما به دلیل امانت‌داری تصحیح نشدند. ضمنا، بعضی از شعارها در بیش از یک طبقه به‌کار رفته‌اند، یعنی عدد ۸۰۰ بیان کل شعارها بدون طبقه‌بندی است.

شعارها در ۱۲ موضوع کلی و ۵۱ زیرموضوع دسته‌بندی شده‌اند.

نمودار زیر نشان می‌دهد در بین موضوعات کلی، شعارهای ضد سلطنت پهلوی بیشترین فراوانی و میل به قیام مسلحانه کمترین فراوانی را داشته‌اند.

بختیاری درباره‌ی چرایی ضدیت شعارها با شاه می‌نویسد:«‏تمرکز شعار‌ها بر شخص شاه از یک سو بازگوی وجه مشترک همهٔ گروه‌ها و نیرو‌های اجتماعی در مبارزه با اوست. و از سوی دیگر این حقیقت را افشاء می‌کند که گروه‌هائی آگاهانه یا ناآگاهانه، به‌منظور محدود کردن مبارزه در همین سطح، کوشش می‌کرده‌اند. پیداست که ویژگی‌های فرهنگی و مذهبی، و محدودیت آگاهی‌های سیاسی و اجتماعی جامعه نیز خود زمینهٔ مساعدی بوده است برای توفیق نسبی این کوشش‌ها. »

نمودار زیر ۵۱ زیرطبقه را نشان می‌دهد:




نکته جالب در هر دو نمودار، میزان بالای شعارهای عامیانه یا شوخی است. در نگاهی می‌توان آن را از خصوصیات فرهنگ ایرانی دانست که علاقه دارد همه چیز را به‌شوخی بگیرد. اما امروزه تاثیر شوخی و تمسخر دیکتاتورها بر حرکت‌های اجتماعی را می‌توان دید. مخالفان پوتین در روسیه کار خود را با طنز جلو می‌برند، باسم یوسف مصری به‌خاطر شوخی با مرسی به دادگاه فراخوانده شد و.. .

میزان بالای شعارهای مذهبی و شخص امام خمینی نشان می‌دهد که دغدغه‌ی مسائل دینی(فرهنگی) بیشتر از مسائل اقتصادی(۲۴ شعار) بوده است. و این نظریه تایید می‌شود که جوامع دارای بیشترین طبقه متوسط دست به انقلاب می‌زنند. اگر شعارهای عامیانه را در نظر نگیریم، براندازی رژیم پهلوی، گرایش به مذهب و اعتراض به وضع فرهنگی آن زمان همراه با ملی‌گرایی از دغدغه‌های اصلی انقلاب ۵۷ بوده‌اند.

نکته دیگر این‌که بر اساس شعارها، انقلاب ۵۷ ماهیتی دو قطبی داشته است: محمدرضاه پهلوی، نماد سلطنت، ظلم و استبداد در برابر امام خمینی نماینده مذهب، راه‌بر قیام و آزادی‌خواهی.

به‌خاطر نبود متغیر زمان نمی‌توان دقیق مشخص کرد هر شعار در چه تاریخی گفته می‌شده اما با تحلیل نسبی می‌توان دریافت اتفاقات نزدیک به ۲۲ بهمن بیش از پیش جریان‌ساز می‌شده‌اند. مثل شعارهای ضد بختیار، درخواست اسلحه و حمایت از نیروی هوایی.

نمودار زیر تمام دسته‌بندی‌ها را نشان می‌دهد:

نقشه زیر میزان حجم هر طبقه را بیان می‌کند:


برای نمایش تصویر در ابعاد بزرگتر روی عکس کلیک کنید

البته می‌توان انوع دیگری از نمودارها و پیوندهای مفهومی(مثال) دیگری انجام داد اما به‌علت نبود داده‌های بیشتر و تمام شعارها کار دقیقی نخواهد بود.

در جدول زیر می‌توانید ۱۸۰ شعار گردآوری شده از همان منابع را مطالعه کنید:

کد

شعار

تعداد کلمات

1

مرگ بر شاه

3

43

ساواک ‏ترا می‌کشیم .

3

97

پیروزی از ماست .

3

140

نان مسکن آزادی .

3

38

کابینهٔ بختیار توطئه آمریکاست .

4

49

استقلال، آزادی جمهوری اسلامی .

4

58

‏پیروزی نهائی اخراج آمریکائی .

4

59

آمریکا توخالیست ویتنام گواهیست .

4

81

مسلسل مسلسل جواب آمریکائی .

4

86

تزکیه تشکل جنگ مسلحانه .

4

87

اعتصاب اعتصاب مدرسهٔ انقلاب .

4

101

برادر مجاهد‏ شهادتت مبارک .

4

116

الـله اکبر خمینی رهبر .

4

149

برابری، برادری حکومت کارگری .

4

170

جاوید شاه در مستراح .

4

8

به‌همت توده‌ها شاه ترا می‌کشیم .

5

24

رژیم شاهنشاهی سرچشمهٔ فساد است .

5

25

رژیم شاهنشاهی نابود باید گردد .

5

34

خسرو داد یک عامل استبداد .

5

39

بختیار شیره‌کش باید بره مراکش .

5

57

‏بعد از شاه نوبت آمریکاست .

5

64

به‌گفتهٔ خمینی ارتش برادر ماست .

5

83

تنها ره رهائی جنگ مسلحانه

5

88

دانشجو - روحانی پیوندتان مبارک .

5

89

تفرقه تفرقه سلاح شاه خائن .

5

102

برادر شهیدم‏ راهت ادامه دارد .

5

104

استقلال آزادی‏ حکومت (جمهوری) اسلامی .

5

105

عاشورا عاشورا قیام ملی ما .

5

123

خلق به‌خون می‌کشد سلطنت پهلوی .

5

128

ایران را سراسر سیاهکل می‌کنیم .

5

130

درود بر برزگر متحد کارگر .

5

143

جمهوری، آزادی نه شاه مادر‌زادی .

5

144

زندانی سیاسی آزاد باید گردد .

5

145

کارگر کارگر زنده به‌کار توایم .

5

146

دولت سرمایه‌دار دشمن نوع بشر .

5

147

نان مسکن آزادی حکومت مردمی .

5

148

به‌همت توده‌ها شاه ترا می‌کشیم .

5

154

فدائی فدائی تو افتخار مائی .

5

158

حزب همه رنگ حزب توده .

5

161

سگ جدید دربار شاپور بختیاره .

5

163

بختیار بختیار منقلت رو نگه‌دار .

5

171

کورش بلندشو که من شاشیدم .

5

11

این شاه آمریکائی اعدام باید گردد .

6

12

شاه جنایت می‌کند کارتر حمایت می‌کند .

6

13

شاه جنایت می‌کند ج.. زیارت می‌کند .

6

41

بختیار توله سگ آقا میاد صددرصد

6

44

شاه دربدر شد ساواک بی‌پدر شد .

6

53

اسرائیل نابود است باقطع این نفت

6

55

ما ج.. نمی‌خواهیم ما شاه نمی‌خواهیم .

6

61

ارتش تو بی‌گناهی آلت دست شاهی .

6

63

زنده و جاوید باد پرسنل هوائی .

6

68

سرباز برادر ماست ارتش دشمن ماست .

6

71

ارتش به‌این بی‌غیرتی هرگز ندیده ملتی .

6

72

اگه ارتش نباشه شاه به‌خودش می‌شاشه .

6

74

ارتش جنایتکار است مزدور استعمار است .

6

77

می‌کشم می‌کشم آن که برادرم کشت .

6

90

مردم چرا نشستین ایران شده فلسطین .

6

99

تنها ره سعادت‏ ایمان جهاد شهادت .

6

100

خون شهیدان خلق‏ سرخی پرچم ماست .

6

103

سکوت هر مسلمان خیانت است به‌قرآن .

6

107

اینست شعار ملی‏ خدا قرآن خمینی .

6

110

خمینی بت شکن ریشهٔ شاهو بکن .

6

121

مردم چرا نشستین ایران شده فلسطین .

6

125

از انقلاب مردم شاه فراری شده .

6

126

حکومت اسلامی آری حکومت خود‌کامان هرگز

6

131

کارگر نفت ما حامی سرسخت ما .

6

138

بختیار محکوم است پهلوی معدوم است

6

150

تنها راه ‏رهائی راه مجاهدین است .

6

151

درود بر مجاهد مرگ بر منافق .

6

153

تن‌ها ره رهائی پیوند با فدائی .

6

155

درود بر فدائی سلام بر مجاهد .

6

159

امروز هوا ابریه مردن شاه حتمیه .

6

160

به‌کوری چشم شاه زمستون هم بهاره

6

176

فرح دستکشت کو شوهر ...کشت کو .

6

3

شاه زنا زاده است خمینی آزاده است

7

10

تا مرگ شاه خائن نهضت ادامه دارد .

7

45

هر کی که شاه‌پرسته معلومه که دیّوثه .

7

46

اینست شعار دولت چماق بدست و غارت .

7

47

قانون اسباب بازی یک نهار ویک صدی .

7

75

ما ارتش ملی می‌خو‌ایم نه ارتش آمریکائی .

7

78

مشت گره کردهٔ ما روزی مسلسل می‌شود .

7

82

تنها ره رهائی مسلسل مجاهد و فدائی .

7

119

صل علی محمد رهبر ما خوش آمد .

7

129

ملت دیگه بیدار شده آمادهٔ پیکار شده .

7

141

صف نفت صف نان حقه شاه بیدین .

7

152

درود خلق و خالق نثار تو مجاهد .

7

156

تنها ره رهائی ‏مسلسل مجاهد و فدائی .

7

157

نفرین خلق و خالق نثار تو منافق .

7

164

قل اعوذ کفروا تخت شاه شد دمرو .

7

178

کره خر آلاشتی بختیار رو جا گذاشتی .

7

7

ای بی‌شرف حیا کن سلطنت را رها کن .

8

14

فرح شورتت چه رنگه کارتر می‌گه سه رنگه .

8

33

یک مویز و دو قیسی سقط شده اویسی .

8

36

بختیار بختیار مأمور بی اختیار سگ جدید دربار .

8

42

یک مملکت یک دولت آن هم به‌رأی ملت

8

50

‏نه آمریکا نه شوروی مرگ بر رژیم پهلوی .

8

52

امریکا اسیر است چین و روس ذلیل است

8

54

اشک چشم ما شوره کارتر با فرح جوره

8

67

ارتش تو خون ملتی تا کی اسیر ذلتی .

8

69

فرمانده ارتشی توئی که آدم‌کشی، سرباز زحمتکش است .

8

76

ای رهبران ای رهبران ما را مسلح کنید .

8

85

تشکل کلید پیروزی ماست اتحاد ضامن پیروزی ماست .

8

120

تا شاه کفن نشود این وطن وطن نشود .

8

127

به‌سلطه‌جویان شرق و غرب فروش خاک ایران هرگز .

8

165

ارتش باید مرگ بخوره نه مال مردم بخوره

8

168

‏رژیم می‌خواد لفتش بده راه نجات پیدا کنه .

8

174

مملی اگه شاه نمیشد این همه غوغا نمیشد .

8

177

عجب کره خری بود عجب سگ پدری بود .

8

15

کارتر فرحو با نازش می‌خواد شرکت نفتو جهازش می‌خواد .

9

17

ولیعهد سلطنت محال است ‏سگ زرد برادر شغال است

9

28

نه شریفی نه امامی بلکه یک خر (کل) تمامی .

9

84

ارتش خلقی به‌پا می‌کنیم میهن خود را رها کنیم .

9

91

قسم به‌روح مادرم فاطمه ندارم از کشته شدن واهمه .

9

98

شب تاریک ملت روز می‌گردد‏ خمینی عاقبت پیروز می‌گردد .

9

117

ما همه سرباز توایم خمینی گوش به‌فرمان توایم خمینی .

9

166

تا شاه کفن نشود نفت توی گلن (گالن) نشود .

9

167

پدرسگ بیا پائین پدرسگ بیا پائین (روز انداختن مجسمه‌ها ).

9

172

ما بچه‌های مولوی شاه را گرفتیم تو طویله بستیم

9

179

بیل و کلنگ و حلبی همه‌ش تو کون پهلوی .

9

23

برقرار می‌کنیم حکومت علی را سرنگون می‌کنیم رژیم پهلوی را .

10

37

نه شاه می‌خو‌ایم نه شاهپور مرگ بر این دو مزدور .

10

56

فری غصه نخور مملی بمیره جیمی خودش میاد تورو می‌گیره .

10

60

ویتنام، فلسطین متحد خلق ما امریکا، اسرائیل دشمنان خلق ما .

10

70

‏ارتش دنیا دشمن کش است ارتش ایران برادر کش است .

10

96

کاخ ستم را واژگون ‏ ما کرده‌ایم از موج خون

10

108

حکومت توحیدی مظهر عدل و دادست ‏رژیم شاهنشاهی سرچشمهٔ فسادست .

10

111

رهبر نهضت آزادگانست آیت‌اله خمینی انقلابی‌ترین مرد جهانست آیت‌الـله خمینی .

10

113

درود بر خمینی بت‌شکن مرگ بر این یزید قانون شکن .

10

122

قسم به‌مردم قسم به‌میهن ننشینم از پا تا مرگ دشمن .

10

173

از بس که عرعر کرد بختیار رو هم خر کرد .

10

20

شاه طرفدار ماست خواهرش همکار ماست. (از زبان ساکنین شهر نو ).

11

40

‏وای به‌حالت بختیار اگر آقا فردا نیاد (اگر خمینی دیر بیاد ).

11

51

فرمودهٔ روح خدا چنین است اجحاف در ارزاق ضد دین است

11

73

گل‌های ایران همه پرپر شده ارتش ما خر بوده خرتر شده .

11

142

زیر بار ستم نمی‌کنیم زندگی جان فدا می‌کنیم در ره آزادگی .

11

169

ما شیر و موز نمی‌خو‌ایم ما شاه دزد نمی‌خو‌ایم (در مدارس ).

11

180

پسر رضاگری گاو می‌چرونه تا می‌گیم مرگ بر شاه تیر می‌پرونه .

11

9

با پتک کارگر با داس بزرگر از ریشه برکنیم این شاه حیله‌گر .

12

175

رضاشاه سرت سلامت عروست (دخترت) جنده در اومد پسرت ‏کونده در اومد .

12

18

کودکان از کودکی از کشتن موران خوشند خاندان پهلوی از کودکی آدم کشند .

13

62

ای سرباز فراری تو حرّ این زمانی ز لشکر یزیدی به‌سوی خلق بازآ .

13

106

‏شاهِ جلاد ما تازه مسلمان شده آبِ غسل و وضوش خون جوانان شده .

13

136

ای برزگر کشت زمین واجب است دهقان بدان که این شاه خائن است

13

162

یا ایها‌الناس آن شاه نسناس هر جا که باشه باز تو نخ ماس .

13

2

ای امام زمان رحمی به‌ما کن ما را از دست این جلاد رها کن

14

16

هر کی بر سر قبر رضا کچل نرینه الهی که خیر از کونش نبینه .

14

114

بیا خمینی وطن انقلابست نقش مخالفین تو بر آبست جان ما فدایت همچو مصطفایت

14

133

سرمایه از روز ازل نبوده سرمایه‌دار حق ترا ربوده ‏به‌دست آور این حق جاودانت .

14

26

زیر بار ستم نمی‌کنیم زندگی جان فدا می‌کنیم در ره آزادگی سرنگون می‌کنیم سلطنت پهلوی

15

112

کار شاه تمام است خمینی امام است استقلال و آزادی جمهوری اسلامی آخرین کلام است .

15

124

‏انحصار قدرت حق ملته، مرگ بر شاه امتیاز و حرمت حق ملته، مرگ بر شاه .

15

48

نفتو کی برد آمریکا گازو کی برد شوروی پولشو کی خورد پهلوی مرگ بر این سلطنت پهلوی .

17

132

کارگر برزگر قهرمان کار شما سرمایه را می‌سازد با تشکیل و تجهیز نیروهایت با تشکیل حزب کارگرانت

17

139

کشتار دانشجویان به‌دست شاه جلاد خواستهٔ آنان بوده برچیدن استبداد ‏بهترین تسلیت بر پدر مادران‏ مرگ بر شاه ( ۴ )

19

65

ارتش تو هم با ما باش با ملت هم صدا باش در راه حق به‌پا باش با دشمن آشنا باش .

20

29

ازهاری بیچاره ای سگ چار ستاره مردیکهٔ گوساله پیرسگ شصت ساله باز هم بگو نواره نوار که پا ندراه گفتی که صد هزاره چشمای تو خماره .

26

94

آثار فساد و خفقان ما نگذاریم ‏ از شاه‌ دنی نام و نشان ‏ما نگذاریم کاخ نیاوران را به‌خاک و خون می‌کشیم ‏قسم به‌خون شهدا شاه ترا می‌کشیم .

28


به‌عنوان نمونه، بیشترین طول کلمات استفاده شده در این ۱۸۰ شعار، حدود ۲۸ کلمه و کمترین آن ۳ کلمه بوده است و شعارهای شش کلمه‌ای بیشترین فراوانی را داشته‌اند: (جمع کلمات زوج ۸۱ و کلمات فرد ۷۶) این یعنی آیا جملات موزون شش کلمه‌ای بیشتر در دارای ریتم هستند یا بهتر در ذهن می‌مانند؟ کارشناسان زبان فارسی باید نظر دهند.

محمد بختیاری در پایان مقاله دوم که متاسفانه دیگر ادامه‌اش به‌چاپ نرسید یک تحلیل از فردگرایی و جمع‌گرایی شعارها ارائه می‌دهد و می‌نویسد:« با توجه به‌چگونگی برخورد مردم با مسائل جامعه و جنبش،‌‌ همان طور که از مطالب و موضوعات یاد شده نیز به‌وضوح برمی‌آید، خصلت اساسی شعارهای طرح شده، تکروی سازندگان آن است. این جنبهٔ فردگرایانه ناشی از فرهنگ و معتقدات سنتی مردمی است که قرن‌ها زیر سلطهٔ استبداد، منتظر این بوده‌اند که دستی ازغیب برون آید و کاری بکند. و به‌رغم آن که خود در قیامی عمومی علیه رژیم وابسته به‌امپریالیسم به‌پاخاسته بوده‌اند، باز هم چه دشمن و چه منجی خود را به‌صورت فردی تصور می‌کرده‌اند.»

«از مجموع شعار‌های مورد بررسی، ۶۴۰ شعار یا ۸۰ ‏درصد شعارهائی ‏است دربارهٔ مسائل فردی. و فقط ۱۶۰ ‏شعار یا ۲۰ ‏درصد شعارها به‌گرایش‌ها و برخوردهای اجتماعی یا غیر‌فردی مردم با نهادهای اجتماعی و انقلاب مربوط است.»



منبع: دیتاویز

نظر شما